آیت الله العظمی شیرازی: به دست آوردن احکام، منحصر به رجوع به قرآن کریم و روایات وارده از اهل بیت علیهم السلام است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز یکشنبه دوازدهم شوال سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست‌ هم‌چون جلسات پیشین، ایشان به سوال‌های حاضران در جلسه، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه حکم رجوع به برخی مسائل در دیگر ادیان ابراهیمی که احیانا در مبانی دینی اسلام مورد اشاره واقع نشده فرمودند : کتاب‌های آسمانی پیامبران گذشته مورد تحریف قرار گرفته اما تمامی آیات قرآن کریم که از سوی خدای عزوجل نازل شده، صحیح است.

معظم له در ادامه فرمودند : لذا از آنجا که تورات و انجیل مورد تحریف واقع شده است، نمی‌توان به محتوای آنها اعتماد کرد و مشخص نیست که کدام قسمت از متون آن‌ها صحیح است و از سوی خدای متعال صادر شده است.

ایشان هم‌چنین تاکید فرمودند : لذا لازم است که انسان در مسائلی که مورد نیاز اوست، به قرآن کریم رجوع کند، و اگر به دلیل اختصار برخی از آیات قرآن، امکان فهم موضوعات آن وجود ندارد، بایستی برای تفسیر آن به عترت طاهره رجوع نمود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه تنها مسیرهای دستیابی به احکام الهی فرمودند : لذا به دست آوردن احکام، منحصر به رجوع به قرآن کریم و روایات وارده از اهل بیت علیهم السلام است.

معظم له هم‌چنین در رابطه با راه‌های فهم این منابع فرمودند: در این زمینه کتب فقهی مفصلی نوشته شده است که معمولا مسائل مورد نیاز در آنها مورد بحث قرار گرفته، و مثلا واجبات و محرمات، با استدلال و بهره گیری از آیات قرآن کریم به نحو تفصیل تشریح شده، و چنانچه در قرآن کریم به موضوعاتی اشاره نشده و یا به صورت مختصر بیان شده، از عترت طاهره برای تشریح و تفسیر آن بهره گرفته شده که مثلا مراد از این آیه، حرمت نیست و کراهت است.

ایشان در رابطه با نوع مواجهه‌ی پیروان سایر ادیان و برخی از غیرباورمندان با حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف در زمان ظهور فرمودند : اجمالا از برخی از روایات برداشت می‌شود که جنگ‌هایی هنگام ظهور حضرت حجت اتفاق می‌افتد و حضرت در مقابل برخی از هجمه‌ها دفاع می‌کنند، هم‌چنین در روایات آمده که غالبا یهودی‌ها و مسیحی‌ها ایمان می‌آورند، چون حضرت حجت، علاماتی از ادیان آنان و از تورات و انجیل به آنان نشان می‌دهند اما عده‌ای هم در برابر حضرت حجت به ستیز بر می‌خیزند و حضرت حجت در مقابل هجمه‌ی آنان دفاع می‌کنند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با لحن توبیخ‌گونه‌ای که در برخی از آیات قرآن کریم خطاب به پیامبر یا از سوی برخی از معصومین به معصومین دیگر ذکر شده، فرمودند : در قرآن کریم به صورت مکرر نظیر این مساله آمده که خدای عزوجل، اشرف اولین و آخرین را با لحن توبیخ‌گونه‌ای مورد خطاب قرار می‌دهد ، از جمله در آیه ۴۳ سوره توبه آمده : عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ ، (ای رسول) خدا تو را ببخشاید چرا پیش از آنکه دروغگویان از راستگویان بر تو معلوم شوند به آنها اجازه دادی؟ (بهتر آن بود که رخصت در ترک جهاد ندهی تا آن را که به راستی ایمان آورده از آن که دروغ می‌گوید امتحان کنی).

معظم له در ادامه فرمودند : در روایت ، در تفسیر این آیه آمده که این خطاب از باب : اِیّاکَ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یا جارَة ، (منظورم توئى، ولى اى همسایه تو بشنو)!  می‌باشد، این کلام ، در اصل ضرب‌المثلی قدیمی است که از دوره جاهلیت در میان اعراب شبه جزیره رایج بو‌ده است، این ضرب‌المثل را از باب تعریض می‌دانند ، به این معنا که «گوینده، مطلبی را بیان می‌کند، اما منظور واقعی‌اش چیز دیگری است»، محتوای این ضرب‌المثل در زبان فارسی نیز با عباراتی نظیر «به در می‌گویم تا دیوار بشنود» کاربرد دارد.

