آیت الله العظمی شیرازی: در دوران حکومت رسول خدا و امیرالمومنین صلوات الله علیهما هرگز زندان، شکنجه، ضرب و شتم و قتل مردم دیده نشده، و فقط در برخی از موارد، احیانا و صرفا از کلام تهدید استفاده شده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز شنبه بیست و سوم ذی قعده سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با سیره رسول خدا و امیرالمومنین صلوات الله علیهما در دوران حکومت نسبت به الزام مردم به تکالیف شرعی فرمودند: عمل معصوم همانند قول او حجت است، و دو معصوم یعنی رسول خدا و امیرالمومنین صلوات الله علیهما که حکومت کردند، در هیچ جا وارد نشده که در دوران حکومت ایشان، مردم را الزام به انجام واجبات و یا ترک محرمات نموده باشند، و این مساله جزء مسلّمات است.

معظم له در رابطه با شیوه حکمرانی رسول اکرم و امیرالمومنین صلوات الله علیهما فرمودند: در دوران حکومت رسول خدا و امیرالمومنین صلوات الله علیهما هرگز زندان، شکنجه، ضرب و شتم و قتل مردم دیده نشده، و فقط در برخی از موارد، احیانا و صرفا از کلام تهدید استفاده شده است.

ایشان با اشاره به آیه ۸۴ سوره توبه: وَلَا تُصَلِّ عَلَىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَىٰ قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ، و هیچ گاه به نماز میت آن منافقان حاضر مشو و بر (جنازه و) قبر آنها (به دعا) نایست، که آنها به خدا و رسولش کافر شدند و در حال فسق و بدکاری مردند، فرمودند: در عین حال می‌بینیم که رسول خدا بر جنازه سرکرده منافقان حاضر شده و بر او نماز خواندند، لذا مشخص می‌شود که این آیه، جنبه تهدید برای منافقان دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: در کتاب معالم نیز آمده که امر دارای معانی مختلفی است که یکی از آن معانی، تهدید است، و در قرآن کریم هم آیات متعددی در همین معنا که صرفا معنای تهدید دارد، آمده است، اما در عین حال تمامی آیات قرآن کریم نیاز به بررسی و تتبّع توسط فقها دارد که آن‌ها را استنباط نمایند، چرا که باب اجتهاد و فقاهت مفتوح است.

معظم له در رابطه با راهکار ترغیب مردم به انجام واجبات الهی و ترک محرمات فرمودند: قرآن کریم دو کلمه را مورد تاکید قرار داده است، لذا هر انسانی به مقداری که از سوی خدای متعال، این نعمت به او داده شده، باید از حکمت و موعظه حسنه استفاده کند، و باید دید که رسول خدا صلی الله علیه و آله با اصحاب خود چگونه رفتار می‌کردند؟، و اصحاب رسول خدا چه کسانی بودند؟، اکثر آنان در گذشته کفار، مشرکین، نصارا و یهود بودند که بعدا مسلمان شدند و همه آن‌ها که ابوذر و سلمان و عمار نبودند، لذا حقیقت زندگی و حیات همین است، و فقط لازم است که انسان برای هدایت دیگران از حکمت بهره بگیرد، و ببیند که آیا برخورد تند یا استفاده از حکمت و موعظه حسنه بهتر است؟، بنابراین موعظه حسنه برای دیگران به مقداری که موجب هوشیاری و تنبّه شود، و این تنبیه و هشدار دادن باید به شکل خوبی انجام شود، نه با شدت و درشتی و مدارا نکردن، این دو کلمه، راه حل برای همه مشکلات است.

ایشان در رابطه با استفاده از تعابیری هم چون دست و چشم و گوش برای خدای متعال فرمودند: جنب الله هم چون یدالله فوق ایدیهم است، چون خدا جسم نیست، و هر چیزی که ظاهرش جسم است، مقصود از آن، اثر مشابه آن جسم در مورد خدای متعال است، نه آنکه خدا ث، دارای آن جسم است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: خدا گویا است نه با زبان، بینا است نه با چشم، سمیع است نه با گوش، چون خدا جسم نیست، لذا خدای عزّوجل در قرآن تاکید فرموده که وحی‌ها متنوع است و در آخر می فرماید: اَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً، گاهی خدا صحبت می‌کند، وقتی صحبت می‌کند، چون جسم نیست خلق صدا می‌کند، که این یک قسمش هست، قسم دیگر آن است که فرستاده و رسولی مانند جبرئیل می‌فرستد.

