آیت الله العظمی شیرازی: برخی از اتهامات درباره امام حسن علیه السلام ساخته شده توسط معاویه است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز پنج شنبه بیست و دوم ربیع الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از اتهام هایی که به امام حسن مجتبی علیه السلام در رابطه با ازدواج ها و طلاق های مکرر ایشان در تاریخ و برخی از روایات نقل شده فرمودند: در این رابطه اگر چه روایتی در اصول کافی نقل شده اما حتما از باب تقیه بوده است یعنی قرائن تقیه، متوفر در آن است لذا حمل بر خلاف ظاهر می شود.

معظم له در رابطه با برخی ادعاها که گفته شده مردم هم مشتاق بودند که دختران خود را به ازدواج امام حسن مجتبی علیه السلام در بیاورند فرمودند: این نوع گفته ها توجیه و خلاف ظاهر است و اگر واقعیت داشت کشف می شد، چرا که اگر حتی یک انسان عادی هم چند همسر اختیار کند و آنها را طلاق بدهد به این صفت مشهور می شد، حال اگر این اقدام توسط امام حسن مجتبی سبط اکبر پیامبر اکرم و فرزند امیرالمومنین صورت می گرفت در حالیکه دشمنان فراوانی هم داشتند قطعا به این صفت مشهور می شدند، در حالیکه این گونه نبوده است.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند: تمامی این اتهام ها توسط معاویه ساخته شده و اگر از امام معصوم علیه السلام هم مطلبی در این زمینه نقل شده باشد، باید بگوییم که تقیه است همانند موارد دیگری که معصومین علیهم السلام تقیه کرده اند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با عمل به علم قاضی فرمودند: مشهور بین فقهای شیعه این است که قاضی حق ندارد به علم خود عمل کند ، بلکه باید طبق بیّنه و یمین عمل کند ، حتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که یقینا علم داشتند ، اما وقتی قضاوت می کردند می فرمودند : إِنَّمَا أَقْضِی‏ بَیْنَکُمْ‏ بِالْبَیِّنَاتِ وَ الْأَیْمَانِ ، [ای مردم!] تنها من در میان شما طبق شهادت شهود و سوگندها ، قضاوت می‌کنم ، در این روایت از تعبیر إِنَّمَا استفاده شده ، و إِنَّمَا از ادات حصر است ، لذا قاضی نمی تواند بر اساس علم و دانسته های خود ، قضاوت نماید ، حتی اگر قاضی ، شیخ انصاری و یا شیخ طوسی باشد.

معظم له هم چنین با اشاره به ایام حکومت امیرالمومنین فرمودند : علاوه بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که طبق علم خود عمل نمی کردند ، امیرالمومنین صلوات الله علیه هم طی پنج سال حکومت خود که بارها قضاوت کردند ، و حتی کتاب های مستقلی حول قضاوت امیرالمومنین ، به آن مقداری که به دست رسیده ، نوشته شده ، همانند پیامبر اکرم ، بر اساس بیّنه و اَیمان یعنی دلایل و شهود و سوگند افراد ، قضاوت می کردند.

ایشان در رابطه با برخی از روایاتی که در آنها اشاره شده که امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پس از ظهور ، بر اساس علم خود قضاوت دارند ، فرمودند : اگر حتی روایت صحیح در این زمینه وجود داشته باشد ، به من نشان بدهید ، در حالی که بر خلاف این ادعا دو روایت صحیح وجود دارد ، و در رابطه با ادعای قضاوت حضرت حجت بر اساس علم خود ، سی ، چهل روایت نقل شده که بیش از ۳۰ مورد آن ، مستند به یک راوی ضعیف است ، که همه او را تضعیف کرده اند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: اما دو روایت صحیح وجود دارد که یسیر بسیرة جده رسول الله و یسیر بسیرة جدّه أمیرالمؤمنین صلوات الله علیهما ، یعنی بر اساس سیره و روش جد خودشان حضرت رسول الله و جد خودشان امیرالمومنین صلوات الله علیهما عمل می کنند ، و پیامبر اکرم و امیرالمومنین ، بر اساس علم خودشان عمل نمی کردند.

معظم له با اشاره به آیه ۲۶ سوره ص ، يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ ، ای داود، ما تو را در روی زمین مقام خلافت دادیم، پس میان خلق خدا به حق حکم کن ، ضمن رد ادعاهایی که گفته اند امام زمان هم چون حضرت داود بر اساس علم خود قضاوت می کنند ، فرمودند : حق و عدل در اینجا به معنای این نیست که حضرت داود بایستی بر اساس علم خود عمل نماید ، بلکه در روایات در تفسیر همین آیه نیز آمده که منظور اَیمان و بیّنات است.

