آیت الله العظمی شیرازی: در زیارات امام حسین علیه السلام، از لفظ ثائر استفاده شده، و ثورة هم در عربی به معنای انقلاب است، البته این قیام هم چون انقلاب‌های متعارف در دنیا نبوده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز چهارشنبه بیست و هفتم ذی قعده سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نصب امیرالمومنین به جانشینی و امامت در روز غدیر از سوی رسول خدا فرمودند: رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز غدیر، امیرالمومنین علیه السلام را به عنوان جانشین پس از خود منصوب فرمودند، و این بدان معنا نیست که نصب امیرالمومنین، حکایت از نصب غیر آن حضرت نداشته است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: لذا نصب امیرالمومنین در روز غدیر به معنای نصب همه ائمه اطهار علیهم السلام پس از امیرالمومنین، از امام حسن تا حضرت حجت علیهم السلام بوده است.

معظم له در رابطه چگونگی احراز منصب امامت در ائمه اطهار علیهم السلام فرمودند: امامان معصوم از لحظه ولادت و حتی قبل از ولادت، دارای منصب امامت بوده اند، اما امکان تصرف آن را مادامی که امامی قبل از ایشان موجود بوده، نداشته اند، مثلا امام حسین در زمان امامت امام حسن، به دلیل وجود آن امام، امکان تصرف نداشته اند.

ایشان با اشاره به حدیث مشهور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله: الْحَسَنُ وَ الْحُسَینُ إِمَامَانِ قَاما أَوْ قَعَدا، حسن و حسین هر دو امام هستند، چه قیام کنند و چه بنشینند و از قیام صرف نظر کنند، فرمودند: این حدیث بر امامت امام حسن و امام حسین سلام الله علیهما با وجود تفاوت در عملکرد ظاهری تصریح می‌کند، در این حدیث، قیام را با تعبیر (ایستادن) به نبرد امام حسین برای مقابله با ظلم و اقامهٔ حق، و قُعود (نشستن) را به آتش بس امام حسن با معاویه معنا نموده‌اند.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند: در هر صورت، ما باید به الفاظ حدیث: «قَاما أَوْ قَعَدا»، اگر قیام کنند و اگر بنشینند، دقت کنیم، که امام حسن علیه السلام اراده نبرد با معاویه را کردند، اما به دلیل یاری نکردن همراهان، به نتیجه نرسیدند و نشستند، اما امام حسین علیه السلام قیام کردند و جاودانه شدند.

معظم له در ادامه تاکید فرمودند: آنچه توسط حضرت سیدالشهدا صورت گرفت، قیام بوده است، و در زیارات امام حسین علیه السلام، از لفظ ثائر استفاده شده، و ثورة هم در عربی به معنای انقلاب است، البته این قیام هم چون انقلاب‌های متعارف در دنیا نبوده است، و بلکه به معنای انقلاب حقیقی بوده است، لذا فرموده اند: وَ أَسِیرَ بِسِیرَةِ جَدِّی وَ أَبِی عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ، من طبق سیره و روش جدم رسول خدا و پدرم امیرالمومنین صلوات الله علیهما عمل کردم.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: لازم است ما به الفاظ به کار گرفته شده در رابطه با معصومین دقت کنیم که این الفاظ، بیانگر ابعاد و مفهوم گسترده آن ها می‌باشد، «قَاما أَوْ قَعَدا» یعنی اگر یکی از آنان قیام کرد یا دیگری نشست، به همین جهت برای تشریح مفهوم گستردگی معنای یک لفظ، گاه از الفاظ دیگری هم استفاده می‌شود، چرا که آن لفظ دارای ابعاد مختلف و معانی و مفهوم گسترده‌ای است که بیانگر ابعاد شخصیت معصومین علیهم السلام است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تفاوت فقیه و امام معصوم فرمودند: فرق بین فقیه و امام معصوم این است که امام معصوم خطا نمی‌کند، اما فقیه چون که معصوم نیست، ممکن است که خطا کند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با این مساله که اگر کسی بعد از مرگش، مالی برای ادای دیون خود نداشت، فرمودند: روایتی از پیامبر اکرم نقل شده که مورد اجماع تمام مسلمین است: مَنْ مَاتَ فَتَرَكَ دَيْنًا فَعَلَيَّ وَ اِلَيَّ یعنی اگر کسی از دنیا رفت و دیون او پرداخت نشد، به سراغ من بیایید، که پرداخت دیون او به گردن من است، لذا در روایات دیگر هم آمده که پس از رسول الله، پرداخت دیون افراد بعد از مرگ، بر عهده امام المسلمین است، چه امام المسلمین به حق امام باشد، چه باطل، چون در روایت است که اگر امام پرداخت نکرد، فَعَلَیهِ اِثمُهُ، گناه آن بر گردن اوست، و چون امام حق گناه نمی کند، یعنی بر امام باطل مثل بنی امیه و بنی عباس و امثال معاویه و مروان و هارون واجب است و وظیفه آن هاست که اگر کسی از دنیا رفت و مدیون است و پول ندارد، دیون او را پرداخت نمایند، و اگر پرداخت نکردند، در روز قیامت، این دیون را به گردن آن ها می اندازد، فَعَلَیهِ اِثمُهُ.

