آیت الله العظمی شیرازی : اگر انسان از باب تقیه ، کلا روزه نگیرد ، یا کلا نماز نخواند ، باید قضای آن را بجا آورد ، اما اگر از باب تقیه ، زودتر از مغرب افطار کرد ، یا اگر از باب تقیه نماز باطل خواند ، نیاز به قضا ندارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز شنبه بیست و نهم رجب سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم روزه ی شخصی که از باب تقیه قبل از مغرب ، روزه خود را افطار نماید ، فرمودند : این مساله ، محل اختلاف میان فقهاست ، اما جماعتی از فقها با استفاده از روایات تقیه گفته اند که اگر کسی از باب تقیه ، روزه ی خود را قبل از مغرب ، افطار کند ، در چنین شرایطی روزه ی او قبول است ، و روزه او قضا ندارد.

معظم له در رابطه حکم روزه کسی که از باب تقیه ، کلا روزه نمی گیرد ، فرمودند : در این زمینه ، روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که در زمان حکمرانی منصور ، روزی که عید فطر نبود ، از سوی او ، عید اعلام شد ، و امام صادق علیه السلام از باب تقیه ، روزه خود را افطار کردند ، و وقتی از آن حضرت سوال شد ، در پاسخ فرمودند که آن روز عید نبوده و افطار کردن روزه ی ایشان از باب تقیه بوده است.

ایشان در ادامه فرمودند : در روایت آمده که امام صادق علیه السلام فرمودند : وَ اللّهِ أَنْ أُفْطِرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضان وَ اَقضِیَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ یُضْرَبَ عُنُقِی ، «به خدا سوگند، اگر یک روز از ماه رمضان ، یعنی همان روزى را که خلیفه وقت عید اعلام کرده در حالى که عید نمی باشد ، افطار کنم (و سپس آن روز را قضا کنم) بهتر از آن است که گردن من را بزنند ».

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به روایات وارده در این زمینه و دیدگاه فقها فرمودند : لذا در جایی که انسان از باب تقیه ، کلا روزه نگیرد ، یا کلا نماز نخواند ، باید قضای آن را بجا آورد ، چرا که روزه نگرفته و نماز نخوانده است ، اما اگر در جایی از باب تقیه ، زودتر از مغرب افطار کرد ، چون روزه گرفته است ، و فقط قبل از وقت مجاز شرعی ، افطار کرده است ، و یا اگر از باب تقیه نماز باطل خواند ، شامل عمومات تقیه می شود ، و نیاز به قضا ندارد.

معظم له با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم : لَوْلا اَنّى اَکْرَهُ اَنْ یُقالَ اِنَّ مَحَمَّداً(صلى الله علیه وآله) اِسْتَعانَ بِقَوْم حَتّى اِذا ظَفَرَ بِعَدُوِّهِ قَتَلَهُمْ لَضَرَبْتُ اَعْناقَ قَوْم کَثیر» ، (اگر به این جهت نبود که من خوش ندارم افرادى بگویند: محمد(صلى الله علیه وآله) از گروهى کمک گرفت و پس از پیروزى بر دشمنان، یاران خود را کشت [اگر چنین نبود] من گردن گروه زیادى را مى زدم) ، فرمودند : با آن که اجرای حدود الهی از واجبات است ، و نه تعطیلی بلکه حتی تاخیر در اجرای آن ، از محرمات است ، و این که حکمی که امروز امکان اجرای آن وجود دارد ، به تاخیر افتاده و به فردا موکول شود ، از کبائر شمرده شده ، پیامبر اکرم ، حسب این روایت فرموده اند که من در بسیاری از موارد ، اجرای حدود را تعطیل کردم تا نگویند که این پیامبر بی وفاست.