معظم له در ادامه با تاکید بر فرمایش معصومین مبنی بر این که به ذات خدا فکر نکنید، فرمودند: خدا جسم نیست و وقتی با حضرت موسی صحبت می‌کند یعنی ایجاد صوت می‌کند و حضرت موسی صدایی را که خدا تولید و خلق کرده می‌شنود، خدا با ذات خودش صحبت می‌کند، نه با زبان، همان طور که می‌بیند نه با چشم، و می‌شنود نه با گوش.

ایشان در تشریح مفهوم بلاغ مبین فرمودند: قرآن کریم به صورت مکرر از واژه بلاغ مبین به معنای «رساندن آشکار و واضح»، برای ابلاغ مفاهیم دینی به بشر استفاده نموده، و در اینجا، منظور خدای متعال، فقط رساندن و ابلاغ نبوده، بلکه تاکید بر آشکار و واضح بودن آن نیز شده، به گونه‌ای که موجب قانع شدن مردم گردد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: اگر مردم به آنچه که به صورت واضح و آشکار به آنان ابلاغ شده، عمل کردند، در این صورت، نتیجه مطلوب حاصل شده، اما اگر به آنچه که به آنان به صورت آشکار و واضح ابلاغ شده، عمل نکردند، حجت بر کسانی که این وظیفه را انجام داده اند، تمام شده است.

معظم له در رابطه با حکم افرادی که به دلیل نرسیدن حقایق و یا به این احتمال که به حجت و یقین رسیده اند بر برخی ادیان و مذاهب دیگر باقی می‌مانند، فرمودند: فردی که در مقدمات دچار تقصیر نشده باشد و بین خود و خدا به قطع برسد معذور است چرا که عدل از اصول دین است، اما اگر دچار تقصیر شده باشد، نتیجه تابع اخص مقدمات است.

ایشان با اشاره به آیه ۱۵۰ سوره بقره: وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ، و شما مسلمانان هر کجا بودید روی بدان جانب کنید تا مردم به حجّت و مجادله بر شما زبان نگشایند، فرمودند: لذا مسلمانان و مومنان موظف هستند که به گونه ای وظایف خود را انجام دهند که روز قیامت کسی پیدا نشود بر اساس این آیه شریفه بگوید که به من حجت و دلیل نرسید، بنابراین وقتی مسلمانان و مومنان دچار تقصیر در بیان حقایق شوند در روز قیامت مورد مواخذه الهی قرار می‌گیرند که چرا حقایق را به همگان نرساندند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز غدیر که بر ابلاغ پیام آن روز به همگان تاکید فرمودند و هم چنین ناظر به آیه ۹۹ سوره مائده: مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ، بر رسول خدا جز تبلیغ آشکار و روشن وظیفه‌ای نیست، فرمودند: بلاغ به معنای رساندن و مبین به معنای آشکار و روشن و واضح است، لذا در روز قیامت به مسلمانان گفته خواهد شد که چرا ابلاغ حقایق آن هم به صورت آشکار و روشن و واضح که دیگران را قانع نماید نکردید، بنابراین اگر کسی قانع نشد در بین خود و خدا معذور است و جاهل قاصر تلقی می‌شود.

معظم له در رابطه با تکلیف افرادی که در این زمینه تحقیق نکرده باشند فرمودند: اگر کسی تحقیق نکرده باشد یعنی مقصر است چرا که وقتی انسان می‌خواهد خانه یا ملک و یا زمینی بخرد تحقیق می‌کند و چون در این زمینه تحقیق نکرده مقصر است.

