آیت الله العظمی شیرازی : اگر مقلد ظنّ پیدا کند که فتوای مجتهد اشتباه است، ظنّ مقلد نسبت به فتوای مجتهد، حجت نیست.

نشست علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، پنجشنبه شب مطابق با هفدهمین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی ، در رابطه با مفهوم تقلید فرمودند : تقلید یعنی رجوع جاهل به عالم ، در مسائلی که از آن اطلاع ندارد، و همان گونه که انسان در زمانی که مریض است ، یا مریض دارد ، به پزشک مراجعه می کند، همین مساله نیز در باب تقلید از مجتهد، در عمل به مسائل شرعی صدق می کند.

معظم له در رابطه با حکم یقین و ظن در اشتباه بودن نظر مجتهد فرمودند : همان گونه که وقتی انسان به پزشک مراجعه می نماید و یقین پیدا می کند که دارویی که توسط پزشک تجویز شده به اشتباه مورد توصیه واقع شده و حتما از آن استفاده نمی کند و قول پزشک برای او حجت نیست، این مساله در رابطه نظر مجتهد، چنانچه مقلد نسبت به اشتباه بودن آن یقین پیدا کرد، صدق پیدا می کند.

ایشان در ادامه فرمودند : اما اگر مقلد ظنّ پیدا کند که فتوای مجتهد اشتباه است، ظنّ مقلد نسبت به فتوای مجتهد، حجت نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم مصرف و فروش مواد مخدر فرمودند : مصرف و فروش مواد مخدر جایز نیست ، مگر به عنوان معالجه ، و به مقدار ضرورت باشد ، اما اگر باعث ایجاد فساد در جامعه شود ، حرام است ، و مرحوم شیخ انصاری در ابتدای مکاسب در رابطه با مبنای حرمت این گونه موارد ، حدیثی از امام معصوم علیه السلام نقل کرده که : هر آنچه که موجب فساد گسترده در جامعه می شود.

معظم له در این نشست در رابطه با کیفیت نماز و روزه کسانی که برای تحصیل یا کار برای مدتی در شهر دیگری سکونت می کنند ، فرمودند : از مجموع آیات و روایات ، این چنین برمی آید که که کسی که مسافر است حکم نماز او شکسته ، و حکم روزه ی او ، افطار کردن است ، و کسی که در وطن یا جایی که در حکم وطن است ، اقامت دارد ، حکم نماز او تمام ، و روزه بر او واجب است.

ایشان با اشاره به برخی از افراد که جهت تحصیل و کار ، برای چند سالی به شهر دیگری نقل مکان می کنند ، فرمودند : این مساله در کتاب جواهر الکلام آمده ، اما مرحوم حاج آقا رضا همدانی به صورت مفصل در کتاب صلوة ذکر کرده اند که اگر مثلا کسی به شهری جهت اقامت چند ماهه رفته ، به او مسافر می گویند ، اما اگر برای اقامت طولانی مدت ، در حد یک یا دو یا چند ساله ، برای خواندن درس یا کار کردن رفته ، دیگر صدق سفر نمی کند ، و به او مسافر نمی گویند ، لذا در چنین شرایطی هم بایستی روزه بگیرد و هم نماز او تمام است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با معنای حد ترخص فرمودند : حد ترخص یعنی جایی که انسان هنگام سفر ، از آخرین خانه های شهر ، و نه باغ هایی که اطراف شهر هستند ، به قدری دور شود که صدای اذان متعارف و نه صدای اذان با بلندگو را نشنود ، و دیوارها و خانه های متعارف که یک طبقه یا دو طبقه هستند و نه خانه های چند طبقه را نبیند.

معظم له در رابطه با منصرف بودن احکام شرعی به مصادیق عرفی در رابطه با حد ترخص فرمودند : در حد ترخص، اذان متعارف ملاک است، یعنی اگر کسی که اذان می گوید صدای او بیش از حد متعارف بلند است، آن اذان اعتبار ندارد، یا خانه ای که بلندی آن بیش از یک یا دو طبقه است هم اعتبار ندارد، یا کسی که گوش تیزی دارد و بیش از حد متعارف می شنود، شنیدن آن اذان برای او اعتبار ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به مساله مواضع تخییر بین اتمام و قصر نماز که دلالت بر اماکن چهارگانه یعنی چهار شهر مکه، مدینه، کوفه و کربلا دارد ، فرمودند در خصوص اتمام نماز در کربلا روایات متعددی وجود دارد ، و تنها اختلاف در حد آن می باشد ، برخی از روایات اشاره فقط به حائر نموده اند ، یعنی ۲۵ ذراع برابر با دوازده و نیم متر فاصله از هر طرف با قبر مطهر امام حسین و نه ضریح امام حسین ، چرا که قبر مطهر امام حسین علیه السلام با ضریح ایشان ۲۰ ذراع فاصله دارد.

