آیت الله العظمی شیرازی: بر اساس دیدگاه برخی از فقها اعمال و عبادات صبی جنبه تمرینی دارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، چهارشنبه شب بیست و پنجم ماه مبارک رمضان سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

ایشان در رابطه با حکم شرعی صبی فرمودند: طبق ادله فقهی، صبی کسی است که لَم يَبلُغِ الحُلُمَ، و تفاوتی نمی کند که عمر او ده سال یا بیشتر و یا کمتر باشد ، و طبق حدیث شریف : رُفِعَ القلمُ عن ثلاثة : عنِ النائمِ حتى يستيقظَ , وعن الصبيِّ حتى يحتَلِمَ ، مشهور بین فقها این است که تکالیف بر او واجب نیست ، و این نکته در کتاب عروة الوثقی هم آمده ، اما برخی از فقها به آن حاشیه زده اند ، که صبی کسی است که ممیز باشد ، و تفاوت نمی کند سن او چقدر باشد ، بلکه منظور آن است که بتواند همان گونه که مردان تمییز و تشخیص می دهند ، او هم بتواند تمییز و تشخیص دهد.

معظم له با اشاره به این روایت از امام صادق علیه السلام: نحن ابناء الدلیل، فرمودند : دلیل می گوید رفع القلم عن الصبی ، صبی چه کسی است ؟ ، کسی است که به سن بلوغ نرسیده و یا حتی ممیز نشده است ، و حکم شارع هم فقط به جهت تمییز و عدم تمییز نبوده است ، بلکه مساله ی مهم نزد خدای عزوجل ، امتحان و اختبار است.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند: بر اساس دیدگاه بسیاری از فقها اعمال و عبادات صبی جنبه تمرینی دارد، لذا اگر در صف نماز جماعت قرار گرفت، چون آنچه انجام می دهد، بر او تکلیف نبوده و واجب نیست، با حضور او اتصال در نماز جماعت برقرار نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: مثلا خدای عزوجل در طواف حج ، اجازه اختلاط بین مرد و زن را داده ، و با آنکه امکان بروز فساد در آنجا ممکن است ، این جواز را صادر فرموده ، چرا که این عبادت را به عنوان امتحان در عبادت قرار داده است.

معظم له در رابطه با زنی که شوهرش دچار مرگ مغزی شده ، فرمودند : اگر در چنین شرایطی ، زن دچار حرج شد ، بر اساس رای مرحوم صاحب عروه ، باید به حاکم شرع مراجعه کند ، تا او را طلاق بدهد ، اما برخی از فقها از جمله مرحوم کاشف الغطاء ، حاشیه کرده اند که طلاق لازم نیست ، و این زن خودبخود رها می شود ، اما بر اساس نظر اکثر فقها ، بدون طلاق جایز نیست ، و بیشتر فقها گفته اند که حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد ، یا با اجازه او طلاق بگیرد.

ایشان در ادامه در رابطه با اماکن چهارگانه تخییر فرمودند : در روایت برای مکه ، کلمه حرم الله آمده است ، نه فقط مسجدالحرام ، مدینه حرم رسول خداست ، یعنی شهر مدینه ، نه فقط مسجد و حرم حضرت رسول ، کوفه ، حرم امیرالمومنین است ، یعنی تمام شهر کوفه ، نه فقط مسجد کوفه ، و کربلا هم حرم امام حسین است ، یعنی کل هر چهار شهر

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند : لذا تمام این چهار شهر به هر مقدار که توسعه و گسترش می یابند ، امکان تخییر بین قصر و اتمام در آنها وجود دارد ، حتی اگر در جایی مثل هتل باشد.

معظم له با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم : إِنَّا مَعَاشِرَ اَلْأَنْبِيَاءِ أُمِرْنَا أَنْ نُكَلِّمَ اَلنَّاسَ عَلَى قَدْرِ عُقُولِهِمْ ، ما گروهِ پيامبران ، مأموريم كه با مردم باندازه خردشان سخن بگوییم ، فرمودند : در اینجا هم سخن گفتن با مردم به اندازه خردشان ، به معنای حکمت است ، گاه لازم است با فردی با کنایه و اشاره سخن گفته شود ، و او با اشاره و کنایه ، متوجه آن سخن می شود ، اما گاهی فردی متوجه کنایه و اشاره نمی شود و باید با او صریح سخن گفت ، و حکمت به همین معناست ، لذا به پیامبران حکمت داده شده است که تشخیص بدهند با مردم چگونه رفتار کنند و چگونه سخن بگویند.

ایشان در ادامه فرمودند : حکمت یعنی آن که با بچه ، باید به گونه ای سخن گفت ، با عالِم به گونه ای دیگر باید صحبت کرد ، با جاهل به نحو دیگری بایستی حرف زد ، و این به معنای قرار دادن هر چیز در موضع خودش می باشد ، یعنی به عنوان مثال اگر کسی با همسرش مناسب او ، و با بچه اش مناسب او سخن گفت ، رفتار حکیمانه ای انجام داده ، اما اگر چنانچه ، آن گونه که مناسب یک مرد بزرگ و عاقل است با یک بچه سخن گفت ، این رفتارِ او خلاف حکمت است ، یعنی هر چیزی در جای خودش قرار داده نشده است ، اما یکی از خصوصیات پیامبران ، حکمت بوده است.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : لذا گاهی وقتی چند نفر از یک امام سوالی می پرسیدند ، آن امام به چند گونه و مناسب با سوال کننده ، پاسخ می دادند ، و این گونه روایات نیست ، و مکرر هم آمده است.