ایشان در رابطه با مساله جبر و اختیار فرمودند: جواب این مساله در کلام امام معصوم علیه السلام آمده است که فرمودند: لَا جَبْرَ وَ لَا تَفْوِيضَ بَلْ أَمْرٌ بَيْنَ أَمْرَيْن، و به طور خلاصه می توان گفت که هم خدای عزوجل بر اساس آیه شریفه قرآن کریم: فَإِنَّ اللهَ یُضِلُّ مَنْ یَشَاءُ وَ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ، چرا که ذات مقدس او مسبب همه چیز در دنیاست، و هم وجدانا انسان همانند تیرآهن، بدون اختیار نیست که از بالا بر سر انسانی فرود آید و جان او را بگیرد، بلکه شرایط انسان، چیزی بین این دو وضعیت قرار دارد، یعنی هم انسان اختیار دارد و هم اراده الهی وجود دارد و وضعیت انسان بین این دو می‌باشد، یعنی نه به تنهایی جبر مطلق و بدون اختیار انسان حاکم است، و هم چنین انسان هم دارای اختیار مطلق بدون اراده الهی نیست، و اگر انسان در عمق کلام امام معصوم تعمق کند، به جواب دست خواهد یافت.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مفهوم دین از منظر قرآن کریم فرمودند: بر اساس ظواهر قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام که حجت هستند، دین عرفا به معنای روش زندگی است و تصریح شده است که: إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ، و اسلام هم روش خاصی را در زندگی برای انسان‌ها معین فرموده است، هم در اعتقادت و هم در واجبات و محرمات، و هم امور مستحب و مباح، و هم در احکام وضعیه و سایر موارد.

معظم له در ادامه فرمودند: همانند کلمه انسان که مفهوم آن فقط چشم و گوش و دست نمی‌باشد بلکه مجموعه ای از روح و جسم و سایر اعضا را شامل می شود، دین هم به معنای مجموعه ای از روش ها و راه زندگی انسان است.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: هر کسی در زندگی راه و روشی دارد، اما اگر انسان می‌خواهد زندگی خود را بر اساس دین و آن هم اسلام تنظیم کند، بایستی بررسی کند و ببیند که دین اسلام در زمینه مسائل مختلف زندگی چه می‌گوید و دقیقا همانند آن عمل کند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به نکته که در سوره کافرون آمده: لَكُمۡ دِينُكُمۡ وَلِيَ دِينِ، فرمودند: این آیه شریفه فقط شامل شریعت و احکام نمی‌شود، بلکه دربرگیرنده عقیده، شریعت و تمامی امور مرتبط با دین می‌باشد.

معظم له در ادامه فرمودند: لذا هر جا از عبارت دین استفاده شد، بایستی به معنای عرفی آن توجه نمود، اما اگر قرینه ای نسبت به معنای دیگر وجود داشت، همانند: وَإِنَّ الدِّينَ لَواقِعٌ، و یا در جایی که دین به معنای جزا می باشد، از همان معنا استفاده می‌شود، چون قرینه وجود دارد، اما هر جا قرینه وجود نداشت، باید به معنای عرفی دین مراجعه نمود.

ایشان در رابطه با وضعیت شیطان و نفس اماره در زمان ظهور حضرت حجت و هم چنین پس از رجعت فرمودند: پس از ظهور حضرت حجت، شیطان و نفس اماره وجود دارد، اما فرق آن زمان و زمان کنونی در آن است که وقتی امام عادل معصوم، زمام امور را در دست داشت، میزان تاثیر شیطان و نفس اماره کمتر خواهد شد، و از مشکلات بشر در این زمینه کاسته خواهد گردید.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: لذا در روایات آمده که انسان‌ها دیگر دنبال مال اندوزی بیشتر و به دست آوردن طلا و نقره نیستند، و اگر در شرایط امروزه به دنبال مال اندوزی بیشتر و به دست آوردن طلا و نقره هستند، به این دلیل است که به وسیله آن‌ها، دنیای خود را تامین می‌نمایند اما در عصر امام معصوم علیه السلام با اذکار و صلوات و طاعت الهی دنیای خود را تامین خواهند نمود.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند: در عصر ظهور و رجعت، معصیت نابود نخواهد شد لذا حضرت حجت، در همان زمان به دست فرد معصیت کاری به شهادت می‌رسند، اما به مقدار قابل توجهی میران تاثیر شیطان و نفس اماره در انسان کم خواهد شد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: مفهوم ملک خدا و ملک معصومین و ملک انسان ها، معنای تسبیح در موجودات، شرح مختصری در رابطه با سوره زلزال و آیات مشابه در قرآن کریم، حکم وضو در صورت کاشتن مو ناخن در وجهی که رشد کند و رشد نکند، برخی از احکام ارث، برخی از احکام قضا و کفاره روزه، دلیل ابتلای انسان‌های مومن و نیکوکار، شرح مفهوم تقلید، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.