روایتی از یک مسجد خاموش؛ حفاظت سیک‌ها از مسجد تاریخی پنجاب؛ میراثی زنده از همزیستی ادیان

در دل سرزمین پنجاب، مسجدی به یادگار مانده از قرن هفدهم، بی‌آن‌که جایگاهی برای نمازگزاران امروز باشد، همچنان استوار ایستاده است.

این بنا، گواهی خاموش بر دوران پرشکوهی از احترام متقابل و هم‌زیستی ادیان است، که امروز به دست پیروان آیین سیک با نهایت احترام پاس داشته می‌شود.

در شهر هرگوبندپور واقع در ایالت پنجاب هند، مسجدی کهن با نام «گرو کی مسجد» وجود دارد که تاریخ پربار آن به واپسین سال‌های قرن شانزدهم بازمی‌گردد.

این بنای مقدس، به فرمان گرو هرگوبند سینگ – از پیشوایان بزرگ آیین سیک – برای اقلیت مسلمان آن دیار بنا شد؛ آن هم در روزگاری که شعله‌های تعصب و تفرقه دینی زبانه می‌کشید.

این پیشوای بزرگ آیین سیک، که هم‌زمان صاحب مقام معنوی و نیروی نظامی بود، با دیدن محرومیت مسلمانان از داشتن مکانی برای عبادت، فرمانی صادر کرد که مسجدی بر فراز تپه‌ای ساخته شود.

این اقدام، نه فقط یک اقدام دینی، که جلوه‌ای ناب از آزادگی و احترام به ایمان دیگران بود.

با تجزیه هند در سال 1947، مسلمانان هرگوبندپور ناچار به مهاجرت شدند و این مسجد بی‌صدا و فاقد نمازگزارن مسلمانان ماند.

اما آنچه فراموش نشد، عهدی بود که میان پیروان ادیان بسته شده بود.

جامعه سیک، به‌ویژه گروه نهَنگ، وظیفه نگاهبانی از این میراث را بر عهده گرفت و اجازه نداد گذر زمان، نشانی از همزیستی را از حافظه تاریخ پاک کند.

در سال 2003، این مسجد در قالب برنامه «فرهنگ برای صلح» یونسکو و سازمان ملل، به عنوان «یادمان مدارا» معرفی شد؛ و امروز، در سکوت خود، بلندترین اذان هم‌دلی را در دل‌ها طنین‌انداز می‌کند.

آری، این مسجد اگرچه تهی از نمازگزاران است، اما سرشار از معناست؛ نشانی از آن‌که ایمان، اگر با احترام آمیخته شود، می‌تواند مرزها را درنوردد و دل‌ها را به هم پیوند دهد.