آیت الله العظمی شیرازی : ولایت نه تنها شرط صحت بلکه شرط قبولی عبادات از جمله نماز ، روزه و حج است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز چهارشنبه بیست و ششم رجب سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه مفهوم مؤونه در خمس فرمودند : روایتی از امام جواد علیه السلام در رابطه با خمس نقل شده که « الخمس بعد المؤونة » ، خمس بعد از کسر شدن مخارج زندگى است ، یعنی مؤونه خمس ندارد.

معظم له در تشریح معنای مؤونه فرمودند : مفهوم ظاهری مؤونه ، آن چیزی است که مصرف می شود ، و در روایت دیگر هم آمده : « فِي كُلِّ عَامٍ » در هر سال ، یعنی باید مؤونه ی آن سال باشد.

ایشان در ادامه فرمودند : شارع از مؤونه نام برده ، اما آن را معنا نکرده است ، لذا باید برای شناخت معنا و مفهوم آن ، به عرف مراجعه نماییم و ببینیم که عرف به چه چیزی مؤونه می گوید ، اگر چه در ظاهر ، مؤونه به معنای چیزی است که مصرف می شود.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین ادامه تاکید فرمودند : قید دیگری که گفته شده این است که مؤونه ی آن سال باشد ، پس دو قید دارد ، اول آنکه مؤونه باشد ، و دوم آنکه مؤونه ی آن سال باشد ، لذا اگر فرض کنید شخصی از مخارج امسال خود، برای مخارج دو سال خانواده خود برنج خریداری نمود ، در چنین شرایطی آنچه که مؤونه و مصرف امسال اوست ، شامل خمس نمی شود ، اما آنچه که برای مؤونه سال آینده است ، و از مخارج سال جاری خریداری نموده ، چون مربوط به امسال نمی شود ، شامل خمس می شود.

معظم له در رابطه با حکم خمس در رابطه با جهیزیه فرمودند : در رابطه با جهیزیه چون در ادله وارد نشده ، ما باید ببینیم که چه چیزی مصداق مصرف آن سال حساب می شود ، و هر سالی برای آن سال در نظر گرفته می شود ، مثلا اگر از مخارج امسال برای دخترش جهیزیه خریداری می کند ، که هر وقت ازدواج کرد ، آنها را به عنوان وسایل منزل استفاده کند ، و مشخص نیست که زمان ازدواج او ، امسال و یا چند سال آینده است ، لذا این کالاها باید مؤونه امسال حساب شود ، با این دو شرط اگر عرفا مؤونه امسال بود ، خمس به آن تعلق نمی گیرد.

ایشان در ادامه فرمودند : شخصی که می خواهد برای دختر خود ، جهیزیه تهیه کند ، و یک جا نمی تواند آنها را خریداری نماید ، چنانچه متعارف باشد که به تدریج ، این خریداری صورت بگیرد ، چرا که در برخی از کشورها از جمله عراق ، متعارف نیست ، با این دو شرط ، اشکال ندارد ، اما اگر کسی ثروتمند است ، و می تواند جهیزیه دختر خود را یکجا خریداری نماید ، اگر در چنین شرایطی به تدریج خریداری نمود ، حکم او شامل این مساله نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند :اگر کسی پول کنار بگذارد که هر وقت دخترش خواست ازدواج کند ، برای او جهیزیه خریداری نماید ، این پول ، مؤونه محسوب نمی شود ، چرا که مؤونه به معنای مصرف است ، اما پول به معنای مصرف و مؤونه نیست.

معظم له در ادامه فرمودند : در مؤونه ، شانیت افراد هم شرط است ، چون اگر مصرف سالیانه بیش از شان باشد ، شامل عمومات خمس می شود ،و استثنا که مؤونه باشد ، از آن منصرف می شود ، مثلا کسی اگر شان کسی ، داشتن منزل یم میلیارد تومانی است ، اما به دلیل سودی که در برخی از معاملات ، نصیب او شده ، در منزل ده میلیارد تومانی می نشیند ، در ادله خمس آمده که : فی کل ما افاد الناس، من قلیل او کثیر ، و این قاعده ، شامل حال او می شود ، اما مؤونه ، شامل حال او نشده ، چون بیش از شان اوست.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : کسانی که قدرت تهیه جهیزیه را به صورت یکجا ندارند ، تهیه تدریجی آن ، بلااشکال است ، به شرط آنکه جنس و کالا خریداری نماید ، نه آنکه پول کنار بگذارد و بخواهد با آن پول ، جهیزیه خریداری نماید.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نمازهایی که توسط غیرشیعیان خوانده می شود فرمودند : نماز غیر شیعیان که در تشهد بدون ذکر صلوات ، به جا آورده می شود ، باطل است ، لذا مقتضای ادله ، این است که نمازهای آنان ، باطل است ، مگر آنکه کسی از آنها ، قبل از مرگ ، مستبصر شود ، در این صورت خدای متعال ، از نمازهای گذشته او چشم پوشی می کند ، و گرنه نمازهای او باطل است.

معظم له در ادامه فرمودند : نمازهای این چنینی اصلا نماز نیست ، و علاوه بر آنکه مورد قبول نیست ، باطل است.

