در دو دهه اخیر باستان شناسان موفق شده اند آثار تاریخی بسیاری را در جمهوری آذربایجان کشف کنند که حکایت از قدمت تاریخی و پیشینه طولانی تمدن و فرهنگ در این کشور شیعه نشین دارد.
یک تیم باستان‌شناس ایتالیایی موفق شدند یک سالن غذاخوری با قدمت ۳۵۰۰ سال را با ظروف سفالی که هنوز در جای خود قرار دارند و محفظه‌هایی برای منقل‌ها در کشور آذربایجان کشف کنند.
گمان می‌رود که در عصر باستان، مردم کوچ‌نشین قفقاز جنوبی از این مکان استفاده می‌کردند.
این کشف خارق‌العاده در منطقه «تاوا تپه» (Tava Tepe) و توسط تیمی از باستان‌شناسان به سرپرستی پروفسور نیکولا لانری، استاد باستان‌شناسی و تاریخ هنر خاور نزدیک در دانشگاه کاتانیای ایتالیا انجام شد.
این پروژه با همکاری وزارت خارجه آذربایجان همچنین مؤسسه Camnes فلورانس و آکادمی علوم آذربایجان در حال اجراست و قرار است تیم باستان‌شناس، بخشی از آثاری را که در این منطقه کشف کردند، در ۱۲ ژوئیه در جریان جشنواره آرکئوفیلم ناکسوس به نمایش بگذارند.
چندین سال است که کاوش‌های مشترک هیأت باستان‌شناسی آذربایجان-ایتالیا در سایت «تاوا تپه» به وسعت دو هکتار ادامه دارد و اعضای آن هر روز قطعه‌ای از تاریخ فراموش شده قفقاز جنوبی را از زیر خاک بیرون می‌کشند.
پیش از این اعضای تیم کاوش، سرامیک‌هایی متعلق به عشایر و ساخته شده از نی و خاک کوبیده شده کشف کرده بودند که در اواخر عصر برنز و اوایل عصر آهن از این مکان عبور می‌کردند.
گفتنی است که در شهريور سال 1386 گروهی از باستان شناسان در جریان عملیات مشترك باستان شناسی در این منطقه بقایای تعدادی واحدهای مسكونی دوره هخامنشی را از دل خاك بیرون آوردند.
در این کاوش، آثار باستانی مربوط به تمدن ایران در دوره هخامنشی در 367 کیلومتری غرب باکو کشف شد.
طی این عملیات بقایای یک بنای تاریخی با قدمت بیش از 2500 سال، دارای یک تالار بزرگ به مساحت یکصد متر مربع و چند اتاق کوچکتر در اطراف آن کشف شد.
کشف بقایای این بنای تاریخی حکایت از آن داشت که منطقه مذکور یکی از مراکز و مقرهای بزرگ حکومت هخامنشی در منطقه قفقاز بوده است.
هم چنین در تیر ماه سال 1391 باستان‌شناسان در جريان كاوش‌هاي خود در محوطه‌ي تاريخي «آقسو» در جمهوري آذربايجان موفق به كشف يك گنجينه شامل 37 سكه تاريخي شدند.
سكه‌هاي كشف شده كه همگي از طلاي خالص بوده و در شرايط خوبي كشف شدند، در فاصله سال‌هاي 1781 تا 1800 ميلادي ضرب شده و تصاوير متعددي روي آنها نقش بسته است.
