آیت الله العظمی شیرازی:  از آنجا که در عالم واقع خارجی، برای برخی از انسان‌ها مرگ شیرین است، و برای برخی از انسان‌ها تلخ است، از مرگ در قرآن کریم به ذائقه تعبیر شده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز یکشنبه نهم ذی حجه سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی بااشاره به آیه ۵۷ سوره عنکبوت: كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ، هر انسانی طعم مرگ را می‌چشد، فرمودند: از آنجا که در عالم واقع خارجی، برای برخی از انسان‌ها مرگ شیرین است، و برای برخی از انسان‌ها تلخ است، از مرگ در این آیه‌ی شریفه به ذائقه تعبیر شده است، لذا نسبت به آنان که مرگ را شیرین می‌پندارند، این آیه شریفه به عنوان وَعد، و برای آنان که مرگ را تلخ می‌پندارند، به عنوان وَعید می‌باشد.

معظم له در ادامه فرمودند: بین وَعد و وعید تفاوت وجود دارد، و خدای متعال بر خلاف وَعد، عمل نمی‌کند، اما خلاف وعید عمل کردن فضیلت است.

ایشان با اشاره به توصیفی که برخی از مفسرین و دانشمندان بلاغت در این رابطه دارند، فرمودند: که استفاده قرآن کریم از تعبیر ذائقه هم در اینجا، تشبیه امر معقول به امر محسوس است، چون ذائقه‌ی انسان هم چیزهای شیرین و هم چیزهای تلخ را حس می‌کند، لذا چون در عالم واقع خارج نیز ذائقه بر دو قسم است، در این آیه شریفه نیز ذائقه تشبیه به آن شده است، و به قول علمای بلاغت، در اینجا هم این واژه استخدام شده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند: لذا برای آنانی که مرگ شیرین است و ابتدای خوشی آنان محسوب می‌شود، این مساله وَعد است اما نسبت به آن‌هایی که مرگ تلخ و ابتدای دوره تلخی آنان محسوب می‌شود، این مساله وَعید است.

معظم با توصیف وضعیت انسان‌ها هنگام مرگ فرمودند: در روایات آمده که ملک الموت و یاران او در هنگام مرگ، پویا به مومن گلی هدیه می‌دهند که آن را می‌بوید اما برای دیگران همانند سیخی است که در بدن آنان فرو می‌کنند، لذا نسبت به افراد خوب این مساله، وَعد و نسبت به افراد بد، وَعید است.

ایشان با اشاره به آیه‌ی ۷۳ سوره توبه: يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ، اى پيامبر با كافران و منافقان جهاد كن ، فرمودند: در اینجا  جَاهِدِ الْكُفَّارَ از باب وعید است، و نه وَعد، چرا که خدای متعال در آیه ۹ سوره آل عمران فرموده: إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ خداوند، از وعده خود، تخلف نمي‏كند، آن چه که بد است و خدای متعال از آن تخلف نمی‌کند، خُلف وَعد، است، اما خُلف وعید نه تنها بد نیست که فضیلت است، یعنی وقتی خدا به پیامبر می فرماید: جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ، مثل این است که کافران را تهدید کرده و می‌خواهد از آنان زهر چشم بگیرد تا به مسلمانان تعدی نکنند، لذا اگر پیامبر خدا جَاهِدِ الْكُفَّارَ نکردند، این کار بدی نیست، ضمن آن که این مساله محل خلاف است، که آیا در اسلام، جهاد ابتدایی جایز است یا حرام است، یعنی اگر کفار سر جای خود نشسته اند و به مسلمانان کاری نداشته و به آنان حمله نمی کنند، چون کافر هستند ث، آیا می ث‌شود با آنان جهاد کرد؟، در این مورد بسیاری از فقها فرمودند این کار حرام است و جایز نیست که در جواهر الکلام و برخی کتب فقهی به آن اشاره شده، البته در مورد کافری که به مسلمانان حمله کرده و با مسلمانان قصد جنگ دارد ، مسلمانان حق دفاع از خود دارند.