ایشان با تفاوت قائل شدن در مساله زکات فرمودند : حکم مساله زکات در رابطه با چنین افرادی متفاوت است ، چرا که روایت خاص در این رابطه وجود دارد که بایستی دوباره آن را پرداخت نماید ، چون زکات را در غیر موضع آن و در خلاف موارد مصرف آن پرداخت کرده است ، لذا طبق روایات خاص ، زکات های پرداخت شده قبلی ، صحیح نیست ، اما نسبت به نماز و روزه و حج ، روایت خاص وجود ندارد ، و از عمومات استفاده می شود که ولایت شرط صحت است ، نه این که صحیح است ، و فقط قبول نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روایت آمده که هرکس تکبیرة الاحرام نماز را گفت ، به هر مقدار که توجه و حضور قلب در نماز دارد ، نماز او مورد قبول است ، و به هر مقدار که توجه و حضور قلب در نماز نداشت ، نماز او مورد قبول نیست ، اما این به معنای بطلان نماز نیست ، یعنی در نامه اعمال نوشته نمی شود ، یا بخشی از آن را می نویسند ، و در برخی از روایات آمده که مثلا یک دهم آن را می نویسند ، که در اینجا ، مساله شرط قبول است ، اما ظاهر بسیاری از روایات ، و آنچه که مشهور بین فقهاست ، این است که ولایت حجت است.

معظم له با اشاره به اولین سخنرانی امیر المومنین پس از خلافت ظاهری فرمودند : در این سخنرانی که شاید در نهج البلاغه هم آمده باشد ، حضرت مطلبی فرمودند که مضمونش این است که همان گونه که خدای عزوجل توحید را بدون نبوت قبول نمی کند ، یعنی اگر کسی بگوید خدایا من تو را قبول دارم و تو یکتا و عادل هستی و به تمام صفات تو شهادت می دهم اما پیغمبر اسلام را قبول ندارد ، خدا می گوید من این توحید را قبول ندارم ، و کذلک اگر کسی توحید و نبوت را قبول دارد اما و لایت را قبول ندارد ، باز هم خدا می گوید این را من نمی خواهم .

ایشان در رابطه با ولایت به عنوان شرط قبولی یا صحت عبادات است ، فرمودند : این مساله محل اختلاف میان فقهاست ، و مشهور میان فقها بر اساس روایاتی که در معنا یا به صورت اجمالی ، متواتر است ، ولایت شرط صحت تمامی عبادات ، از جمله نماز ، روزه و حج است ، اما اگر کسی قبل از مرگ ، مستبصر شد ، خدای متعال از عبادات گذشته ی او چشم پوشی می کند ، و نماز و روزه و حج او نیاز به قضا و تکرار ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی با تفاوت قائل شدن در مساله زکات فرمودند : حکم مساله زکات در رابطه با چنین افرادی متفاوت است ، چرا که روایت خاص در این رابطه وجود دارد که بایستی دوباره آن را پرداخت نماید ، چون زکات را در غیر موضع آن و در خلاف موارد مصرف آن پرداخت کرده است ، لذا طبق روایات خاص ، زکات های پرداخت شده قبلی ، صحیح نیست ، اما نسبت به نماز و روزه و حج ، روایت خاص وجود ندارد ، و از عمومات استفاده می شود که ولایت شرط صحت است ، نه این که صحیح است ، و فقط قبول نیست.

معظم له با اشاره به بخشی از خطبه‌ی شقشقیه ی امیرالمومنین : لَولا حُضُورُ الحاضِرِ، و قِيامُ الحُجَّةِ بِوُجودِ الناصِرِ، و ما أخَذَ اللّه ُ عَلَى العُلَماءِ أن لا يُقارُّوا على كِظَّةِ ظالِمٍ، و لا سَغَبِ مَظلومٍ ، لأَلقَيتُ حَبلَها على غاربِهِا ، اگر نبود حضور آن جمعيت و تمام شدن حجّت با وجود يار و ياور ، و اگر نبود كه خداوند از علما پيمان گرفته است كه بر سيرى ستمگر و گرسنگى ستمديده رضايت ندهند ، هر آينه مهار شتر خلافت را بر شانه اش مى انداختم ، فرمودند : امیرالمومنین در زمانی احساس وظیفه کردند که مردم برای پذیرش حاکمیت اسلامی ، در خانه ایشان حاضر شده و از آن حضرت پذیرش حاکمیت را خواستند ، اما این مساله نافی تکلیف مردم برای پذیرش ولایت معصومین علیهم السلام نیست ، لذا مردم حق ندارند ، شخص دیگری را برای سرپرستی جامعه انتخاب کنند ، همان گونه که نمی توانند شخص دیگری را به پیامبری برگزینند.

ایشان در ادامه فرمودند : حضور و دعوت مردم ، سبب ایجاد وظیفه برای امام معصوم می شود ، اما عدم حضور مردم باعث رفع تکلیف آنان جهت پذیرش ولایت امام معصوم نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : حضور و دعوت مردم ، سبب مشروعیت سیاسی برای غیرمعصومین می شود ، اما عدم حضور و دعوت نکردن مردم از معصومین علیهم السلام ، روی آوردن به غیرمعصومین ، سبب مشروعیت کسانی که مردم به سراغ آنان رفته اند ، نمی شود.

معظم له در ادامه فرمودند : در اینجا دو بحث وجود دارد ، بحث اول آن است که مردم چه وظیفه ای دارند ، و بحث دوم آن است که نبی و امام چه وظیفه ای دارند ، و امیرالمومنین در خطبه شقشقیه در رابطه با وظیفه خود صحبت کرده اند که اکر حضور مردم نبود ، من وظیفه ای نداشتم ، اما وقتی مردم حضور پیدا کردند و از من دعوت کردند ، من موظف به تصدی هستم ، اما این بدان معنا نیست که مردم وظیفه ندارند.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.