ایشان با تاکید مجدد بر اینکه مشهور بین فقها این است که قاضی حق ندارد که به علم خود عمل کند ، فرمودند : البته قول خلاف در این زمینه هم وجود دارد که بین حقوق الهی و حقوق مردم ، فرق گذاشته اند ، اما مشهور بین فقها این است که قاضی نمی تواند به علم خود عمل کند ، و حتی می بینیم که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، که قطعا علم وجدانی داشتند ، اما فرمودند : إِنَّمَا أَقْضِی‏ بَیْنَکُمْ‏ بِالْبَیِّنَاتِ وَ الْأَیْمَانِ.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روایات متعدد آمده و فقها در کتب فقهی مانند جواهر و غیر آن نیز مرقوم فرموده اند: که وقتی خدا خطاب به حضرت داوود فرمود: «فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ» ، حضرت داوود علی نبینا و آله و علیه السلام (قریب به این مضمون) به خدا عرض کرد: خدایا طرفین نزاع هر کدام ادّعا می کند حق با اوست من چه کنم؟ خدای متعال فرمود: «إقضِ بینهم بالبیّنات وأضِفهم الی اسمی یحلفون به». یعنی: طبق قسم و شاهد میان آنها حکم کن.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام، قَالَ: «فِی کِتَابِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ أَنَّ نَبِیّاً مِنَ الْأَنْبِیَاءِ شَکَا إِلی‌ رَبِّهِ الْقَضَاءَ، فَقَالَ: کَیْفَ أَقْضِی بِمَا لَمْ تَرَ عَیْنِی، وَلَمْ تَسْمَعْ أُذُنِی؟ فَقَالَ: اقْضِ بَیْنَهُمْ بِالْبَیِّنَاتِ، وَأَضِفْهُمْ إِلَی اسْمِی یَحْلِفُونَ بِهِ».

وعَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: فِی کِتَابِ عَلِیٍّ (علیه السلام) أَنَّ نَبِیّاً مِنَ الْأَنْبِیَاءِ شَکَا إِلَی رَبِّهِ فَقَالَ: یَا رَبِّ کَیْفَ أَقْضِی فِیمَا لَمْ أَشْهَدْ وَلَمْ أَرَ، قَالَ: فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ إِلَیْهِ: أَنِ احْکُمْ بَیْنَهُمْ بِکِتَابِی وَأَضِفْهُمْ إِلَی اسْمِی فَحَلِّفْهُمْ بِهِ، وَقَالَ: هَذَا لِمَنْ لَمْ تَقُمْ لَهُ بَیِّنَةٌ.

معظم له در پاسخ به سوالی پیرامون رشیده بودن دختر و لزوم اذن پدر برای ازدواج دختر فرمودند : برای ملاک رشیده بودن دختر ، در روایات ، چیزی تصریح نشده است ، لذا در چنین مواردی که موضوعِ حکمِ شرعی است ، وقتی موضوع شد ، باید از عرف گرفته شود که دختر رشیده به چه کسی گفته می شود.

ایشان معنای اجمالی دختر رشیده را چنین بیان فرمودند : به دختری که سفیه نباشد و در حد خودش در هر سن و سالی که هست ، ملاک های خوب و بد را تشخیص دهد ، و قدرت درک و فهم این گونه مسائل را داشته باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : البته که مشخص است دختری که در سن بیست سالگی قرار دارد ، در حد دختر چهل ساله تجربه ندارد و دختر چهل ساله رشد بیشتری دارد ، اما معنای رشد را نیز باید از عرف گرفت ، که در نزد عرف ، رشد به چه معنایی است ، و همان ملاک عمل قرار می گیرد.

معظم له در رابطه با امکان شرعی ازدواج دختر سی ساله بدون اذن پدر فرمودند : این مساله بستگی به این دارد که شامل قاعده لاحرج می شود یا خیر ؟ ، از قواعد معروف و مهمّ فقهی که مورد بحث علما و فقها قرار گرفته، «قاعده لاحرج» یا «قاعده نفی عسر و حرج» است که در تمامی ابواب فقه اعمّ از جمله عبادات، معاملات جاری شده است ، و ظاهرا این مساله هم ، شمل این قاعده می شود.

ایشان در رابطه با شرط اذن پدر برای ازدواج دختر فرمودند : شرط اذن پدر محل خلاف میان فقهاست ، و اگر کتاب عروة الوثقی را ببینید به اقوال متعددی برمی خورید ، نداشتن اذن پدر در ازدواج منقطع باطل اما در ازدواج دائم باطل نیست ، و برخی گفته اند در ازدواج دائم باطل اما در ازدواج منقطع باطل نیست ، و برخی گفته اند در هیچ کدام باطل نیست ، که برداشت من هم همین است که باطل نیست ولی کار حرامی انجام داده است ، یعنی اذن پدر تکلیف است و نه حکم وضعی ، و برخی هم گفته اند مطلقا باطل است ، چه دائم و چه منقطع ، و در این مساله ، شش هفت قول وجود در بین متاخرین دارد که در حاشیه هایی که بر عروة الوثقی زده شده ، قابل مشاهده است ، لذا حکم این مساله تابع برداشت فقیه است که چه چیزی باشد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: برخی از احکام تقلید، توضیحاتی در رابطه با مضرات غضب، برخی از احکام دیه، و حکم قضای نماز به افطار با حرام و قتل، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.