معظم له در ادامه فرمودند : اما گروهی از فقها کل شهر کربلا را مشمول این حکم می دانند ، چرا که روایات معتبری وجود دارد که می فرماید که کربلا حرم امام حسین است یعنی موضوع کربلاست و فقط اختصاص به حائر ندارد.

ایشان با اشاره به این که این مساله میان فقها اختلافی است ، فرمودند که صاحب عروة الوثقی و جماعتی از علما و خود من هم این نظر را داریم که این مساله شامل کل کربلا می شود و نمازگزار می تواند در هتل ، خیابان و خانه نماز خود را تمام بخواند ، به هر مقداری که کربلا وسیع تر شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با اماکن چهارگانه تخییر فرمودند : در روایت برای مکه ، کلمه حرم الله آمده است ، نه فقط مسجدالحرام ، مدینه حرم رسول خداست ، یعنی شهر مدینه ، نه فقط مسجد و حرم حضرت رسول ، کوفه ، حرم امیرالمومنین است ، یعنی تمام شهر کوفه ، نه فقط مسجد کوفه ، و کربلا هم حرم امام حسین است ، یعنی کل هر چهار شهر

معظم له در رابطه با شهر هایی مانند نجف اشرف فرمودند : در خصوص نجف اشرف با توجه به عنوان خاص آن ، حکم آن مطابق با نگاه عرف است ، و هم چنان ، حکم دو شهر جداگانه را دارند ، اما اگر خانه های کوفه به سمت مسجد سهله ، گسترش یافت ، و به مسجد سهله متصل شد ، در نتیجه ، مسجد سهله هم جزئی از کوفه می شود ، اما نجف اشرف جزئی از کوفه نشده ، و در اینجا ملاک عرف است و مادام که عنوان نجف اشرف ، هم چنان بر این شهر باقی است ، حکم تخییر نماز ، شامل نجف اشرف نمی شود، مثلا حرم مطهر امیرالمومنین شامل مساله تخییر در نماز نمی شود.

ایشان با تاکید مجدد بر متفاوت نبودن حکم بلاد کبیره با سایر شهرها فرمودند : بلاد کبیره از اتصال چند شهر یا چند روستا به یکدیگر پدید می آید، و در زمان ائمه علیهم السلام ، که مثلا سامرا ، از شهری کوچک ، تبدیل به شهری بزرگ شده و علاوه بر آن ، شهرهای بزرگ دیگری هم وجود داشته ، که به تدریج توسعه یافته اند ، اما ابدا اسمی از محله و احکام آن ، در روایات نیامده است ، لذا قاعده ی کلی آن است که وقتی شهرها و روستاها بزرگ شد ، ولو از نظر اداری دو یا چند اسم ، بر قسمت های مختلف آن ، گذاشته شد ، اما اگر اتصال ، صورت گرفته باشد ، عرفاً یک شهر محسوب می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : نوشته اند مساحت سامرا در آن زمان، هشت فرسخ یعنی به اندازه پنجاه کیلومتر بوده، یا کوفه که پنج فرسخ در پنج فرسخ بوده، و شهرهایی نظیر واسط ، بغداد و بصره هم در زمان ائمه علیهم السلام از شهرهای بزرگ و جزء بلاد کبیره بوده اند، اما در روایات سفر، هیچ کدام از ائمه نامی از محله نبرده اند، و همیشه از شهرها نام برده اند، لذا ملاک، حدود شهر است ، چه بلاد کبیره و چه صغیره باشد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : تفاوت سفر حرام و سفری که در آن عمل حرام انجام می شود، معنای ثقه بودن، احکام خروج از اعتکاف و احرام، مطالبی در رابطه با ایذاء و تاذّی و اطاعت پدر و مادر و احسان به آنان، برخی از احکام مربوط به فسخ و ارش، برخی از احکام مربوط به فصح در خصوص فجر، راه هایی که منجر به حجیت صدور کلام از امام معصوم می شود، برخی از احکام تشبیب و مفهوم آن، و برخی از احکام آب کر و قلیل، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در ماه مبارک رمضان همه شب در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۲۲ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.