آیت الله العظمی شیرازی: امیرالمومنین صلوات الله علیه در نهج البلاغه فرموده اند: که قرآن کریم دارای مفاهیم مختلفی هم چون عام و خاص، مطلق و مُقَیّد، مُبَیَّن و مُجمَل است، لذا برای فهم و درک مفاهیم آن باید به اهل خبره مراجعه کرد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز سه شنبه یازدهم ذی حجه سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مفاهیم قرآن کریم فرمودند: تمامی آیات قرآن کریم صحیح است، و امیرالمومنین صلوات الله علیه در نهج البلاغه فرموده اند: که قرآن کریم دارای مفاهیم مختلفی هم چون عام و خاص، مطلق و مُقَیّد، مُبَیَّن و مُجمَل است، لذا برای فهم و درک مفاهیم آن باید به اهل خبره مراجعه کرد.

معظم له با اشاره به آیه 78 سوره فجر: إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ، فرمودند: در این آیه شریفه فقط چند کلمه برای حکم نماز صبح آمده است که اگر کسی فقط به اطلاق این آیه توجه کند، و مثلا در ابتدای فجر فقط سوره توحید را بخواند، اما تکبیرة الاحرام و رکوع و سجود را بجا نیاورد، تکلیف خود را انجام نداده است.

ایشان در ادامه فرمودند: چون در آیات دیگر قرآن کریم، مفهوم این آیه را بیان فرموده و آن را کعنا کرده است که چگونه بایستی نماز خوانده شود، و در آن تکبیرة الاحرام و رکوع و سجود بجا آورد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه 89 سوره نمل: مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْهَا وَهُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ، کسانی که (در قیامت) کار نیکو آورند پاداش بهتر از آن یابند و در آن روز از هول و هراس ایمن باشند، فرمودند: اما در آیه دیگر با کلمه ی «انما» که از ادات حصر است، دایره این افراد محدود شده است، لذا تشخیص این موارد و چگونگی فهم آن با اهل خبره است.

معظم له در در رابطه با حکم اموالی که از دست غیر شیعیان و غیرمسلمانان و کسانی که به خمس اعتقاد ندارند ، به شیعیان می رسد ، فرمودند : مطابق با روایاتی که از معصومین علیهم السلام رسیده ، اگر یکی از شیعیان از دست کسی که به خمس اعتقاد ندارد  مالی به او می رسد ، اگرچه آن شخص ، خمس آن مال را نداده ، و خمس هم متعلق به عین مال است ، معصومین علیهم السلام ، این خمس را اباحه کرده و بخشیده اند.

ایشان در ادامه فرمودند : اباحه و بخشش خمس در همه موارد نبوده ، و در سایر موارد ، معصومین علیهم السلام ، خمس را دریافت می کرده اند ، و حتی تاکید می فرمودند اگر کسی خمس پرداخت نکند ، حتی به مقدار یک درهمِ آن ، حرام است ، اما در مورد اباحه و بخشش خمس در خصوص مالی که از غیر شیعیان به دست شیعیان می رسد ، بعضا از تعبیر الی یوم القیامه استفاده شده ، یعنی تا روز قیامت ، شیعیان از پرداخت خمس در این گونه موارد معاف شده اند.

لازم به ذکر است که تحلیل و اباحه یا بخشش خمس اجازه‌ای است که طبق برخی از روایات که به روایات تحلیل یا اباحه خمس شهرت یافته ، از ناحیه امامان شیعه علیهم السلام برای پرداخت نکردن خمس به پیروانشان داده شده است ، اکثر فقهای شیعه ، تحلیل خمس را مختص به مالی می‌دانند که خمس آن پرداخت نشده و از غیرشیعه به شیعه منتقل می‌شود.

گفتنی است که در مقابلِ روایات تحلیل و اباحه و بخشش خمس، روایاتی وجود دارد که به لزوم پرداخت خمس و راضی نبودن اهل‌بیت علیهم السلام به استفاده از مال خمس داده نشده ، اشاره دارند  و این روایات به اخبار تشدید خمس معروف هستند.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر این که اخبار تحلیل مربوط به شیعیان نیست ، فرمودند : فقها گفته اند که در روایات آمده که بنی امیه و بنی عباس ، و امثال این ها که عقیده به خمس در ارباح مکاسب نداشتند ، بعضا به برخی از شیعیان ، هدیه و اجرت می دادند ، و در اخبار تحلیل آمده که این مالی که بنی امیه و بنی عباس ، به دست شیعیان می دادند ، و خمس آن را پرداخت نمی کردند ، در حالی که خمس متعلق به عین است ، ائمه علیهم السلام ، این موارد را حلال کردند ، اما اگر یک شیعه ای که خمس نداده ، به شیعه ی دیگری ، از پولی که خمس نداده ، هدیه ای بدهد ، در آن مورد ، حکم تحلیل و اباحه ، جاری نمی شود.

معظم له در ادامه فرمودند : اگر دو نفر ، یکی شیعه و دیگری غیر شیعه که به خمس اعتقاد ندارد ، به شما هدیه دادند ، و شما می دانید که خمس آن را نداده اند ، آن هدیه ای را که شیعه به شما داده ، باید خمس آن را بدهید ، و آن هدیه ای که را که غیرشیعه به شما داده ، که به خمس اعتقاد ندارد ، در ارباح مکاسب ، آن را اباحه کرده اند ، این مساله در روایات آمده ، و اجماعی میان فقهاست و اکثر فقها قول اطلاق اباحه را قبول ندارند و فقط مربوط به همین موارد می دانند.