ایشان تاکید فرمودند : در اینجا خطاب اصلی آیه شریفه‌ی قرآن ، پیامبر اکرم نیست، کما اینکه در آن ضرب‌المثل‌ها هم خطاب اصلی، فرد مخاطب نیست ، همانند کسی که به فرزندش شدیدا علاقه دارد، اما به او خطاب تندی می‌کند تا دیگران حواس خود را جمع کنند.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر بلاغت بودن این نوع لحن توبیخ‌گونه‌ی قرآن کریم نسبت به پیامبر اکرم، فرمودند : این تعابیر توبیخ‌گونه، چندین مرتبه در قرآن آمده و از سنخ همان ضرب‌المثل‌های عربی و فارسی است، و حتی در روایات هم در برخی از فرمایشات حضرت زهرا سلام الله علیها خطاب به امیرالمومنین علیه السلام از همین قبیل وجود دارد، و در روایات دیگری هم نظیر آن ذکر شده است، از جمله در فرمایشات امیرالمومنین علیه السلام به امام حسن مجتبی علیه السلام، مشابه آن آمده است، که همه‌ی اینها هم کنایه از :  اِیّاکَ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یا جارَة، می‌باشد.

ایشان هم‌چنین تاکید فرمودند : چون عصمت ، قطعی و مسلم است، هر چیزی که با آن منافات داشت، به‌خاطر مسلم بودن عصمت، موارد دیگر باید تاویل شود ، ضمن آنکه در احادیث معراجیه هم مواردی به پیامبر گفته شده که مقرر گردیده به کسی گفته نشود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مراد از علمی که در روایات آمده، فرمودند : در روایات از ارزش علم و عالم، فراوان سخن گفته شده و حتی بالاتر از خون شهدا قلمداد گردیده است، مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار، مراد از علم را علومی دانسته‌اند که یا واجب و یا مستحب است.

معظم له در ادامه فرمودند : چرا که فقط علم فقه و احکام، واجب نیست ، و مرحوم شیخ انصاری نیز بیان فرموده که آموختن صنایع و حرفه ها ، به مقداری که مورد نیاز می‌باشد ، واجب کفایی است ، لذا یادگیری آنها هم شامل ارزش همان علمی می‌شود که در روایات‌، ذکر گردیده است.

ایشان هم‌چنین تاکید فرمودند : فراگیری کارها، کسب ها، کارها، حرفه ها، و صنعت‌ها، به‌قدری که نیاز جامعه است، جزء واجبات کفایی است، مثلا اگر در شهری به ۵ نانوایی نیاز است، و فقط ۴ نانوایی در آن شهر وجود دارد، و به همین دلیل مردم دچار زحمت می‌شوند، راه اندازی نانوایی پنجم ، واجب کفایی می‌شود، که اگر کسی آن را انجام داد ، از بقیه ساقط می‌شود ، و گرنه بر همه انجام آن ، واجب است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه حکم ورود به این مشاغل فرمودند : ورود به این گونه مشاغل در ابتدا واجب کفایی است، یعنی اگر در شهری مشاغلی چون قصابی، زرگری، نجاری و یا بنایی نبود، برای حفظ نظام زندگی مردم و جامعه، همه مکلف هستند که نسبت به دایر نمودن آن اقدام نمایند.

معظم له در ادامه فرمودند : مرحوم شیخ انصاری در کتاب مکاسب به این مساله اشاره کرده و غالب فقها هم آن را پذیرفته اند و اگر علی‌رغم واجب کفایی بودن، کسانی که این مشاغل را برپا می‌کنند، پول بگیرند، اشکال ندارد، چرا که دلیلی نداریم که در واجب کفایی اجرت گرفتن جایز نیست اما در واجب عینی اشاره شده که جایز نمی‌باشد.

ایشان با اشاره به برخی از روایاتی که بر عدم خلود شیعیان در جهنم تاکید دارند فرمودند : در ذهنم هست که یک روایت خاص وجود دارد که امام معصوم فرمودند : برخی از شیعیان ما مدت ها در جهنم خواهند بود، لذا این روایات با اصل عدم ورود شیعیان به جهنم منافات دارد، بنابراین مراد از روایات، عدم خلود شیعیان در جهنم است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم  فحص در شبهات موضوعیه فرمودند : فحص در شبهات موضوعیه لازم است، مثلا اگر انسان شک کند انگشتری که در دست اوست از طلا و یا فلز دیگری است، بایستی در رابطه با آن فحص و جستجو کند، چرا که استفاده از طلا برای مرد جایز نیست.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم استفاده از مبالغ و هدایایی که توسط مردم برای استفاده در حسینیه‌ها و تکایا بذل شده اما اضافه آمده، حکم اجرت گرفتن برای برخی از واجبات کفایی از جمله غسل میت، شرح آیات ۵ و ۶۶ سوره طه، برخی از احکام نماز جماعت، شرح مفهوم ترامی در نیت، حکم شک در رکعت‌های نماز، ثواب زیارت امام رضا علیه السلام، و حکم پیدا کردن مالی که مجهول المالک است، از دیگر مواردی بود که در این نشست‌ علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن‌ها اشاره و یا پاسخ داده شد. لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.