آیت الله العظمی شیرازی: در تاریخ پیامبر اکرم و امیرالمومنین صلوات علیهما هرگز نقل نشده که مردم را به چیزی اجبار کرده باشند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز پنج شنبه هفتم ذی قعده سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه برخی از مسائل مربوط به امر به معروف و نهی از منکر فرمودند: احتما تاثیر باید عقلایی باشد، و اگر انسان یقین دارد که امر به معروف و نهی از منکر، تاثیر ندارد، اما این احتمال وجود دارد که در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر صورت بگیرد، چند نفر دیگر نیز همراه می شوند، و در آن صورت احتمال تاثیر خواهد داشت، انجام آن لازم است.

معظم له در رابطه با مساله احتمال تاثیر امر به معروف و نهی از منکر فرمودند: احتمال تاثیر در روایات وارد نشده، اما فقها فرموده‌اند که باید عقلایی باشد و اگر انسان می‌داند که امر به معروف و نهی از منکر به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیرگذار نیست، از آنجا که این کار عقلایی نیست، واجب نمی‌باشد.

ایشان در رابطه امر به معروف و نهی از منکر در باب اصول عقاید فرمودند: در رابطه با اصول عقاید، حتی اگر انسان یقین داشته باشد که تاثیرگذار نیست، لازم است که آن را انجام دهد، همان گونه که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، اصول عقاید را تبلیغ می‌کردند، با آن که یقین داشتند که در امثال ابولهب تاثیرگذار نیست اما باز هم به عنوان اتمام حجت مطرح می‌فرمودند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: در فروع فقهیه اگر انسان یقین دارد که امر به معروف و نهی از منکر تاثیرگذار نیست، واجب نمی‌باشد، اما اگر احتمال تاثیر هست، ولو پس از تذکر انسان با همراه شدن و گفتن دیگران حاصل شود، در این جا امر به معروف و نهی از منکر واجب است.

معظم له در رابطه حکم وادار کردن و اجبار مردم به انجام واجباتی هم‌چون رعایت حجاب فرمودند: در تاریخ پیامبر اکرم که ده سال حکومت کردند، و در تاریخ امیرالمومنین که پنج سال حکومت گسترده کردند که ده‌ها کشور امروز به استثنای شام تحت حکومت ایشان بود، هرگز نقل نشده که پیامبر اکرم و امیرالمومنین، مردم را به چیزی اجبار کرده باشند.

ایشان در ادامه فرمودند: بلکه برعکس روایاتی رسیده که حضرت فرمودند: اگر می‌خواهید زکات بگیرید و کسی می‌گوید که من ندارم، حتی اگر دروغ می‌گوید، نباید به او اجبار شود، و این معنا در همه واجبات اطلاق دارد، و فقها در این مساله اتفاق دارند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم: لَوْلا اَنّى اَکْرَهُ اَنْ یُقالَ اِنَّ مَحَمَّداً(صلى الله علیه وآله) اِسْتَعانَ بِقَوْم حَتّى اِذا ظَفَرَ بِعَدُوِّهِ قَتَلَهُمْ لَضَرَبْتُ اَعْناقَ قَوْم کَثیر»  (اگر به این جهت نبود که من خوش ندارم افرادى بگویند: محمد(صلى الله علیه وآله) از گروهى کمک گرفت و پس از پیروزى بر دشمنان، یاران خود را کشت [اگر چنین نبود] من گردن گروه زیادى را مى زدم) ، فرمودند : با آن که اجرای حدود الهی از واجبات است، و نه تعطیلی بلکه حتی تاخیر در اجرای آن، از محرمات است، و این که حکمی که امروز امکان اجرای آن وجود دارد، به تاخیر افتاده و به فردا موکول شود، از کبائر شمرده شده، پیامبر اکرم حسب این روایت فرموده‌اند که من در بسیاری از موارد، اجرای حدود را تعطیل کردم تا نگویند که این پیامبر بی وفاست، و از تعبیر «ان یُقال» استفاده کرده‌اند، یعنی اگر مشرکان و نه مسلمانان بگویند.

