آیت الله العظمی شیرازی: تلفظ کامل حروف عربی و مخارج آن در نماز، تا زمانی که منجر به تغییر معنا نشود، واجب نیست.

آیت الله العظمی شیرازی: تلفظ کامل حروف عربی و مخارج آن در نماز، تا زمانی که منجر به تغییر معنا نشود، واجب نیست.

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز یکشنبه شانزدهم ربیع الثانی سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت‌الله العظمی شیرازی در درباره لزوم رعایت قواعد تجوید و رعایت مخارج حروف در نماز فرمودند که تجوید به معنای نیکو خواندن است، اما رعایت آن در نماز واجب نیست، مگر در چند مورد که ادعای اجماع شده است.

معظم له از جمله به مدّ در “وَلَا الضَّالِّينَ” و قاعده “یرملون” اشاره و در ادامه فرمودند: که در این موارد اجماع نقل شده و در صورت پذیرش اجماع، رعایت این موارد واجب است، اما در سایر موارد، رعایت تجوید واجب نیست.

ایشان همچنین به نحوه نماز خواندن نماز توسط برخی از اصحاب غیرعرب‌ ائمه علیهم‌السلام اشاره کرده و فرمودند: در حالی که بسیاری از غیر عرب ها از بهترین اصحاب و یاران معصومین علیهم السلام بوده اند ، حتی دیده نشده که امام علیه السلام به یکی از یارانش گفته باشند سوره حمدت را برای من بخوان تا ببینم چگونه می خوانی.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند: تلفظ کامل حروف عربی و مخارج آن در نماز، تا زمانی که منجر به تغییر معنا نشود، واجب نیست.

معظم له در ادامه فرمودند: تلفظ صحیح مستحب است و تغییرات جزئی در تلفظ، مانند تلفظ بلال در اذان، استثناء تلقی شده و نماز صحیح است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به فرازی از زیارت حضرت زهرا سلام الله علیها: السَّلامُ عَلَيْكِ يَا مُمْتَحَنَةُ، امْتَحَنَكِ الَّذِى خَلَقَكِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَكِ، سلام بر تو ای امتحان شده، آن امتحان شده ای که تو را آفرید و پیش از آفریدنت در دنیا و در آن آزمون شکیبا بودی، فرمودند: این یک نمونه از ادعیه و زیارات است ، و تعدادی از روایات که شاید متواتر هم باشد ، وجود دارد که ۱۴ معصوم علیهم السلام ، دو نوع خلقت ، قبل از آفرینش اصلی داشتند ، و آفرینش ایشان با ما تفاوت دارد ، که فقط یک خلقت در عالم ذرع داشتیم ، آن چنانکه در آیه ۱۷۲ سوره اعراف فرموده : وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَىٰ شَهِدْنَا أَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَٰذَا غَافِلِينَ ، و به یاد آور هنگامی که خدای تو از پشت فرزندان آدم ذرّیّه آنها را برگرفت و آنها را بر خودشان گواه ساخت که آیا من پروردگار شما نیستم؟ همه گفتند: بلی، ما گواهی دهیم ، (و ما این گواهی گرفتیم) تا دیگر در روز قیامت نگویید: ما از این واقعه غافل بودیم.

معظم له در ادامه فرمودند: غیر از این خلقت ، خلقت دیگری ، معصومین علیهم السلام دارند که در آنجا نور ایشان خلق شده است ، و روایات متواتری در این زمینه وجود دارد ، و عامه و خاصه این روایات را نقل کرده اند.

ایشان با اشاره به دو روایت جداگانه در رابطه با مفهوم این عبارت فرمودند: علامه مجلسی و دیگران ، این دو روایت را نقل کرده اند و مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی هم در کتاب دعا و زیارت ، هر دو را نقل کرده اند و به هر دو روایت اشاره کرده اند ، که در یک روایت آمده : السَّلامُ عَلَيْكِ يَا مُمْتَحَنَةُ، امْتَحَنَكِ الَّذِى خَلَقَكِ فَوَجَدَكِ لِمَا امْتَحَنَكِ صَابِرَةً ، و در روایت دیگری آمده : السَّلامُ عَلَيْكِ يَا مُمْتَحَنَةُ، امْتَحَنَكِ الَّذِى خَلَقَكِ قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَكِ، وَكُنْتِ لِمَا امْتَحَنَكِ بِهِ صَابِرَةً.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۱۱۴ سوره طه : فَتَعَالَى اللَّهُ الْمَلِكُ الْحَقُّ وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَىٰ إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا، پس بلند مرتبه است و بزرگوار خدایی که به حق و راستی فرمانروای جهان است و تو (ای رسول) پیش از آنکه وحی قرآن تمام و کامل به تو رسد تعجیل در (تلاوت و تعلیم) آن مکن و دائم بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا، فرمودند: ظاهر این آیه ی شریفه این است و همانگونه که در روایات هم آمده، قرآن کریم چند بار بر رسول اکرم صلی الله علیه و آله نازل شده است.

معظم له در ادامه فرمودند: در یک مرحله کل قرآن کریم به صورت یکجا بر پیامبر اکرم نازل شده که آن حضرت تمامی آیات قرآن را حفظ داشتند، و هم چنین به صورت تدریجی نیز در حوادث و رخدادهای خاص هم آیاتی به مناسبت بر ایشان نازل می شده است.

