آیت الله العظمی شیرازی: تعاون بر اثم و گناه، حرام است، اما در اعانت بر اثم و گناه محل اختلاف است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه بیستم رجب سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه 2 سوره مائده فرمودند: در لغت عرب، تعاون از باب تفاعل، با اعانت که از باب اِفعال است ، تفاوت دارد، و تعاون بدان معناست که دو یا سه یا چند نفر با یکدیگر کاری را انجام می دهند، که آن کار می تواند کار خوب و خیر و یا شر و بد باشد ، و هر دو صورت به آن ، تعاون می گویند.

معظم له در ادامه فرمودند: اما اعانت بدان معناست که کسی در حال انجام کاری است و شخص دیگری به او کمک می کند.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : اختلافی میان فقها وجود ندارد که تعاون بر اثم و گناه، حرام است، اما در اعانت بر اثم و گناه محل اختلاف است، اگر چه مشهور بین فقهای شیعه این است که آن هم حرام است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در لغت عرب ، تعاون از باب تفاعل ، با اعانت که از باب اِفعال است ، تفاوت دارد ، تعاون بدان معناست که دو یا سه یا چند نفر با یکدیگر کاری را انجام می دهند ، که آن کار می تواند ، کار خوب و خیر و یا شر و بد باشد ، و هر دو صورت به آن ، تعاون می گویند ، اما اعانت بدان معناست که کسی در حال انجام کاری است و شخص دیگری به او کمک می کند.

معظم له در رابطه با معنای اعانت فرمودند : گفته شده که اعانت یعنی یا واسطه ، فاعل غیرمختار است ، یا اگر فاعل مختار است ، به گونه ای است که آن شیء ، مترتب بر آن می شود ، یعنی به قصد آن ، کار را انجام می دهد ، مثلا اگر کسی خرما به کسی می فروشد که می داند خریدار خرما را به شراب تبدیل می کند ، و آن را می نوشد ، اگر قصد او این است که این خرما را به خریدار بفرشد که خریدار آن خرما را به شراب تبدیل کرده و بنوشد ، این کار حرام است و اعانت بر اثم و گناه است.

ایشان در ادامه فرمودند : مرحوم شیخ انصاری در کتاب مکاسب ، این مساله را مورد اشاره قرار داده است که اگر انسان می داند که خرمایی را به کسی می فروشد ، که او آن را به شراب تبدیل می کند و می نوشد ، اما قصد او این نیست که آن فرد شراب بنوشد ، بلکه هدف او کاسبی است و دنبال مشتری است و می خواهد پول خرمای خود را بگیرد ، این کار حرام نیست ، و اسم این کار اعانت نیست.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : مرحوم شیخ انصاری در کتاب مکاسب آورده است که اگر در اعانت ، انسان قصد حرام نکرده ، حرام نیست ، چون گفته اند که این اعانت نیست ولو عرفا اعانت باشد ، چون روایت خاص در این زمینه وجود دارد که : هُوَ ذَا نَحْنُ نَبِيعُ تَمْرَنَا مِمَّنْ نَعْلَمُ أَنَّهُ يَصْنَعُهُ خَمْراً ، ما هم خرما می‌فروشیم به کسی که می‌دانیم با آن خمر درست می‌کند.

معظم له در ادامه فرمودند : در تعاون اختلافی میان فقها وجود ندارد که تعاون بر اثم و گناه ، حرام است ، اما اعانت بر اثم و گناه محل اختلاف است ، اگر چه مشهور بین فقهای شیعه این است که آن هم حرام است.

ایشان هم چنین فرمودند : نوشته اند که کل پول چنین معامله هایی حرام است ، و آن دلیل دیگری دارد که اگر به کسی بگونید که تو این کار را انجام نده ، چرا که این کار حرام است ، و آن شخص ، این کار را به فرد دیگری واگذار کند ، این کار بر آن شخص هم حرام است ، یعنی حرام بودن از این جهت است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : پولی که از این راه به دست می آید ، پول حرام مختلط با حلال است ، با سه شرط ، شرط اول آنکه آنهایی که این پول حرام را از آنها گرفته ، نشناسد ، اگر می شناسد ، باید به آنها پس بدهد ، دوم آنکه نداند که مقدار حلال و حرام چقدر است ، یعنی آن پولی که در اختیار اوست ، نمی داند که یک پنجم یا کمتر و بیشتر از حرام است ، و شرط سومی هم دارد که اگر خمس آن را بدهد ، حلال می شود.

معظم له در رابطه حکم صدای زن فرمودند : این مساله مشهور بین فقها از هزار سال پیس تا کنون است ، که نه بر خود زن حرام است که صدای او را اجنبی بشنود و نه بر اجنبی حرام است که آن را بشنود ، فقط در قرآن در آیه ۳۲ سوره ی احزاب آمده است : فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ ، پس زنهار نازک و نرم (با مردان) سخن مگویید.

ایشان در ادامه فرمودند : بنابراین اگر صدای زن عادی باشد ، اشکالی ندارد ، و نه آنکه آن را نازک کند ، آن گونه که در قرآن آمده است ، و موجب برانگیخته شدن شهوت مردان شود ، این کار ، هم بر مرد و هم بر زن حرام است.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : در زمان پیامبر اکرم ، زنان نزد ایشان می آمدند و با حضرت سخن می گفتند و حضرت نیز با آنان ، سخن می گفتند ، و در زمان ائمه هم این چنین بوده است.