آیت الله العظمی شیرازی : قرض گرفتن برای معالجه بیماری که امکان روزه گرفتن از او سلب شده، اگر به مقدار مختصر بوده و انسان دچار منت و زحمت نمی شود اشکال ندارد و گرنه اصل در عدم آن یعنی قرض نگرفتن است

نشست علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، دوشنبه شب مطابق با چهاردهمین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم قرض گرفتن برای درمان و معالجه بیماری که امکان روزه گرفتن از او سلب شده فرمودند : اگر این بیماری و هزینه های آن، به مقدار مختصر بوده و مخارج آن، آنچنان زیاد نباشد که انسان دچار منت و زحمت شود اشکال ندارد و گرنه اصل در عدم آن یعنی قرض نگرفتن است.

معظم له در ادامه فرمودند : اما اگر قرض گرفتن، مقدمه ی وجود باشد، چنانچه به مقدار کمی باشد و ادای آن سهل باشد شاید واجب باشد همانند مقدمات وجود سایر واجبات همانند حج که شارع امر به انجام آن فرموده است اما مثلا خریدن بلیط هواپیما و نظایر آن از مقدمات وجود حج است.

ایشان در رابطه با دلیل وجوب این مساله فرمودند : مقدمات وجود واجبات عقلیه است و با واجبات شرعی اصلی تفاوت دارد، اما اگر در سلسله ی علل قرار گرفت و عقل هم بدان حکم کرد در نتیجه شرعا هم واجب می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم کار برای انسانی که سبب ناتوانی او برای گرفتن روزه می شود فرمودند : اگر کار کردن انسان موجب عدم توانایی برای گرفتن روزه شود، اینجا محل تزاحم است و باید ببیند که کدام اهم است و همان را انجام دهد.

معظم له در رابطه با حکم استقبال و استقرار در نماز فرمودند : استقرار و استقبال در نمازهای واجب لازم است ، یعنی مکان نمازگزار در نماز واجب باید استقرار داشته باشد ، بدین معنا که در حال اختیار و در غیر حال ضرورت ، بتواند واجبات نماز از قبیل طمأنینه، ایستادن و رو به قبله بودن را رعایت کند ، بنابراین، نماز خواندن در وسیلۀ نقلیه که مستلزم ترک بعض واجبات است، جز در حال ضرورت جایز نیست ، هم چنین رعایت قبله مگر در موارد ضروری مانند هنگامی که انسان در هواپیما است ، نیز ضروری است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با این مساله که آیا استقرار در نمازهای نافله و مستحب شرط است؟ ، فرمودند : نمازهای مستحب و نافله را می توان در حال حرکت به جا آورد و در این صورت پشت به قبله بودن و اشاره برای رکوع و سجود بلا مانع است.

معظم له هم چنین در پاسخ به این سوال که آیا استقبال قبله در نمازهای نافله و مستحب در حال استقرار، شرط است؟ فرمودند : هنگامی که نماز مستحب در حال توقف و استقرار خوانده می شود ، قبله شرط لازم است ، بنابراین شرط صحّت نماز واجب و نیز به قول مشهور نمازهای نافله و مستحبی در حال استقرار و نه در حال حرکت ، استقبال قبله است.

ایشان در رابطه با رعایت برخی از اجزا در نماز مستحب فرمودند : قیام و نشسته یا خوابیده خواندن نمازهای نافله و مستحب حتی به صورت اختیاری جائز است ، اما رعایت شرط قبله در این جا هم لازم است ، مگر در زمانی که انسان در حال حرکت است که این مساله دلیل خاص دارد و اجماعی است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : برخی از فقها با اشاره به بعضی از روایات فرموده اند و البته الزام هم نکرده اند که در هنگام تکبیرة الاحرام بهتر آن است که انسان در حال حرکت ، رو به قبله شود و تکبیرة الاحرام را بگوید و سپس به حرکت خود ادامه بدهد که البته این محل خلاف است.

معظم له با تاکید بر این که رعایت هیات نماز در تمامی نمازهای واجب و مستحب لازم است ، فرمودند : یکی از مبطلات نماز این است که انسان کاری انجام بدهد که از نظر افراد متشرع تصور شود که او در حال نماز نیست ، مثلا در حال شنا و ورزش و فوتبال ، به گونه ای که ماهیت نماز را دچار خدشه کند ، حتی نماز مستحب و نافله جائز نیست ، و مرحوم حاج آقا رضا همدانی می فرمایند : نوافل تمامی احکام فرائض را دارد مگر در آن جا که استثنا شده ، و مثلا استقرار در جایی که نمازگزار در حال حرکت است در نوافل لازم نیست.

ایشان در رابطه با حکم امساک و افطار نسبت به اذان هایی که پخش می شود فرمودند : اگر اذان هایی که پخش می شود شرعا اماره و حجت باشد جهت امساک و افطار ملاک است، همانند اذان شهرهای مقدس هم چون قم، مشهد، کربلا و نجف که اذان آنها اماره است، چرا که در این شهرها علماء، حوزه های علمیه و افراد متدین فراوان وجود دارد که اگر ادان صحیح نبود انکار می شد و به همین دلیل اذان هایی که در این شهرها پخش می شود با ادان تقویم ها تفاوت دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در چنین شرایطی اگر انسان رعایت وقت امساک و افطار را نکرد باید روزه خود را قضا کند اما کفاره لازم نیست.

معظم له در رابطه با خواندن دعای مجیر در شب های قدر فرمودند : وقت فضیلت خواندن دعای مجیر طبق روایات در روزهای سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه مبارک رمضان است اما هر مستحبی خصوصا دعا از نظر وقت و از نظر شرایط اگر کم و زیاد شود اشکال ندارد.

ایشان در رابطه حکم تامین مخارج بیماری زن توسط شوهر فرمودند : نفقه زن که بر مرد واجب است شامل خوراک، پوشاک و مسکن می شود اما اگر زن بیمار شد و برای درمان و معالجه ی بیماری خود پول نداشت اما شوهر پول داشت، به نظر جماعتی از فقها که برداشت هم نیز همین است اگر هزینه ی معالجه این بیماری به مقدار کمی در حد تامین داروهای ضروری اولیه هم چون قرص، آمپول و سرم باشد ایضا واجب است و دلیل آن برخی از اطلاقات وجوب نفقه است که شامل این موارد هم می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در این زمینه آیات و روایاتی را می توان به عنوان ادله ی این موضوع برشمرد، که این دو آیه ی شریفه از جمله ی آنهاست: آیه ۱۹ سوره نساء، وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ، و در زندگانی با آنها به انصاف رفتار نمایید، و آیه ۲۲۸ سوره بقره، وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ، و زنان را بر شوهران حق مشروعی است، و من حیث المجموع از آنها وجوب برداشت می شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم قرض گرفتن برای رفتن به حج واجب، حکم اجرت گرفتن جهت عباداتی مانند حج و نماز و روزه برای میت، حکم اجرت گرفتن برای خواندن نماز میت حتی در صورت وجب عینی، حکم قضای روزه ای که انسان پس از مثلا ده سال بر انجام آن توانمند می شود، حکم کار کردن برای کسب معاش خانواده و تامین نفقه، حکم انجام کار دیگری در ساعت کاری که انسان برای آن اجیر شده، حکم پول گرفتن برای واجبات کفائی و هم چنین واجبات کفائی که عینی شده، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در ماه مبارک رمضان همه شب در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۲۲ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.