ایشان در ادامه فرمودند : در روایت صحیحه علی بن مهزیار ، از حضرت امام جواد علیه السلام ، نقل شده که حضرت فرمودند : فی سنة هذه ، یعنی در امسال ، و آن سال هم ، سال شهادت امام جواد علیه السلام بوده است ، لذا اگر همیشه مباح بوده ، و اگر حضرت امام صادق علیه السلام ، مباح کرده بودند ، پس چرا امام جواد گفته اند : در امسال ، پس معلوم می شود که همیشه مباح نیست ، و این ها قرائن متعددی است که در روایات تحلیل ، دلالت بر آن دارد که تحلیل خمس ، شامل همه چیز و همه کس نمی شود ، بلکه تحلیل خمس ، مربوط به کسی است که شیعه نیست ، و خمس نمی دهد ، و اگر چیزی به شما هدیه داد ، با آن که قطعا خمس در آن مال هست ، چون غیرشیعیان خمس نمی دهند ، در چنین مواردی ، حلال کرده اند.

آیت الله العظمی شیرازی در ربطه با دلیل تغییر نیافتن قرآن فرمودند : دلیل اینکه این قرآنی که در دست ماست همان قرآن اولیه است و دچار تغییر نشده به دلیل روایت حفص از عاصم نیست چرا که آن روایت اعتبار ندارد بلکه به این خاطر است که این قرآن متواتر به دست ما رسیده است یعنی اگر این قرآنی که به دست ما رسیده، پنجاه یا ۱۰۰ یا ۳۰۰ سال قبل به نوع دیگری بوده و اکنون به شکل دیگری شده از باب قاعده ی «لوکان لبان» با بررسی آنها مشخص می شود که این قرآن کم و زیاد نشده است و نه به دلیل روایت حفص از عاصم، چرا که آن روایت اعتبار ندارد.

معظم له در رابطه با امکان تحریف در قرآن فرمودند : در روایات آمده که معصومین علیهم السلام توصیه فرموده اند :  إِقْرَأْ كَمَا يَقْرَأُ النَّاسُ ، قرآن را همان گونه که مردم می خوانند ، بخوانید ، یعنی همین قرآنی که در دست همه مردم است و آن را می خوانند ، شما هم همان گونه بخوانید ، اما این که در روایات وارد شده که ائمه علیهم السلام چبزهایی از قرآن کم یا زیاد کرده اند ، دلیل آن ، یا مربوط به شان نزول یا تفسیر و یا تاویل است ، مثلا در آیه شریفه يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ  ، در این جا که فرموده بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ( فی عَلِیٍّ ) اضافه شده ، در قرآن فی عَلِیٍّ نیست ، این شان نزول است ، این آیه در مورد امیرالمومنین صلوات الله علیه نازل شده و اضافه ها گاهی تفسیر است که بیان الغامض و کشف الغامض است ، یا هم تاویل است و در مجموع یکی از سه مورد ، شان نزول یا تفیسر و تاویل است ، و نکته مهم این که جبرئیل هم قرآن را همین گونه نازل کرده و برای پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله خوانده بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ( فی عَلِیٍّ ) ، اما نه به عنوان قرآن بلکه به عنوان شان نزول ، و روایت دارد که بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، امیرالمومنین صلوات الله علیه ، یک هفته آن قرآنی که خودشان نوشته بودند را که در آن هم تنزیل و هم تفسیر و هم تاویل بود ، به جماعتی از اصحاب پیغمبر عرضه کردند اما آن ها نپذیرفتند.

ایشان در شرح آیه شریفه نهم سوره حجر إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ما اين قرآن را نازل كرده‏ ايم و قطعا از آن حفاظت خواهيم کرد ، فرمودند : وعده خدای عزوجل فقط نسبت به حفظ قرآن کریم است و اراده خدا در این خصوص تنها نسبت به قرآن تعلق پیدا کرده و تضمین کرده که در آن دست برده نشود ، و نسبت به دیگر کتب آسمانی چنین وعده ای نداده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روایت است که هنگام نزول وحی ، و آیات قرآن توسط جبرئیل که به پیامبر اکرم عرضه می داشت ، امیرالمومنین ، همراه با قرآنی که می نوشتند ، سه چیز دیگر را هم می نوشتند ، تنزیل ، تفسیر ، تاویل ، در تنزیل و تفسیر و تاویل ، تحریف ، قطعا صورت گرفته ، و این که در برخی از روایات ، تصریح به تحریف شده ، حمل بر این سه مورد ، می شود ، اما تحریف در الفاظ قرآنی که به دست ما رسیده ، و قرآنی که نزد ما موجود است ، هیچ کم و زیادی صورت نگرفته ، بلکه این مساله ، اجماع میان محققین علمای شیعه از شیخ مفید و شیخ طوسی تا به امروز است ، که تحریف در الفاظ قرآن ، حتی در یک نقطه ، صورت نگرفته است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: تعارض روایات در مورد طهارت آهن، برخی از احکام آب کر، و شرح برخی از مسائل مربوط به علم رجال، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.