معظم له هم‌چنین تاکید فرمودند: در زمان پیامبر اکرم، بسیاری از افراد مرتد شدند و مانند منافقین حتی به آن حضرت بدترین دشنام‌ها را می‌دادند، اما رسول خدا برای هیچ‌کدام از آنها احکام ارتداد را اجرا نکردند، و حتی در زمان امیرالمومنین هم کسانی با آن حضرت جنگیدند و اگر می‌توانستند مانند ابن ملجم حضرت را به شهادت می‌رساندند، اما امیرالمومنین هم، احکام و حدود را در مورد آنان جاری نکردند.

ایشان در رابطه با حکم لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه فرمودند: لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه بدون وضو خصوصیت ندارد، البته لمس کردن و مس نام خدا از جمله لفظ «الله» و مانند کلمه ی «الله اکبر» در هر جا از جمله اذان و اقامه بدون وضو جایز نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند: لذا دلیلی بر عدم جواز لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه وجود ندارد، اما در رابطه با کلمات قرآن کریم در آیه ۷۹ سوره واقعه آمده: لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ، که جز با دست پاک نمی توان آن را مس نمود.

معظم له در رابطه با حکم لمس کردن و مس اسماء حسنی فرمودند: دست کشیدن بر روی اسماء حسنی خدای عزوجل هم بدون وضو جایز نیست، و در این زمینه میان فقها اجماع وجود دارد، اما در غیر از اسماء الهی و کلمات قرآن، حتی نسبت به اسماء معصومین علیهم السلام، برخی از فقها احتیاط وجوبی نموده اند، و اگر چه از باب احترام، مطلوب تر آن است که بدون وضو اسامی معصومین لمس نشود، اما قاعدتا این یک احتیاط استحبابی است.

ایشان در رابطه با حکم لمس کردن اسامی افراد عادی هم چون عبدالله و نصرالله فرمودند: از آنجا که به هر حال نام خدا در این اسامی وجود دارد نمی توان بدون وضو نام خدا را لمس کرد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با شخصی که سگی را به دلیل مداوا از بیابان به منزل آورده و پس از بهبود، آن سگ به منزل همسایه ها هجوم برده و مرغ و خروس آنان را تلف کرده، فرمودند: این مساله را مرحوم شیخ انصاری در مکاسب تحت عنوان قاعده «تسبیب عرفی» ذکر کرده‌اند.

معظم له در ادامه فرمودند: اگر عرفا این شخص تقصیری کرده که در اثر آن تقصیر، این سگ، مرغ و خروس همسایه را تلف کرده، ضامن است، اما چنین تقصیری نکرده، و به قول شیخ انصاری و دیگران، تسبیب نبوده، ضامن نیست.

ایشان در رابطه با طبقات ارث فرمودند: طبقه اول ارث، شامل پدر و مادر و فرزندان و نوادگان میت، و طبقه دوم، اجداد و خواهران و برادران میت، و طبقه سوم ارث، عمو، عمه، خاله، دایی و فرزندان آنها می‌باشند، و اگر کسی جزء این طبقات بود، ارث به او تعلق می‌گیرد، و اگر نبود، ارث به او تعلق نمی‌گیرد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: حکم ارث در محارم رضاعی، برخی از احکام خمس، برخی از احکام غش در معامله و خمس آن، مفهوم سماء دنیا، حکم عمل بدون تقلید، حکم ارث برای فرزندان و همسران مردی که دو همسر دارد، حکم تقدم تبلیغ یادرس برای طلاب در ایام تبلیغی، حکم نماز و روزه برای خانم‌هایی که ناخن کاشته‌اند، حکم محرمیت در ربیب و ربیبه، حکم تهیّا برای نماز قبل از وقت، برخی از احکام خیرات برای اموات، شرح آیه ۲ سوره نور، و برخی از احکام طلاق، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.