نشست علمی روز دوشنبه بیست و هفتم شوال آیت‌الله‌العظمی شیرازی: معیار اعتبار توقیعات حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف همانند اعتبار احادیث دیگر بر اساس راویان آن ها است
نشست علمی روزانه آیت‌الله‌العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روز دوشنبه بیست و هفتم شوال سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با توقیعات منسوب حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمودند: مرحوم آیت الله سید حسن شیرازی کتابی به نام «کلمة الامام المهدی» نوشته‌اند که در آنجا به صورت مکرر توقیعات و احادیث دیگری را از حضرت حجت نقل کرده‌اند.
معظم له در رابطه با معیار اعتبار توقیعات فرمودند: معیار اعتبار توقیعات حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف همانند اعتبار احادیث دیگر بر اساس راویان آنها است، به عنوان مثال توقیعی را که شیخ مفید نقل می‌کند و غیر از او سند دیگری وجود ندارد، بدون شک اعتبار آن، همان نقل شیخ مفید است، چرا که شیخ مفید، در آن حد جلیل القدر است که احتمال دروغ در نقل او وجود ندارد و شکی در صحت سخنان او نیست، و چنانچه احتمال خطا داده شود، اصل در عدم خطاست.
ایشان در ادامه فرمودند: مرحوم آیت الله سید حسن شیرازی قسم اعظم توقیعات حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف را جمع آوری نموده‌اند که با مراجعه به کتاب «کلمة الامام المهدی» می‌توان به تعداد توقیع‌های حضرت دست یافت.
آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به روایات منسوب به ائمه علیهم السلام حول مختار و قیام او فرمودند: آن قدری که من در ذهنم می‌باشد، حتی یک مورد از آنها معتبر نیست یعنی محرز نیست که از امام معصوم صادر شده باشد.
معظم له در رابطه با اعتبار این روایات فرمودند: روایات در مورد مختار و قیام او مختلف است و هم روایات مثبت و هم منفی در مورد او وارد شده که تمامی آن ها یا مَراسیل و یا ضِعاف است، چه روایاتی که مختار را فردی خوب و چه روایاتی که او را بد معرفی می‌کنند.
ایشان در رابطه با نظر برخی از علما در این زمینه فرمودند: مساله قیام مختار محل اختلاف میان علما می‌باشد و مرحوم علامه عبدالله مامقانی در کتاب تنقیح المقال که یک کتاب مفصل رجالی است به این مطلب اشاره کرده است.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: برخی از علما قیام مختار را صحیح دانسته اند اما برخی از علما نسبت به آن نظر متفاوتی دارند.
معظم له با اشاره به دیدگاه مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی در این زمینه فرمودند: مرجع تقلید راحل مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی کتاب و جزوه‌ای حول شخصیت مختار نوشته‌اند که در آنجا اختیار ایشان این بوده که مختار فردی خوب و حرکت او صحیح بوده است، لذا اگر این کتاب را پیدا کنید و به آن مراجعه کنید قاعدتا معلومات خوبی از آن به دست خواهید آورد.
ایشان در ادامه فرمودند: آیت الله العظمی سید محمد شیرازی در این نوشتار ضمن بررسی دیدگاه‌های مختلف، چه مخالف و چه موافق با مختار، ترجیح می‌دهند که به خاطر برخی از روایات، قیام مختار با اذن امام سجاد علیه السلام صورت گرفته است.
آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با اهمیت زیارت امام حسین علیه السلام فرمودند: در رابطه با سفر به کربلا حتی در زمان هایی که خطر جانی برای شیعیان وجود داشته، معصومین نه تنها، شیعیان را از سفر به کربلا و زیارت امام حسین منع نمی‌کردند، بلکه ایشان را توصیه می‌کردند، که این مساله در تواریخ و روایات معتبر ذکر گردیده است، اما در رابطه با حتی سفر مکه، عنوان شده، اگر خطر در مسیر راه قرار داشته باشد، آن سفر اشکال دارد و حتی برخی از فقها فتوا داده‌اند که اگر انسان به آن سفر رفت ولو جان او محفوظ ماند، حج او باطل است.
