آیت الله العظمی شیرازی : از معصوم علیه السلام نه تنها مکروه بلکه حتی ترک اولی سر نمی زند، اما اگر بعضا اتفاق افتاده که برخی از معصومین علیهم السلام، عمل مکروهی انجام داده اند، باید این گونه حمل شود که به دلیل مزاحم اهم، این عمل توسط معصوم صورت گرفته است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز شنبه ششم شعبان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با کیفیت نماز خواندن در مقام های مختلف صحن مسجد کوفه از جمله مقام بیت الطّشت‌ که در شمال دَکَّةُ الْقَضاء قرار دارد و محل وقوع یکی از معجزات امیرمؤمنین علیه‌السّلام است، فرمودند : برای نماز خواندن در این مکان ها باید نیت ورود به همان صورتی نمود که در دستورالعمل آن ها گفته شده ، چرا که در روایت آمده که در این مکان ها، نماز خوانده شود.

گفتنی است داستان معجزه‌ امیرالمومنین که در مقام بیت الطشت‌، اتفاق افتاده، این چنین است: دختری برای استحمام میان نهر آب رفته بود، زالویی وارد بدنش شده و با مکیدن خون، کم کم بزرگ شده و باعث متورم‌شدن شکم آن دختر شد، برادران آن دختر به او بدگمان شده و تصمیم به قتل وی گرفتند، و برای دانستن حکم آن، نزد امیرالمؤمنین علیه‌السّلام آمدند، آن حضرت دستور دادند تا در کنار دَکَّةُ الْقَضاء خیمه‌ای زدند و دختر را در آن خیمه نشاندند، آن‌گاه به قابله ی کوفه امر کردند که آن دختر را معاینه کند، قابله پس از معاینه گفت: این دختر آبستن است، اما حضرت برای اثبات بی‌گناهی دختر، دستور دادند طشتی مملو از لجن آوردند و دختر را روی آن نشاندند، زالو با استشمام بوی لجن از شکم دختر بیرون آمد و با این معجزه، امیرالمؤمنین علیه‌السّلام بی‌گناهی آن دختر را ثابت کردند.

معظم له در رابطه با قضاوت امیرالمومنین در مسجد با توجه به وجود دَکَّةُ الْقَضاء که مکانی در مسجد کوفه است و امیرالمومنین در آن جا به قضاوت می‌پرداختند، و رخدادها و قضاوت‌هایی که از امیرالمومنین در این مکان نقل شده است، فرمودند : عده‌ای از فقها با استناد به این عمل امیرالمومنین، قضاوت در مسجد را مکروه ندانسته‌اند، هرچند حکم به کراهت آن در بین علما مشهور است، اما اگر مکروه هم باشد، از آنجا که عصمت امیرالمومنین مسلم است، قطعا این عمل یعنی قضاوت در مسجد، از باب تزاحم اهم و مهم توسط امیرالمومنین صورت گرفته است، ضمن آنکه قضاوت در مسجد، به صورت دائم توسط آن حضرت صورت نمی گرفته و در پاره ای از موارد، آن گونه که در تاریخ و روایات ذکر گردیده، انجام شده است.