ایشان در ادامه فرمودند: اگر شخصی طلبکار است، اگر بدهکار از دنیا رفت، اموال او به ورثه می‌رسد، و طلبکار حق ندارد از اموال میت برای طلب خود برداشت کند، و حتی اگر مالی از میت به دست او رسید، باید با اذن ورثه، آن را تصاحب کند، و اگر ورثه ممانعت کردند، شامل قاعده‌ی تَقاصّ می‌شود، تصاحب مال دیگری بدون اذن وی در ازای مال خود را تَقاصّ می‌گویند، و تَقاصّ دو شرط دارد، یک شرط آن است که راه دیگری نداشته باشد، و شرط دوم آن است که از فقیه جامع الشرایط اذن بگیرد، تا هرج و مرج پیدا نشود.

معظم له در تشریح مفهوم بلاغ مبین فرمودند: قرآن کریم به صورت مکرر از واژه بلاغ مبین به معنای «رساندن آشکار و واضح»، برای ابلاغ مفاهیم دینی به بشر استفاده نموده، و در اینجا، منظور خدای متعال، فقط رساندن و ابلاغ نبوده، بلکه تاکید بر آشکار و واضح بودن آن نیز شده، به گونه‌ای که موجب قانع شدن مردم گردد.

ایشان در ادامه فرمودند: اگر مردم به آنچه که به صورت واضح و آشکار به آنان ابلاغ شده، عمل کردند، در این صورت، نتیجه مطلوب حاصل شده، اما اگر به آنچه که به آنان به صورت آشکار و واضح ابلاغ شده، عمل نکردند، حجت بر کسانی که این وظیفه را انجام داده اند، تمام شده است.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند: بلاغ مبین یعنی رساندن آشکار

یعنی انسان به صورت واضح، عقاید و احکام، و هر آنچه که ولو به صورت کفایی واجب شده، لازم است که به مردم به شکل واضح و آشکار رسانده شود، یعنی باعث قانع شدن مردم شود، به گونه‌ای که روز قیامت، طبق آنچه که قرآن فرموده

مردم نگویند آنچه که به ما گفتید برای ما حجت نبود، لذا قرآن کریم به پیامبر فرموده: برای مردم حجت و دلیل آشکار و واضح ارائه بده، یعنی حجت و دلیلی که به آنها برسد، و حجت بر آنها تمام شود

معظم له در رابطه میزان اعتبار و چگونگی استناد به دیدگاه فقها فرمودند: حدس فقیه پس از فوت او برای کسی حجت نیست، اما آنچه که می‌تواند حجت باشد، حس فقیه به عنوان ثقه می‌باشد.

ایشان در رابطه با اعتبار فتوای فقها در زمان حیات آنان فرمودند: وقتی فقیه طبق یک روایت فتوا می‌دهد، از باب حدس است، یعنی مطمئن شده که حکم شرعی این است، که این حدس مگر برای مقلدین او، آن هم در زمان حیات خودش معتبر نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با اعتبار فتوای فقها پس از حیات آنان فرمودند: اما پس از حیات فقیه، حدس او برای هیچ کس، چه مقلد و چه غیرمقلد معتبر نیست، مگر آنکه بقاء بر تقلید او صورت بگیرد.

معظم له هم‌چنین تاکید فرمودند: در زمان حیات فقیه نیز حدس او فقط برای عوام که مقلد او هستند حجت است اما برای سایر فقها حجت نیست.

ایشان در ادامه فرمودند: اما آنچه که حجت است، حس فقیه است، ولی فتوا و حس، حجت نیست، یعنی شخص فقیه ثقه عادل، وقتی نقل حسی کرده، آن کلام، حجت است، اما نقل حدسی برای فقط مقلدین او، آن هم در زمان حیاتش حجت است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره آیه ۳۱ سوره آل عمران: قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ، بگو (ای پیغمبر): اگر خدا را دوست می‌دارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد، و خدا آمرزنده و مهربان است، فرمودند: در مسیر تقرب به حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف، نبایستی واجبات الهی ترک شود، و هرگز انسان نباید مرتکب محرمات شود، که در این صورت بدون تردید، امکان وصال به آن حضرت فراهم خواهد شد.

معظم له در ادامه فرمودند: برای تقرب به حضرت بقیة الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه الشریف، توجه به مساله واجبات و محرمات مهم ترین کاری است که باید انجام شود، یعنی التزام به انجام واجبات، و ترک محرمات، اصلی ترین مسیر و راه برای دستیابی به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌باشد.

ایشان در رابطه با برخی از احکام وصیت فرمودند: اگر انسان قبل از مرگ وصیت کرد که او را در جایی دفن کنند، و دفن در آنجا ممکن است، باید به وصیت او عمل شود، اما اگر دو نوع وصیت کرد، ملاک آخرین وصیت اوست، و اگر مشخص نشد که کدامیک آخرین وصیت بوده، ورثه در انتخاب مکان دفن، مخیر هستند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: برخی از احکام موجر و مستاجر، تفاوت ایمان و اسلام، حکم چگونگی تجهیز میت مسلمان و شهید و غیرمسلمان، تفاوت مفهوم اطمینان و قطع و یقین و علم، شرح آیات ۶۳ تا ۶۸ سوره فرقان، حکم نماز و روزه ای که انسان در قصر و اتمام آن اشتباه عمل کرده است، حکم اضطرار در ربا، شرح مفهوم شک و ظن، مفهوم قصد قربت، و حکم عمل به قرعه، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.