ایشان در ادامه فرمودند : احکام شروطی دارند ، گاهی شروط ، عامه است ، مانند قدرت ، گاهی شروط ، خاصه است ، مثل این که از روایت استفاده شده فلان شرط برای فلان حکم است ، و در خصوص اجرای حدود ، چون غالبا شروط کامل نیست ، قابل اجرا نمی باشد ، و المشروط عدمٌ عند عدم شرطه ، و مرجع تقلید راحل ، آیت الله العظمی سید محمد شیرازی ، برای حد سارق ، از ادله ، بیست شرط ذکر فرمودند ، که حتی اگر یک مورد آن وجود نداشت ، حد برای سارق ، قابل اجرا نمی باشد ، مانند روایتی از پیامبر اکرم که فرمودند : لولا أني أكره أن يقال: إن محمدا استعان بقوم حتى إذا ظفر بعدوه قتلهم لضربت أعناق قوم كثير ، یعنی در این جا رسول خدا می فرمایند حد خدا در مورد قوم کثیری از اصحاب یعنی منافقان ، قتل است اما چون شرایط آن موجود نیست ، من این حد را جاری نمی کنم ، لذا برای شروط ، از ادله باید استفاده شود ، و مشخص شود شرط اجرای حد ، برای فلان معصیت ، چه چیزهایی است ، کما این که برای انجام واجبات هم شرط وجود دارد ، مانند شرط در نماز ، شرط در روزه ، شرط در حج ، مثلا صاحب عروة الوثقی برای وجوب حجّة الاسلام ده شرط ذکر کرده که اگر حتی یک مورد از آن ها وجود نداشت ، حج واجب نیست.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر اینکه در تمامی نقاط دنیا پیامبر وجود داشته ، فرمودند : مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی و مرحوم شیخ محمد جواد بلاغی و برخی دیگر از فقها هم بر این اعتقاد بوده اند که انبیاء فقط در یک منطقه نبوده اند ، و همانگونه که در آیه ۲۴ سوره فاطر آمده : إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ ، ما تو را به حق و راستی به سوی خلق فرستادیم تا (خوبان را به بهشت باد) بشارت دهی و (بدان را از قهر حق) بترسانی، و هیچ امتی نبوده جز آنکه در میانشان ترساننده‌ای و راهنمایی ( یعنی پیامبر ) بوده است ، لذا شاید در گذشته ها حتی در اصفهان و مشهد و شیراز و جاهای دیگر در چهار پنج هزار سال پیش ، پیامبرانی آمده بودند که نه در تاریخ و نه در روایات ، نامی از ایشان ذکر نشده است ، و معنای این آیه هم این است که در تمام نقاط دنیا ، از سوی خدای متعال ، پیامبر فرستاده شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : در نزد شیعه فقط سه کتاب صحیح وجود دارد که بدون تردید ، هیچ مشکلی در آنها نبوده و تمام آن صحیح است ، که شامل قرآن و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه می باشد ، اما غیر از این سه کتاب ، تمامی کتابها نیازمند به تحقیق و جستجو می باشند ، و بایستی حتی کتب روایی ، تمامی روایات آن ، از لحاظ متن ، سند ، وجود تعارض ، و وجود اعراض ، مورد بررسی قرار گیرد.

ایشان در رابطه با محاسبه اعمال انسان از سوی خدای متعال فرمودند : بر حسب روایات متعدد ، اعمال انسان ، هنگامی که از دنیا می رود تا هنگام فرا رسیدن قیامت ، چندین بار مورد محاسبه قرار می گیرد ، اولین بار زمانی است که تازه از دنیا می رود ، چه این مرگ در بیمارستان و یا در خانه و یا هر مکان دیگری اتفاق افتاده باشد ، هم چنین در هنگامی که روح او در حال صعود به سوی آسمان است ، خدای عزوجل صدایی را خلق می کند و روح او را مورد خطاب قرار می دهد ، و حساب او را به صورت کامل ، از زمان بلوغ تا هنگام مرگ ، مورد بررسی قرار می دهد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۱۹۹ سوره آل عمران : إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ ، البته خدا حساب خلق را سریع خواهد رسید ، فرمودند : تمامی این حسابها به صورت سریع و فوری از سوی خدای متعال صورت می پذیرد.

معظم له در ادامه فرمودند : فردی که از دنیا می رود ، وقتی که جنازه اش بلند می شود ، تا زمانی که روح او نزد جنازه اش بازمی گردد ، حساب او مورد رسیدگی قرار می گیرد.

ایشان با اشاره به تعداد دفعاتی که حساب انسان مورد رسیدگی قرار می گیرد ، فرمودند : روایتی نقل شده که : ان حساب الخلائق قبل یوم القیامة مع حسین بن علی علیه السلام ، حساب انسانها ، قبل از فرا رسیدن روز قیامت با امام حسین علیه السلام است ، و در روایت دیگری آمده که حساب انسان ۱۴ مرتبه مورد رسیدگی قرار می گیرد ، و رسیدگی به حساب انسان ها در تمامی موارد ، بر اساس عدل الهی صورت می گیرد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به برخی از فراز زیارت های معصومین علیهم السلام که از ایشان تعبیر به وارث برخی از انبیا شده ، فرمودند : این تعابیر در چند زیارت مورد اشاره قرار گرفته و بدان معناست که از هر پیامبری ، خصوصیات او به ائمه علیهم السلام منتقل شده است ، اما اینکه چه خصوصیتی مثلا از اسماعیل نبی الله به ائمه علیهم السلام و یا به کدام امام و به چه صورت منتقل شده ، محل بحث است.

