آیت الله العظمی شیرازی: خدای متعال بر خلاف وَعد، عمل نمی‌کند، اما خلاف وعید عمل کردن فضیلت است
نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز جمعه دوم ربیع الاول سال 1446 برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی بااشاره به آیه ۵۷ سوره عنکبوت: كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ، هر انسانی طعم مرگ را می‌چشد، فرمودند: از آنجا که در عالم واقع خارجی، برای برخی از انسان‌ها مرگ شیرین است، و برای برخی از انسان‌ها تلخ است، از مرگ در این آیه‌ی شریفه به ذائقه تعبیر شده است، لذا نسبت به آنان که مرگ را شیرین می‌پندارند، این آیه شریفه به عنوان وَعد، و برای آنان که مرگ را تلخ می‌پندارند، به عنوان وَعید می‌باشد.
معظم له در ادامه فرمودند: بین وَعد و وعید تفاوت وجود دارد، و خدای متعال بر خلاف وَعد، عمل نمی‌کند، اما خلاف وعید عمل کردن فضیلت است.
ایشان با اشاره به توصیفی که برخی از مفسرین و دانشمندان بلاغت در این رابطه دارند، فرمودند: که استفاده قرآن کریم از تعبیر ذائقه هم در اینجا، تشبیه امر معقول به امر محسوس است، چون ذائقه‌ی انسان هم چیزهای شیرین و هم چیزهای تلخ را حس می‌کند، لذا چون در عالم واقع خارج نیز ذائقه بر دو قسم است، در این آیه شریفه نیز ذائقه تشبیه به آن شده است، و به قول علمای بلاغت، در اینجا هم این واژه استخدام شده است.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند: لذا برای آنانی که مرگ شیرین است و ابتدای خوشی آنان محسوب می‌شود، این مساله وَعد است اما نسبت به آن‌هایی که مرگ تلخ و ابتدای دوره تلخی آنان محسوب می‌شود، این مساله وَعید است.
معظم له با اشاره به این حدیث شریف از حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف : اَكثِروا الدُّعاءَ بِتَعجِيل الفَرَجِ فَاِنَّ ذلِكَ فَرَجُكُم، براي تعجيل در ظهور من زياد دعا کنيد که خود، فَرَج و نجات شما است، فرمودند : معنای این روایت این است که اگر مومنان ده ها میلیون بار برای تعجیل فرج دعا کنند، این امر مطلوبی است و می تواند فرج را نزدیک کند.
ایشان با اشاره به آیه ۳۹ سوره رعد : يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ، خدا هر چه را خواهد (از احکام یا حوادث عالم) محو و هر چه را خواهد اثبات می‌کند و اصل کتاب (آفرینش) نزد اوست، فرمودند : امام منتظر می دانند که اگر مثلا دعاها به ده ها میلیون برسد، موجب تعجیل فرج خواهد شد و لذا به شیعیان چنین توصیه ای فرموده اند.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما در عین حال، اختیار فرج با خدای متعال است همانگونه در این آیه شریفه فرموده است.
معظم له هم چنین تاکید فرمودند : برای ظهور در تعجیل فرج حضرت حجت ، هم خودِ حضرت و هم سایر معصومین علیهم السلام توصیه به دعا برای تعجیل در ظهور فرموده اند ، و این مساله سفارش شده است ، اما آن چه که نهی شده ، در مواردی است که انسان ، زمانِ ظهور را تعیین کند.
ایشان در ادامه با اشاره به معنای دو لفظ وَقّاتون و مُستَعجِلون در روایات فرمودند : وقّاتون یعنی کسانی که برای زمان ظهور ، تعیینِ وقت می کنند و مثلا می گویند حضرت حجت امسال یا سال آینده و یا چند سال آینده خواهند آمد ، که این مساله با روایات منافات دارد ، و مُستعجِلون هم گاه به معنای همان وَقّاتون آمده ، یعنی کسانی که در ظهور حضرت عجله می کنند و زمان ظهور را هم تعیین می کنند ، لذا این مساله با دعا کردن برای تعجیل در ظهور متفاوت است ، و ایرادی ندارد که انسان برای تعجیلِ در ظهور دعا کند.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین با اشاره به حتمی بودن ظهور حضرت حجت سلام الله علیه فرمودند : در روایات متعدد ، بر قطعی بودن ظهور تاکید شده ، چرا که بشارت بر ظهور ، وَعد است و بر اساس آیه ۹ سوره آل عمران که می فرماید : إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ خدای متعال از وعده ای که داده تخلف نمی کند ، و این امر قطعا محقق خواهد شد ، اما ممکن است برخی از شرایط و علائم ظهور محقق نشود و ظهور انجام شود ، چون شرایط ظهور ، وَعید است ، و امکان عدم تحققِ وَعید ممکن است.
