آیت الله العظمی شیرازی: قاعده اصولی در تمام فقه جریان دارد، اما قاعده فقهی تنها در بخشی از مسائل فقه کاربرد دارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز سه شنبه نهم شوال سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تفاوت قاعده فقهی و اصولی فرمودند: اصطلاحا قواعدی که از ابتدا تا انتهای فقه از آن ها استفاده می شود، قاعده اصولی گفته می شود، اما قواعدی که در برخی از مسائل فقهی و نه تمام مسائل، کاربرد دارد، اصطلاحا قاعده فقهی نامیده می شود.

معظم له در رابطه با عمل به روایات در ابواب مختلف فقهی فرمودند : این مساله ، بستگی به آن دارد که روایت ، ظاهرش به گونه ای است که در تمام فقه کاربرد داشته باشد ، مانند استصحاب ، و مثلا در آن جا لاتنقص بالیقین و الشک گفته نشده ، که در نماز و روزه و حج هم کاربرد داشته باشد ، لذا در این مورد ، در همه جا قابل استفاده بوده و به آن ، قاعده ی اصولی گفته می شود ، اما اگر مربوط به باب خاصی است مثل لاتعاد الصلوة ، این مساله فقط مربوط به نماز می شود ، یا اگر قاعده ، مربوط به مورد خاصی است ، در آن مورد استفاده می شود ، لهذا فقها ، این موارد را از خود روایات به دست می آورند.

ایشان در رابطه با برخی از قواعد خاص فقهی فرمودند : این ها همه اصطلاحات است ، و قاعده فقهی ، قاعده ای است که بر برخی از مسائل فقهی اطلاق می شود ، مانند قاعده لاتعاد که یک قاعده ی فقهی است ، و در علم اصول ، از آن بحثی نشده است ، چرا که این قاعده ، خاص نماز است ، همانند قاعده ی الخراج بالضمان ، که این هم یک قاعده ی فقهی است ، و به مسائل خاصی اطلاق دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مسائل اصولی هم فرمودند: مسائل یا قواعد اصولی ، قواعدی است که در کل فقه ، از آنها استفاده می شود ، مثلا یقین ، مطلقا حجت است ، یا ظنون معتبره در کل فقه معتبر است ، یا مسائلی چون خبر واحد ، اجماع ، ظواهر ، اصول عملیه ، اصل برائت ، اصل اشتغال ، اصل تخییر ، اصل استصحاب ، که در اصول ، از آنها بحث می شود ، در کل فقه ، کاربرد دارد.

معظم له در ادامه فرمودند : لذا در اصول فقه ، از مسائل کلیه ای بحث می شود که از ابتدا تا انتها ، از آنها ، در کل فقه استفاده می شود ، اما قاعده ی فقهی ، قاعده ای خاص در فقه است ، که حتی در کل فقه نیز از آن استفاده نمی شود ، و فقط اختصاص به آن موضوع خاص دارد.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : در نتیجه از تمامی مسائل اصول ، برای تحقیق در مسائل فقهی استفاده می شود ، و همه ي آنها برای استفاده در احکام شرعی ، کاربرد دارد.