ایشان در ادامه فرمودند : در کتاب قضاء در جواهر الکلام و سایر کتب فقهی، از جمله توسط مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی ذکر شده است که امیرالمومنین علیه السلام بلاشک معصوم هستند، و از معصوم علیه السلام نه تنها مکروه بلکه حتی ترک اولی سر نمی زند، اما اگر بعضا اتفاق افتاده که برخی از معصومین علیهم السلام، عمل مکروهی انجام داده اند، این عمل از باب تزاحم اهم و مهم بوده است، و باید این گونه حمل شود که به دلیل مزاحم اهم، این عمل توسط معصوم صورت گرفته است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در چنین مواردی لازم است گفته شود که به دلیل قطعی بودن عصمت، این عمل مهم تر بوده است، یعنی این عمل مکروه در این زمان، به جهت اهمیت بیشتر انجام شده است، و روایتی از معصوم علیه السلام نقل شده که نماز مغرب را به تاخیر می انداختند تا آن که شفق ناپدید می شد، که در این موضوع مناقشه شده، و این عمل توسط امام رضا علیه السلام صورت گرفته است، یا روایت است که امام گردو را به تنهایی خورده اند با آنکه عمل مکروهی است، لذا اگر روایتی از معصومین علیهم السلام وارد شد که عمل مکروهی توسط ایشان صورت گرفته، اگر صحت آن روایت، مسلّم بود باید حمل بر این شود که مزاحم اهمی در میان بوده است.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : معلوم نیست ثواب این عمل کم شود، و متاخرین هم گفته اند که شاید عنوان حظاظت بر آن تعلق بگیرد، یعنی اگر ما در مسجد قضاوت کردیم، این عمل از باب حظاظت صورت گرفته و نباید گفته شود که ثواب آن کمتر است، اما اگر معصوم علیه السلام به چیزی عمل کرد، چون که معصوم است، آن را حمل بر آن می کنیم که آن عمل، مزاحم اهمی بوده است.

ایشان در رابطه با حکم ساختن و خرید و فروش مجسمه فرمودند : ساختن مجسمه ناقص ، بر اساس اجماع فقها ، اشکال ندارد ، اما اگر مجسمه کامل باشد ، محل اختلاف است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : مرحوم شیخ انصاری در مکاسب محرمه ، به صورت مفصل به این مساله اشاره کرده است ، و برخی از فقها نظر به حرمت آن داده اند ، اما بعضی دیگر ، آن را مکروه شمرده اند.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : البته مجسمه ای که يُعبَدُ مِنَ دونِ اللهِ یعنی برای عبادت غیرخدا ساخته شده ، بدون شک حرام است ، اما مجسمه هایی که کودکان خریداری می کنند ، و یا خودشان درست می کنند ، بنابر نظر جماعتی از فقها که من هم برداشتم همین است ، مکروه است و حرام نمی باشد.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند : لذا ساختن و خرید و فروش این گونه مجسمه ها حرمت ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با کشیدن تصویر و نقاشی موجودات دارای روح فرمودند : کشیدن تصویر و نقاشی موجودات دارای روح نیز مکروه است و حرمت ندارد.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : مجسمه ای که برای بازی استفاده می شود ، اشکال ندارد ، اما مجسمه ای که يُعبَدُ مِنَ دونِ اللهِ است ، چه درست کردن ، و چه خرید و فروش ، و چه قرار دادن آن در معابر ، حرام است و جایز نمی باشد.

ایشان در رابطه با نحوه مصرف زکات و خمس فرمودند : در زکات، انسان می تواند به صورت مستقیم به افرادی که زکات به آنان تعلق می گیرد، زکات خود را پرداخت نماید، اما در خمس دلیل وجود دارد که تصرف در آن جایز نیست و امام معصوم علیه السلام فرمودند : حتی یصل الینا حقنا یعنی حق ما یعنی خمس باید به دست ما برسد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با علم امام معصوم علیه السلام در مواردی که می دانستند رفتن به سمت مسیری منجر به شهادت ایشان می شود، فرمودند : امیرالمومنین علیه السلام در شب نوزدهم ماه مبارک رمضان در حالی که عازم مسجد بودند، علم داشتند که در آن مسجد کشته خواهند شد، همانگونه که وقتی انسان به سوی جنگ به اذن امام معصوم علیه السلام رهسپار می شود، با آنکه احتمال زیادی می دهد که در آن جنگ کشته خواهد شد اما باز هم در آن جنگ شرکت می کند.

معظم له با اشاره به آیه ۲۹ سوره نساء : وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ، و خودتان را به کشتن ندهید، و هم چنین آیه ۱۹۵ سوره بقره : وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ، و خود را به مهلکه و خطر در نیفکنید، فرمودند : مسائل یاد شده شامل این دو آیه شریفه نمی شود.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : علم امام موجب نمی شود که انسان به سمت مسیری که موجب قتل یا موت او می شود، نرود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با فضیلت ائمه نسبت به پیامبران فرمودند : مشهور است که افضل انبیاء پس از پیامبر اکرم و ۱۳ معصوم دیگر، حضرت ابراهیم هستند، یعنی ۱۴ معصوم در مرتبه اول قرار دارند و در مرتبه بعد حضرت ابراهیم هستند و پس از آن سایر انبیای الهی از لحاظ فضیلت قرار می گیرند.