معظم له با اشاره به آیه ۳۲ سوره حج : ذَٰلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ، این است (سخن حق) و هر کس شعائر (دین) خدا را بزرگ و محترم دارد این از صفت دلهای باتقواست، فرمودند : در اینجا تعظیم شعائر الهی، موضوع، و تقوای قلوب، حکم است، یعنی عمل افراد متقی موجب تعظیم شعائر الهی است، اما شارع نه در آیات قرآن کریم و نه در روایات، دایره‌ی شعائر الهی را معین نکرده است، لذا لازم است که برای تشخیص آن به عرف مراجعه شود که به چه چیزهایی شعائر الهی گفته می‌شود.
ایشان با تاکید بر اینکه در زمانی که شارع ، موضوع را بیان نکرد، برای شناخت موضوع، باید به عرف مراجعه نمود، فرمودند: اگر شارع، از موضوع، چیز خاصی را اراده کرده باشد، حتما آن را ذکر می‌کند، اما اگر چیز خاصی را ذکر نکرد، در چنین شرایطی باید موضوع از عرف دریافت شود.
آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به معنای شعائر فرمودند: شعائر، جمع شعیره است و در لفظ به موهای ریز بدن و نه محاسن و موی سر گفته می‌شود، چرا که موی سر جزء سر نیست اما مثلا موهای ریز دست، جزء دست محسوب می‌شود، لذا فقها با اینکه در روایات نیامده، گفته‌اند که در وضو و غسل هم باید این موها شسته شود، چون جزء دست است.
معظم له در ادامه فرمودند: لذا چون شعائر که جمع شعیره است، به چیزهایی گفته می‌شود که در حکم همان چیز است، بنابراین هر آنچه که عرف از آن برداشت شعیره کند، مورد قبول است، چرا که شعیره معنای خاص شرعی ندارد.
ایشان در تشریح معنای شعائر الهی فرمودند: شعائر الهی، هر آن چیزی است که در آن تجلیل برای معصومین علیهم السلام وجود دارد، مثلا در زمان ائمه علیهم السلام، برای معصومین ضریح از طلا ساخته نمی‌شد، اما در حال حاضر این کار از شعائر الهی است، چرا که در نزد عرف، این عمل به منزله‌ی تجلیل و تعظیم معصومین علیهم السلام محسوب می‌شود، و یا ساختن گنبد و قبه و مناره هم در گذشته وجود نداشته اما در حال حاضر از شعائر الهی است.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: لذا هر کاری از جمله اطعام، برگزاری مجالس عزاداری و جشن و سرور، زینت کردن و هر کار دیگری که در نزد عرف مردم، تجلیل اهل بیت علیهم السلام تلقی شود، از شعائر الهی است، اگر چه انجام محرمات در اینجا استثنا شده است.
معظم له در توضیح بیشتر شعائر الهی فرمودند: اما اگر چنانچه عمل حرامی در این موارد وجود نداشت، و نزد مردم به عنوان تجلیل اهل بیت علیهم السلام معتبر بود، از باب : شِیعَتُنا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینِتِنا یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا و یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا، شیعیان ما از بقیه ی خمیرمایه اولیه آفرینش ما خلق شده‌اند، آنان با شادی ما خوشحال و با ناراحتی ما ناراحتند، از جمله مواردی است که از شعائر الهی محسوب می‌شود.
ایشان هم‌چنین تاکید فرمودند: تعظیم شعائر الهی در نزد انسان‌های متقی معتبر است که موجب تقوای الهی می‌شود، یعنی قلبی که در آن تقوا وجود دارد، و تقوا به معنای آن چیزی است که صاحب این قلب، شعائر الهی را تعظیم می‌کند و مانع از مخالفت او با خدای متعال می‌شود.
آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به این فراز که در برخی از ادعیه و زیارت آمده: «أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلَابِ الشَّامِخَهِ وَ الْأَرْحَامِ الطَّاهِرَهِ لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّهُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیَابِهَا»:(شهادت می دهم که همانا تو نوری در صُلب افراد بسیار بلند مرتبه و در رحمهای بسیار پاکیزه بودی و دوران جاهلیّت با آلودگی هایش تو را آلوده نساخت و از لباس های چرکین و آلوده‌اش به تو نپوشاند)، فرمودند: این فراز در ادعیه و روایات بدان معناست که که آباء و اجداد امام حسن و امام حسین و امیرالمومنین و رسول خدا، همگی تا آدم مومن بوده‌اند.