معظم له در پاسخ به این سوال که علیرغم آنکه مقام ائمه علیهم السلام از انبیا بالاتر است ، چگونه از ایشان ارث می برند ، فرمودند : این که چگونه انسانی که کامل تر است از شخصی که مرتبه پایین تر دارد ، ارث می برد ، بایستی به برخی نمونه ها اشاره کرد ، مثلا شیخ صدوق ، جایگاه بالاتری از پدرش داشت ، و هم چنین علامه نراقی فقیهی بود که از پدرش بلندمرتبه تر بود ، و یا علامه مجلسی هم از پدرش ، علم و فضل بیشتری داشت ، اما همگی آنها از پدر خود ارث بردند ، چرا که مساله ارث با مساله جایگاه و مرتبه تفاوت دارد.

ایشان در ادامه فرمودند : اگر چه رواح طیبه ائمه علیهم السلام ، قبل از همه انسانها و انبیاء الهی خلق شده بود ، اما ارث بردن ائمه علیهم السلام از برخی انبیا ، به منزله ارث بردن از کسی است که در خلقت عادی ، مقدم بوده است ، چرا که در خلقت عادی ، انبیاء سابق و ائمه علیهم السلام ، لاحق بوده اند ، و به این اعتبار گفته شده که از ایشان ارث برده اند.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : ائمه علیهم السلام همگی قبل از آنکه دیگران آفریده شوند ، خلق شده اند ، و آنگاه تمامی انسانها آفریده شدند ، لذا در یکی از زیارت های حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها آمده که : یا مُمْتَحَنَةُ امْتَحَنَکِ اللّهُ الَّذی خَلَقَکِ قَبْلَ أنْ یَخلُقَکِ ، ای امتحان شده! آن کسی که تو را آفرید، تو را امتحان کرد قبل از اینکه تو را بیافریند.

معظم له در رابطه با چگونگی شفاعت معصومین علیهم السلام فرمودند : در آیه ۲۸ سوره انبیاء آمده : يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَىٰ وَهُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ ، هر چه آنان از ازل کرده و تا ابد می‌کنند همه را خدا می‌داند و هرگز از احدی جز آن کسی که خدا از او راضی است شفاعت نکنند و آنها دائم از خوف (قهر) خدا هراسانند ، اگر چه معصومین علیهم السلام دارای مقام شفاعت هستند ، اما قطعا برای شفاعت ، ملاک هایی را که خدای متعال برای شفاعت در نظر گرفته ، مد نظر قرار می دهند.

ایشان در ادامه فرمودند : اینکه خدای عزوجل از شفاعت چه کسانی راضی و از شفاعت چه کسانی رضایت ندارد ، حتما در شفاعت معصومین علیهم السلام ، لحاظ می شود ، لذا اگر کسی مورد شفاعت واقع شد ، بدان معناست که خدا راضی به شفاعت او بوده و اگر مورد شفاعت واقع نشد ، یعنی خدا به شفاعت او رضایت نداشته است.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : ملاک شفاعت انسان ، اعمال او می باشد ، که برخی از افراد ، استحقاق شفاعت دارند ، و برخی از افراد ، استحقاق شفاعت ندارند.

معظم له در رابطه حکم شعائر حسینی اگر به صورت اتفاقی منجر به مرگ یا قطع عضو شود ، فرمودند : مرحوم نایینی در بیش از یکصد سال قبل در پاسخ به سوال اهالی بصره فرمودند : اگر انسان در عزای امام حسین علیه السلام مطابق با شعائری که امروزه بر آن ممارست می شود ، انجام آن شعائر ، باعث از دست رفتن توان او شد ، یا دچار قطع عضو گردید ، و یا منجر به مرگ او شد ، و او علم به وقوع آنها نداشت ، اشکالی در آن نیست ، و پس از مرحوم نایینی ده ها فقیه دیگر هم نظر او را تایید کرده اند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : شرایط ذبح شرعی حیوان ، حکم عدم رعایت ترتیب و موالات در غسل و وضو ، حکم انجام غسل در زیر باران شدید و دوش هایی که تمام بدن را یکجا پوشش می دهند ، معنای وجوب زیارت امام حسین در روایات ، شرح آیات ۴۹سوره آل عمران و ۶۰ شوره توبه ، موارد هشت گانه مصرف زکات مال و مصرف زکات فطره ، و برخی از احکام کثیر السفر ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.