معظم له با اشاره به آیه ۳۱ سوره آل عمران : قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ، بگو (ای پیغمبر): اگر خدا را دوست می‌دارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد، و خدا آمرزنده و مهربان است، فرمودند : اما در آیات ۴۴ تا ۴۸ سوره حاقه آمده که : وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنَا بَعْضَ الْأَقَاوِيلِ لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْيَمِينِ ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِينَ فَمَا مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حَاجِزِينَ وَإِنَّهُ لَتَذْكِرَةٌ لِلْمُتَّقِينَ، و اگر [او] پاره‏ اى گفته ‏ها بر ما بسته بود، دست راستش را سخت مى‏ گرفتيم ، سپس رگ قلبش را پاره میکرديم، و هيچ يك از شما مانع از [عذاب] او نمى ‏شد، و در حقيقت [قرآن] تذكارى براى پرهيزگاران است.

ایشان در ادامه فرمودند : نظیر این آیات در قرآن کریم فراوان آمده است، مثلا در آیه ۱ سوره احزاب آمده : يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ، ای پیغمبر (گرامی) همیشه خدا ترس و پرهیزکار باش، یا در آیه ۴۳ سوره توبه آمده : عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ، – (ای رسول) خدا تو را ببخشاید چرا پیش از آنکه دروغگویان از راستگویان بر تو معلوم شوند به آنها اجازه دادی؟ (بهتر آن بود که رخصت در ترک جهاد ندهی تا آن را که به راستی ایمان آورده از آن که دروغ می‌گوید امتحان کنی).

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به خطاب برخی از این آیات به پیامبر اکرم ، فرمودند : حدیث مشهوری از امام صادق : نَزَلَ اَلْقُرْآنُ بِإِيَّاكِ أَعْنِي وَ اِسْمَعِي يَا جَارَةُ ، قرآن مانند اين ضرب المثل عربى نازل شده (كه گويند:) «اياك اعنى و اسمعى يا جاره»(يعنى بتو ميگويم ولى اى همسايه تو گوش كن) ، فرمودند : در زبان فارسی هم مشابه این ضرب المثل وجود دارد که می گویند به در بگو تا دیوار بشنود ، و در حقیقت در این آیه ، اگر چه خطاب خدای متعال ، پیامبر اکرم است ، اما در حقیقت ، خدا ، دیگران را مورد خطاب قرار داده است.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : چون عصمت ، قطعی و مسلم است ، هر چیزی که با آن منافات داشت ، به خاطر مسلم بودن عصمت ، موارد دیگر باید تاویل شود ، ضمن آنکه در احادیث معراجیه هم مواردی به پیامبر گفته شده که مقرر گردیده به کسی گفته نشود.

ایشان در ادامه فرمودند : یعنی خدای متعال می خواهد این چنین بیان فرماید که بازی کردن با آیات قرآن کریم، آنچنان اهمیت دارد که اگر اشرف اولین و آخرین هم که ساحت او از چنین اعمالی دور است، اما اگر او هم، چنین عملی انجام دهد، دچار چنین سرنوشتی خواهد شد، و این بدان معناست که دیگران، حواس خود را جمع کنند و از ورود به چنین اعمال بپرهیزند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام خمس، حکم سکونت و تصرف در منزلی که دو یا چند شریک در آن سهیم هستند، تفاوت معنای مُشاع و اشاعه، احکام تبعیت امام و ماموم از یکدیگر در نماز جماعت، برخی از احکام اعتکاف، شرح آیات ۳۸ تا ۵۰ سوره مدثر، ذکر حدیث نبوی توسط حضرت زینب در روز یازدهم محرم برای امام سجاد، و حکم تکرار آیه در نماز، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.