آیت الله العظمی شیرازی در این جلسه فرمودند: برای ظهور در تعجیل فرج حضرت حجت، هم خودِ حضرت و هم سایر معصومین علیهم السلام توصیه به دعا برای تعجیل در ظهور فرموده اند، و این مساله سفارش شده است ، اما آن چه که نهی شده، در مواردی است که انسان ، زمانِ ظهور را تعیین کند.

معظم له در ادامه با اشاره به معنای دو لفظ وَقّاتون و مُستَعجِلون در روایات فرمودند: وقّاتون یعنی کسانی که برای زمان ظهور، تعیینِ وقت می‌کنند و مثلا می‌گویند حضرت حجت امسال یا سال آینده و یا چند سال آینده خواهند آمد، که این مساله با روایات منافات دارد، و مُستعجِلون هم گاه به معنای همان وَقّاتون آمده ، یعنی کسانی که در ظهور حضرت عجله می‌کنند و زمان ظهور را هم تعیین می‌کنند، لذا این مساله با دعا کردن برای تعجیل در ظهور متفاوت است، و ایرادی ندارد که انسان برای تعجیلِ در ظهور دعا کند.

ایشان هم چنین با اشاره به حتمی بودن ظهور حضرت حجت سلام الله علیه فرمودند: در روایات متعدد، بر قطعی بودن ظهور تاکید شده، چرا که بشارت بر ظهور، وَعد است و بر اساس آیه ۹ سوره آل عمران که می‌فرماید: إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ خدای متعال از وعده ای که داده تخلف نمی‌کند، و این امر قطعا محقق خواهد شد ، اما ممکن است برخی از شرایط و علائم ظهور محقق نشود و ظهور انجام شود، چون شرایط ظهور، وَعید است، و امکان عدم تحققِ وَعید ممکن است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با ذکر روایتی از امام رضا علیه السلام فرمودند: از حضرت سوال شد : ممکن است علائم ظهور اتفاق نیفتد اما ظهور انجام بشود؟، فرمودند: بله گ، سوال شد: ممکن است حضرت حجت اصلا تا روز قیامت ظهور نکنند؟، فرمودند: نمی‌شود، و ظهور حتما اتفاق خواهد افتاد، چرا که همان طور که عرض شد اصل ظهور ث، وَعد است ، و خدای متعال بر خلاف وَعد، عمل نمی‌کند، اما علائم وَعید است ، و اتفاقا خلاف وعید عمل کردن فضیلت است، و حضرت رضا در رابطه با حتمی بودن ظهور فرمودند: لَوْ خَلَتِ الأَرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِأَهْلِها (اگر زمين به مقدار يك چشم بر هم نهادن خالى از حجت باشد، اهل خود را در كام خود فرو مى برد).

معظم له با ذکر مثالی در رابطه با وعده‌ی پدر به فرزند، فرمودند: گاه پدر به فرزندش وعده می‌دهد، در صورت قبولی و کسب نمره‌ی خوب، هدیه ای به تو خواهم داد، این وَعد است و باید انجام شود و اگر انجام نشد، برای وعده دهنده خوب نیست، اما گاه پدر به فرزند می‌گوید اگر قبول نشوی و نمره‌ی خوب نیاوری، تو را به منزل راه نخواهم داد، حال اگر آن فرزند قبول نشد و نمره ی خوبی کسب نکرد، چنانچه پدر او را به منزل راه داد، این چون وَعید بوده، خلاف وَعید عمل کردن فضیلت است، لذا اگر علائم ظهور محقق نشد، و ظهور انجام شد، این خلاف وَعید است، و اشکالی ندارد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: شرح قاعده لاضرر، توضیحاتی در رابطه با علم خدا و علم معصومین علیهم السلام، توضیحی در رابطه با ادعیه ای که در روز عرفه از معصومین علیهم السلام رسیده، شرح مفهوم امام مبین، برخی از احکام زکات فطره، شرح برخی از رفتارهای غیرمشروع بنی عباس، شرح معنای تورّع در روایات، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.