ایشان در رابطه با شان نزول این آیه شریفه فرمودند: زمانی که جبرئیل به صورت تدریجی، آیات قرآن را نازل می نموده، چون حضرت رسول، آن آیات را از قبل شنیده بودند و نسبت به آنها آگاهی داشته و آیات نازل شده را از قبل حفظ داشتند، قبل از آنکه جبرئیل آن آیات را بخواند، در برخی از موارد، آن آیات را قبل از او قرائت می فرمودند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : این آیه شریفه حکایت از این موضوع دارد که قرآن کریم به رسول اکرم توصیه نموده که اجازه بدهید ابتدا جبرئیل آیات قرآن را بخواند و بعد شما آن را بخوانید.

معظم با تاکید بر اینکه این آیه شریفه اگر چه خطاب به پیامبر اکرم آمده اما در حقیقت خطاب به عموم است، فرمودند : حدیث مشهوری از امام صادق نقل شده که : نَزَلَ اَلْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اِسْمَعِي يَا جَارَةُ ، قرآن مانند اين ضرب المثل عربى نازل شده (كه گويند:) «اياك اعنى و اسمعى يا جاره»(يعنى به تو ميگويم ولى اى همسايه تو گوش كن)، و در زبان فارسی هم مشابه این ضرب المثل وجود دارد که می گویند به در بگو تا دیوار بشنود، و در این آیه، اگر چه خطاب خدای متعال ، پیامبر اکرم است ، اما در حقیقت خدا، دیگران را مورد خطاب قرار داده است.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : چون عصمت ، قطعی و مسلم است ، هر چیزی که با آن منافات داشت ، به خاطر مسلم بودن عصمت ، موارد دیگر باید تاویل شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با لزوم رعایت قواعد تجویدی در نماز فرمودند: تجوید از مصدر جَودَت به معنای نیک بودن ، خوب شدن ، و نیکو گشتن و زیبا شدن است ، کلمه جَيِّد هم در کلام عرب به معنای خوب ، نيکو ، نيک ، پسنديده و زیبا آمده است ، و رعایت قواعد تجوید در نماز ، واجب نیست ، اما در چند مورد استثناء دارد که در رابطه با آن ادعای اجماع شده است.

معظم له در ادامه فرمودند: اگر ادعای اجماع در این موارد درست باشد ، رعایت آن موارد ، واجب است ، مثلا صاحب جواهر الکلام در وَلَا الضَّالِّينَ ، مدّ را بر اساس اجماع ، واجب می داند ، و یا در قاعده ی یَرمَلون هم نقل اجماع شده است ، لذا اگر کسی این اجماع را قبول داشته باشد ، از باب اجماع و نه تجوید ، رعایت آن واجب است ، اما در سایر موارد ، رعایت قواعد تجوید در نماز ، واجب نیست.

ایشان با اشاره به کیفیت قرائت نماز توسط معصومین علیهم السلام فرمودند: آ یا لازم است همان گونه که ائمه علیهم السلام نماز می خواندند ، نماز خوانده شود ؟ ، در زمان ائمه علیهم السلام ، بسیاری از غیرعرب ها ، مانند ایرانیان ، تُرک ها و از سایر زبان های دیگر ، مسلمان می شدند که قطعا بسیاری از حروف را نمی توانستند به لفظِ فصیحِ عربی تلفظ کنند ، و بدون شک در هنگام خواندن نماز ، مثلا کسره را ضعیف ادا می کردند ، و من در هیچ جا روایتی ندیده ام و از برخی از اهل خبره ی فقها هم که پرسیدم ، در هیچ جا روایتی وجود ندارد که ائمه علیهم السلام به اصحاب غیرعرب خود فرموده باشند که نمازت را این گونه بخوان ، در حالی که بسیاری از غیر عرب ها از بهترین اصحاب و یاران معصومین علیهم السلام بوده اند ، حتی دیده نشده که امام علیه السلام به یکی از یارانش گفته باشند سوره حمدت را برای من بخوان تا ببینم چگونه می خوانی ، لذا هر نوع خواندن اشکالی ندارد ، و از آن جا که مُسلّم است که همه قدرت ندارند نماز را به الحان عرب بخوانند ، لذا تلفظ کامل حروف ، مطابق با تلفظ عربی ، تا آن جا که موجب تغییر حروف نشود واجب نیست ، اگر چه مستحب است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تلفظی که منجر به تغییر حرف شود ، فرمودند : این مساله در عروة الوثقی آمده که اگر حرف تبدیل شود ، مثلا عین آن چنان سبک تلفظ شود که تبدیل همزه شود ، این جایز نیست.

معظم له در ادامه در رابطه با برخی روایاتی که نقل شده بلال ، شین را سین تلفظ می کرد، فرمودند: این روایاتی که از پیامبر نقل شده ، مُرسله است و علاوه بر آن ، در مورد بلال استثناء شده که تغییر حرف توسط او به دلیل مشکل زبان ، اشکالی ندارد ، لذا خواندن نماز به الحان عرب مستحب است و واجب نیست ، و اگر هم انسان جهل داشته و یاد نگرفته ، مشمول قاعده لاتعاد می شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: چگونگی خواندن نماز آیات، شرح آیه دین، و حکم علم قاضی در قضاوت، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.