آیت‌الله‌العظمی شیرازی: ارتداد دارای شروطی است و معمولا شروط آن تام نیست، و نیز به اجرای احکام آن اشکال وارد است

نشست علمی روزانه آیت‌الله‌العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز چهارشنبه بیست و نهم شوال سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست‌‌ هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم فردی که منکر وجوب روزه یا هر واجب دیگری شده، فرمودند: چنین افرادی مرتد محسوب نمی‌شوند، و هم در موضوع و هم در اجرای احکام ارتداد در خصوص چنین افرادی، اشکال وارد است، چرا که ادله ارتداد، منصرف از این‌گونه موارد است.

معظم له در ادامه فرمودند: اجرای احکام شرعی از جمله ارتداد دارای شروطی است که معمولا شروط آن تام نیست، لذا ارتداد شامل بسیاری از موارد نمی‌شود و هم‌چنین نسبت به اجرای احکام مربوط به آن، اشکال وارد است.

ایشان هم‌چنین تاکید فرمودند: در زمان پیامبر اکرم، بسیاری از افراد مرتد شدند و مانند منافقین حتی به آن حضرت بدترین دشنام‌ها را می‌دادند، اما رسول خدا برای هیچ‌کدام از آنها احکام ارتداد را اجرا نکردند، و حتی در زمان امیرالمومنین هم کسانی با آن حضرت جنگیدند و اگر می‌توانستند مانند ابن ملجم حضرت را به شهادت می‌رساندند، اما امیرالمومنین هم، احکام و حدود را در مورد آنان جاری نکردند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: برای ظهور در تعجیل فرج حضرت حجت، هم خودِ حضرت و هم سایر معصومین علیهم السلام توصیه به دعا برای تعجیل در ظهور فرموده اند، و این مساله سفارش شده است، اما آن‌چه که نهی شده، در مواردی است که انسان، زمانِ ظهور را تعیین کند.

معظم له با اشاره به معنای دو لفظ وَقّاتون و مُستَعجِلون در روایات فرمودند: وقّاتون یعنی کسانی که برای زمان ظهور، تعیینِ وقت می‌کنند و مثلا می‌گویند حضرت حجت امسال یا سال آینده و یا چند سال آینده خواهند آمد، که این مساله با روایات منافات دارد، و مُستعجِلون هم گاه به معنای همان وَقّاتون آمده، یعنی کسانی که در ظهور حضرت عجله می‌کنند و زمان ظهور را هم تعیین می‌کنند، لذا این مساله با دعا کردن برای تعجیل در ظهور متفاوت است، و ایرادی ندارد که انسان برای تعجیلِ در ظهور دعا کند.

ایشان هم‌چنین با اشاره به حتمی بودن ظهور حضرت حجت سلام الله علیه فرمودند: در روایات متعدد، بر قطعی بودن ظهور تاکید شده، چرا که بشارت بر ظهور ، وَعد است و بر اساس آیه ۹ سوره آل عمران که می فرماید:  إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ، خدای متعال از وعده ای که داده تخلف نمی کند، و این امر قطعا محقق خواهد شد، اما ممکن است برخی از شرایط و علائم ظهور محقق نشود و ظهور انجام شود، چون شرایط ظهور، وَعید است، و امکان عدم تحققِ وَعید ممکن است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با ذکر روایتی از امام رضا علیه السلام فرمودند: از حضرت سوال شد: ممکن است علائم ظهور اتفاق نیفتد اما ظهور انجام بشود؟، فرمودند: بله، سوال شد: ممکن است حضرت حجت اصلا تا روز قیامت ظهور نکنند؟، فرمودند: نمی‌شود، و ظهور حتما اتفاق خواهد افتاد، چرا که همان طور که عرض شد اصل ظهور، وَعد است، و خدای متعال بر خلاف وَعد، عمل نمی کند، اما علائم وَعید است، و اتفاقا خلاف وعید عمل کردن فضیلت است، و حضرت رضا در رابطه با حتمی بودن ظهور فرمودند: لَوْ خَلَتِ الأَرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِأَهْلِها (اگر زمين به مقدار يك چشم بر هم نهادن خالى از حجت باشد، اهل خود را در كام خود فرو مى برد).

معظم له با ذکر مثالی در رابطه با وعده‌ی پدر به فرزند، فرمودند: گاه پدر به فرزندش وعده می‌دهد، در صورت قبولی و کسب نمره‌ی خوب، هدیه‌ای به تو خواهم داد، این وَعد است و باید انجام شود و اگر انجام نشد، برای وعده دهنده خوب نیست، اما گاه پدر به فرزند می‌گوید اگر قبول نشوی و نمره‌ی خوب نیاوری، تو را به منزل راه نخواهم داد، حال اگر آن فرزند قبول نشد و نمره‌ی خوبی کسب نکرد، چنانچه پدر او را به منزل راه داد، این چون وَعید بوده، خلاف وَعید عمل کردن فضیلت است، لذا اگر علائم ظهور محقق نشد، و ظهور انجام شد، این خلاف وَعید است، و اشکالی ندارد.