معظم له در ادامه با ذکر روایتی از امام رضا علیه السلام فرمودند : از حضرت سوال شد : ممکن است علائم ظهور اتفاق نیفتد اما ظهور انجام بشود ؟ ، فرمودند : بله ، سوال شد : ممکن است حضرت حجت اصلا تا روز قیامت ظهور نکنند ؟ ، فرمودند : نمی شود ، و ظهور حتما اتفاق خواهد افتاد ، چرا که همان طور که عرض شد اصل ظهور ، وَعد است ، و خدای متعال بر خلاف وَعد ، عمل نمی کند ، اما علائم وَعید است ، و اتفاقا خلاف وعید عمل کردن فضیلت است ، و حضرت رضا در رابطه با حتمی بودن ظهور فرمودند : لَوْ خَلَتِ الأَرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِأَهْلِها (اگر زمين به مقدار يك چشم بر هم نهادن خالى از حجت باشد، اهل خود را در كام خود فرو مى برد).
ایشان با ذکر مثالی در رابطه با وعده ی پدر به فرزند ، فرمودند : گاه پدر به فرزندش وعده می دهد ، در صورت قبولی و کسب نمره ی خوب ، هدیه ای به تو خواهم داد ، این وَعد است و باید انجام شود و اگر انجام نشد ، برای وعده دهنده خوب نیست ، اما گاه پدر به فرزند می گوید اگر قبول نشوی و نمره ی خوب نیاوری ، تو را به منزل راه نخواهم داد ، حال اگر آن فرزند قبول نشد و نمره ی خوبی کسب نکرد ، چنانچه پدر او را به منزل راه داد ، این چون وَعید بوده ، خلاف وَعید عمل کردن فضیلت است ، لذا اگر علائم ظهور محقق نشد ، و ظهور انجام شد ، این خلاف وَعید است ، و اشکالی ندارد.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم کثیر السفر نمودند : در روایات ، عنوان کثیرالسفر نیامده است ، ولی فقها از این عنوان ، برای تسهیل استفاده کرده اند ، اما در روایات از دو عنوان استفاده شده ، که همین معنا را دارد ، عنوان اول مربوط به کسی است که شغل او سفر است ، ماننده راننده ، و عنوان دوم مربوط به کسی است که شغل او سفر نیست ، اما مثلا در شهری ساکن است ، ولی شغل او در شهر دیگری است ، و بایستی همه روزه یا بیشتر روزها ، بین شهر محل سکونت و شهری که در آنجا کار می کند ، رفت و آمد نماید ، به این عنوان ، کثیر السفر گفته می شود.
معظم له در رابطه با ملاک کثیر السفر فرمودند : آنگونه که در روایات آمده ، ملاک کثیر السفر بودن ، آن است که ده روز در یک جا اقامت نداشته باشد ، لذا اگر کسی که راننده است ، و یا محل کارش در شهر دیگری است و مرتب در حال سفر است ، و ده روز در یک جا استقرار ندارد ، نماز او ، هم در محل اقامت ، و هم در طول سفر تمام است و می تواند روزه نیز بگیرد.
ایشان در ادامه فرمودند : اگر برای چنین شخصی اتفاق افتاد که ده روز در شهر خود بماند ، و بعد از ده روز از شهر خود خارج شد ، در اولین سفر ، نماز او شکسته است.
آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : ملاک در چنین مواردی ، مساله ی وطن نیست ، بلکه ملاک ، مسافر بودن یا مسافر نبودن است ، لذا اگر از نظر عرفی ، مسافر است ، نماز او شکسته است.
معظم له در رابطه با اطلاق عنوان کثیرالسفر بر برخی سفرها فرمودند : در گذشته های قدیم که به سفر حج می رفتند ، گاهی سفرها یک سال به طول می انجامیده ، لذا به این گونه سفرها ، کثیرالسفر نمی گویند ، چرا که سفر حج ، یک سفر است ، ولو یک سال طول بکشد ، یا اگر کسی از قم به مشهد ، قصد سفر داشت ، اما این سفر را در چند مرحله انجام داد ، مثلا در تهران یا شمال توقف کرد ، تمامی این مراحل ، یک سفر محسوب می شود ، ولو مثلا در ده نقطه توقف کند ، و چون این یک مساله عرفی است ، این مراحل متعدد در یک سفر ، سفرهای متعدد تلقی نشده ، و حکم کثیرالسفر را ندارد ، و یک سفر محسوب می شود.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: تعارض و مزاحم در برخی از ظواهر الفاظ، شرح آیات 104 و 107 سوره انفال، شرح مناسبت حکم و موضوع، و برخی از احکام نماز و روزه مستحب، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.
لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