معظم له در ادامه فرمودند: اشرف اولین و آخرین حضرت رسول خدا هستند، ایشان سید عترت طاهره می باشند و همان‌گونه که در تشهد گفته می‌شود: «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ»، آن حضرت ابتدا بنده خدا و سپس فرستاده او هستند، و همه معصومین بندگان خدا هستند، البته بندگانی که مورد اکرام الهی قرار گرفته اند و با بقیه بندگان خدا تفاوت دارند.
ایشان با این حدیث از امام صادق علیه السلام: إِنَّ حَدِيثَنَا صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا يُقِرُّ بِهِ إِلَّا مَلَكٌ مُقَرَّبٌ أَوْ نَبِيٌّ مُرْسَلٌ أَوْ عَبْدٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ، فهمیدن احادیث ما سخت و دشوار است، والاگهر و بزرگمنش، نورانی و درخشان و بلند مقام، است، نه ملک مقرّب آن را تحمّل می‌کند و نه نبیّ مرسل و نه مؤمن خالص شده، فرمودند: این حدیث منافات با آن ندارد که ظواهر حجت باشد، اما این حدیث نسبت به مجملات است که قرآن کریم هم از آن، تعبیر به تاویل فرموده است، از آنجا که مجملات مشخص نیست، و کسی که نسبت به آن جاهل است، نمی تواند در مورد آن چیزی بیان نماید.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: همان‌گونه که مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار اشاره نموده است مراد این حدیث، احادیث خاصه اهل بیت علیهم السلام است، و نه تمام احادیث که بگوییم ظواهر حجت نیست، بلکه احادیثی که ظهور دارند، ظهور آنها حجت است، اما احادیثی که مجمل است، انسان‌های عادی از تفسیر آن عاجز هستند، و وقتی نسبت به آن آگاهی نداشته باشند، جاهل هستند، لذا در چنین شرایطی تحمل نمی‌کنند.
معظم له هم چنین تاکید فرمودند: خدای عزوجل مطالبی را که ۱۴ معصوم علیهم السلام بیان فرموده، همه آنها را برای ملائکه بیان نفرموده است، لذا ملائکه هم امکان درک و فهم و تحمل برخی از احادیث معصومین علیهم السلام را ندارند.
ایشان در رابطه با حکم تقلید در اصول دین فرمودند: در اصول پنجگانه دین، لازم است که انسان به یقین برسد به گونه‌ای که قانع شود و نمی‌تواند در این زمینه تقلید نماید، مثلا وقتی انسان به پزشک مراجعه می‌کند، و پزشک به او دارو می‌دهد و انسان از آن دارو مصرف می‌کند، نمی‌داند که آن دارو چه تاثیری می‌تواند در بهبود او داشته باشد، و صرفا به واسطه تجویز پزشک از آن دارو استفاده می‌کند، یعنی در اینجا از پزشک پیروی و تقلید کرده است.
آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: اما در اصول پنجگانه دین یعنی توحید و عدل و نبوت و امامت و معاد، قانع شدن لازم است و تقلید در آن کفایت نمی‌کند اما در بقیه موارد تقلید اشکال ندارد.
سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت‌الله‌العظمی شیرازی به این شرح بود: دلیل عدم حضور محمد حنفیه در عاشورا و دفاع از قیام مختار، حکم نوشتن قرآن با رایانه، مواردی که اطاعت از پدر و مادر واجب نیست، برخی از احکام اِجزاء از جمله زمانی که رای مجتهد تغییر می‌کند، شرح آیات ۲۸ و ۶۷ سوره حج، معنای لغوی خمس و صوم، معنای «اللَّهُمَّ»، مراتب عصمت در اوصیای انبیاء، و چگونگی ارتباط ائمه اطهار با خدای متعال، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت‌الله‌العظمی شیرازی به آنها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت‌الله‌العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه‌السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.