 ایشان در رابطه با نفقه زوجه فرمودند: نفقه زوجه مطلقا واجب است، حتی اگر زوج فقیر و زوجه غنی باشد، و اگر زوج در شرایطی است که امکان تامین نفقه روجه را ندارد، چنانچه برایش ضرر یا حرجی نیست واجب است که قرض کند و نفقه زوجه را بدهد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این که اقارب انسان بر دو دسته‌ی عمودین و غیر آن تقسیم می‌شود فرمودند: مراد از عمودین یعنی (دو ستون)، شامل پدر و مادر و پدران و مادران انسان هرچه بالاتر رود، و فرزندان و اولاد انسان هر چه پایین‌ تر رود، و اقارب غیر عمودین هم مثل برادر و خواهر و فرزندان آن‌ها و عمو و عمه و سایر ارحام است و هر چه پایین‌تر رود.

معظم له با بیان این که فقیر شرعی کسی است به اندازه‌ی شانش امکان تامین مخارج زندگی خود را نداشته باشد و لازم نیست عرفاً فقیر تلقی شود، در رابطه با نفقه عمودین و ارحام فرمودند: در صورتی که انسان غنی است و توان دارد، و یکی از افراد در میان عمودین و ارحام فقیر است، در چنین شرایطی واجب است که نفقه آن ها را بدهد و وجوب آن تکلیفی است.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند: نفقه‌ی شرعی، شامل خوراک و پوشاک و مسکن می‌شود، و سایر موارد، جزء نفقه‌ی واجب نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مفهوم نافله فرمودند: کلمه نافله در زبان عربی به معنای اضافه است، و نمازهای مستحب را از این جهت نافله خوانده‌اند که اضافه بر نمازهای واجب خوانده می‌شود و لذا در ادب عربی حدیث، کلمه نافله در چیزهای اضافی در الزامات استفاده می‌شود.

معظم له با اشاره به آیه ۱۴ سوره مؤمنون: فَتَبَارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخَالِقِينَ،  آفرین بر (قدرت کامل) خدای که بهترین آفرینندگان است، فرمودند: خلقت به معنای ایجاد است، و خلقت خدا از عدم به وجود است اما بشر نمی‌تواند از عدم به وجود بیافریند، مثلا انسان با استفاده از اجزای مختلف و اتصال آنها به یکدیگر، هواپیما می‌سازد، یا کسی که فرش می‌بافد، و یا کسی که بنایی می‌کند، با استفاده از چیزهای موجود، امکان خلق و تولید چیزهای دیگر را دارد، اما توان به وجود آوردن چیزی را از عدم ندارد.

ایشان در رابطه با تفاوت قدرت خدا و معصومین علیهم السلام فرمودند: خدای عزوجل به اهل بیت علیهم السلام همه قدرت‌ها را عطا فرموده است اما فرق خدا و معصومین علیهم السلام در این است که خدا، خالق، و معصومین علیهم السلام مخلوق و بنده هستند، همانگونه که ما در تشهد نماز می گوییم: «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ»، یعنی معصومین علیهم السلام هم بنده خدا هستند اما بندگان متمایز و فوق العاده‌ای می‌باشند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۱۱۰ سوره کهف: قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ، بگو: جز این نیست که من مانند شما بشر هستم، فرمودند: اهل بیت علیهم السلام همانند سایر انسان ها بشر هستند ولی خدای متعال، ایشان را بر بشر فضیلت و برتری داده است.

معظم له در رابطه با تفاوت آیات قرآن کریم و حدیث قدسی فرمودند: عمده تفاوت میان آیات قرآن کریم و حدیث قدسی، در اعجاز و عدم اعجاز است، چرا که قرآن کریم به عنوان اعجاز آمده اما احادیث قدسی را که معصومین علیهم السلام از کلام الهی نقل کرده اند، در آنها جهت اعجاز وجود ندارد، و کلام قدسی از این بابت به این احادیث اطلاق می‌شود که قدس مطلق و قدس ذاتی تنها و تنها خدای عزوجل است.

ایشان زیارت عاشورا و حدیث کساء را از جمله مواردی دانستند که منشا صدور آنها خدای عزوجل است چرا که حدیث قدسی، حدیثی است که از قدس یعنی ذات خدای متعال صادر شده باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حدود و اختیارات فقها در عصر غیبت فرمودند: در رابطه بحثی است که محل اختلاف میان فقهاست، که آیا حکم فقیه جامع الشرایط که در قضاء و نزاع بین مردم حجت و نافذ است در همه موضوعات دیگر حجت و نافذ است؟، که برخی از فقها از جمله صاحب عروة الوثقی نافذ دانسته‌اند.

معظم له در ادامه فرمودند: اما برخی از فقها حکم حاکم شرع را در نزاع‌ها، اختلاف‌ها، و در امور قضاء حجت دانسته اند، و در هلال و سایر موارد، حکم حاکم شرع را حجت ندانسته اند.

ایشان هم‌چنین تاکید فرمودند: بر اساس دیدگاه این دسته از فقها، هر کس از حکم فقیه جامع الشرایط اطمینان حاصل کرد، چون اطمینان کرده می‌تواند به آن عمل کند، اما اگر کسی اطمینان نکرد، می‌تواند به آن عمل نکند، لذا مساله محل اختلاف میان فقهاست.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت‌الله‌العظمی شیرازی به این شرح بود: برخی از احکام حج نیابتی، مباحثی در خصوص جبر و تفویض، حکم عدول در نیت نماز، برخی از احکام مربوط به عادت ماهانه زنان، و توضیحاتی در مورد حکم داود، از دیگر مواردی بود که در این نشست‌ علمی توسط آیت‌الله‌العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت‌الله‌العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه‌السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.