علاوه بر ترکیه و لبنان، اینک عراق هم در تلاش برای بازگرداندن پناه جویان سوری به کشورشان می باشد، این در حالی است که بر اساس گزارش های مستند، افرادی که به سوریه بازگسته اند، از سوی حکومت سوریه مورد آزار و اذیت واقع شده اند.
یک گروه برجسته حقوق بین الملل می گوید که مقام های عراقی در بغداد و منطقه نیمه خودمختار کردستان عراق به طور خودسرانه پناهندگان سوری را بازداشت، اخراج و به کشورشان بازمی گردانند.
دیده بان حقوق بشر مستقر در نیویورک گفت مواردی را مستند کرده است که در آن مقام های عراقی، سوری ها را با وجود داشتن اقامت قانونی یا ثبت نام در کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، اخراج کرده اند.
سوری ها گزارش دادند که در یورش هایی در محل کار یا خیابان ها، و در دو مورد، در دفاتر اقامت، هنگام تلاش برای تمدید مجوز دستگیر شده اند.
بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، عراق میزبان حداقل ۲۶۰ هزار پناهنده سوری است که حدود ۹۰ درصد آنها در منطقه خودمختار کردستان در شمال عراق زندگی می کنند، و حدود ۶۰ درصد در مناطق شهری زندگی می کنند، و بقیه در کمپ های پناهندگان حضور دارند.
در این گزارش هم چنین آمده است که دیده بان حقوق بشر بین ۱۹ تا ۲۶ آوریل با هفت سوری در اربیل و بغداد که در حال اخراج بودند – از جمله چهار نفر در فرودگاه اربیل که منتظر پرواز بودند، صحبت کرده است.
دولت اقلیم کردستان عراق در شمال – بنا به درخواست بغداد – ورود ویزا برای شهروندان سوری را به عنوان بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر به منظور تنظیم مقررات نیروی کار خارجی در عراق به حالت تعلیق درآورده است و توانایی سوری‌ها برای ورود به اقلیم کردستان برای کار یا پناهندگی را محدود کرده است.
بسیاری از شرکت ها در عراق کارگران سوری را بدون ثبت قانونی آنها استخدام و ساعت های طولانی با دستمزد کم به کار می گیرند.
قوانین جدید در اقلیم کردستان عراق شرکت ها را ملزم می کند که کارگران سوری را ثبت نام کنند و برای آنها حق بیمه پرداخت کنند. با این حال، برخی از شرکت ها کارکنان را مجبور می کنند نیمی از حق بیمه تامین اجتماعی را از حقوق خود بپردازند.
کشورهای میزبان که پناهجویان سوری را پناه داده اند، به طور فزاینده ای برای بازگشت آنها به کشور خود که اکنون در چهاردهمین سال خود قرار دارد، فشار آورده اند. سازمان ملل و گروه های حقوق بشر اما می گویند سوریه برای بازگشت ناامن است.
دیده بان حقوق بشر گفت که در ژوئیه ۲۰۲۳، گزارش شده که سوری هایی که از عراق بازگردانده شدند، در بازداشتگاه اطلاعات ارتش سوریه شکنجه شده و به خدمت سربازی اعزام شده اند.
گفتنی است که عفو بین الملل هم در ماه می از رهبران جهان به ویژه کشورهای اتحادیه اروپا خواست از پناهجویان سوری در لبنان محافظت کنند و اطمینان حاصل کنند که آنها به زور اخراج نمی‌شوند.
در آوریل گذشته هم دیده بان حقوق بشر اعلام کرد که مقام‌های لبنانی به صورت «خودسرانه» پناهجویان سوری را بازداشت و شکنجه کرده و در ماه‌های اخیر آنها را به زور به سوریه بازگردانده اند.
اوزگور اوزل رئیس حزب جمهوری خلق و رهبر اپوزیسیون ترکیه هم به تازگی گفته است: ما نمی‌خواهیم پناهندگان در کشورمان بمانند یا وضعیت کنونی دائمی شود، به همین دلیل برای حل مشکل پناهندگان سوری ابتکار عمل را به دست خواهیم گرفت.
