جو بایدن رئیس جمهور امریکا در آخرین روزهای ریاست جمهوری خود، نسبت به تشدید بحران بشری و سقوط اقتصادی افغانستان هشدار داده است.
همزمان؛ دیدبان حقوق بشر در گزارشی تکان دهنده از نقض گسترده حقوق بشر و محدودیت‌های شدید علیه زنان تحت حاکمیت طالبان پرده برداشته است.
افغانستان، کشوری که سال‌هاست زیر سایه جنگ و ناامنی نفس می‌کشد، حالا با بحرانی تازه دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ بحرانی که این بار نه از جنس جنگ، بلکه از نوع فقر و نابودی اقتصادی است.
آمریکا، کشوری که بیست سال در این خاک جنگید و در نهایت میدان را به طالبان واگذار کرد، حالا با نگرانی از وخامت اوضاع انسانی و اقتصادی در افغانستان سخن می‌گوید.
نگرانی‌ای که شاید بیشتر از آنکه به وضعیت مردم افغانستان مربوط باشد، به معادلات ژئوپولیتیکی و امنیت منطقه‌ای پیوند خورده است.
با گذشت بیش از سه سال از بازگشت طالبان به قدرت، اقتصاد افغانستان در سراشیبی سقوط قرار گرفته است.
تحریم‌های بین‌المللی، قطع کمک‌های مالی و مسدود شدن دارایی‌های افغانستان در بانک‌های خارجی، این کشور را در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار داده است.
این بحران اقتصادی مستقیماً به بحران انسانی و نقض گسترده حقوق بشر گره خورده است.
در همین راستا، دیدبان حقوق بشر در تازه ترین گزارش سالانه‌ی خود تصویری تاریک و هولناک از وضعیت حقوق بشر در افغانستان ارائه داده است.
این گزارش تأکید دارد که طالبان نه تنها به تعهدات ابتدایی خود در قبال حقوق بشر پایبند نبوده اند، بلکه سیاست‌های سرکوبگرانه آن‌ها به طور سیستماتیک علیه زنان و اقلیت‌ها تشدید شده است.
صدای هر اعتراض خاموش می‌شود و هر ندای آزادی‌خواهی با تهدید، بازداشت و شکنجه پاسخ داده می‌شود.
محدودیت‌های گسترده بر آموزش و کار زنان، ممنوعیت رفت‌وآمد آزادانه و سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز، تنها بخشی از این نقض فاحش حقوق انسانی است.
اما بحران افغانستان تنها به اینجا ختم نمی‌شود.
تهدیدات امنیتی روز به روز شدت می‌گیرد.
گروه سنی های تندروی داعش، از خلأ امنیتی ایجادشده بهره می‌برد و حملات مرگبار خود را افزایش داده است.
انفجارهایی که قلب کابل و سایر شهرها را می‌لرزاند، بیشتر از همه اقلیت‌های مذهبی و قومی، به‌ویژه شیعیان و هزاره‌ها را هدف قرار می‌دهد.
مساجد، مراکز آموزشی و تجمعات مردمی به میدان‌های قتل‌عام تبدیل شده اند.
طالبان که خود را حاکم بلامنازع می‌دانند، نه‌تنها توان مهار این حملات را ندارند، بلکه با سیاست‌های تبعیض‌آمیز، عملاً زمینه را برای تشدید خشونت‌ها فراهم کرده اند.
هزاره‌ها، این قربانیان تاریخی تبعیض و خشونت، امروز بیش از هر زمان دیگری احساس بی‌پناهی می‌کنند. گزارش‌ها از کوچ اجباری، مصادره زمین‌ها و هدف‌گیری مستقیم این قوم حکایت دارد.
شیعیان و هزاره‌ها زیر فشار حملات گروه‌های تندرو و بی‌توجهی طالبان به امنیت آن‌ها، روزهای دشواری را می‌گذرانند.
تحلیل‌گران می‌گویند افغانستان امروز بیش از همیشه، قربانی بازی‌های پیچیده قدرت، منافع اقتصادی و سیاست‌های دوگانه است؛ کشوری که امنیت، عدالت و حقوق انسانی در آن به حراج گذاشته شده است.
