آیت الله العظمی شیرازی : برخی از فقها ، قضای روزه را تا ماه مبارک سال آینده ، در برخی موارد واجب و در پاره ای موارد غیرلازم می دانند ، اما برخی معتقدند به هر عذری که در ماه رمضان روزه گرفته نشد ، و به هر عذری در ۱۱ ماه دیگر قضای آن را بجا نیاورد ، قضای روزه به کلی ساقط می شود و من هم این نظر را معتبر می دانم

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز یکشنبه شانزدهم رجب سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از احکام قضا و فدیه در رابطه با روزه ای که در ماه مبارک رمضان گرفته نشده ، فرمودند : این مساله در عروة الوثقی آمده که اگر کسی در ماه مبارک رمضان ، به دلیل مسافر بودن و یا بیماری ، روزه نگرفت ، باید تا سال آینده ، این روزه ا قضا نماید ، اما اگر در این ۱۱ ماه نتوانست ، قضای روزه خود را بجا آورد ، چنانچه به همان بیماری که در ماه رمضان ، موفق به روزه گرفتن نشده ، نتوانست قضای آن را بجا آورد ، میان فقها اجماع وجود دارد که قضا از او ساقط است ، و فقط فدیه به گردن اوست.

معظم له در ادامه فرمودند : اما اگر دچار بیماری غیر از آن بیماری شد که به دلیل آن نتوانسته روزه بگیرد ، یعنی در ماه رمضان مبتلا به یک نوع بیماری شد و نتوانست روزه و بگیرد و در ۱۱ ماه دیگر دچار بیماری دیگری شد و نتوانست قضای آن را بجا آورد ، در این مورد ، جماعتی از فقها گفته اند که قضای این روزه تا آخر عمر بر گردن اوست و هر وقت توانست باید قضای آن را بجا آورد ، و علاوه بر آن ، فدیه هم به گردن اوست.

ایشان هم چنین فرمودند : اگر کسی در ماه رمضان هم به دلیل مسافر بودن ، روزه نگرفت ، و در ۱۱ ماه بعد به دلیل بیمار بودن ، موفق به قضای آن نشد و یا بر عکس ، همین حکم را دارد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به نظر برخی از فقها فرمودند : اما اگر شخصی دچار بیماری نشد اما دچار عذرهای دیگری شد ، جماعتی از فقها از جمله مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی و مرحوم ملا احمد نراقی در مستند الشیعه ، و برخی از فقهای دیگر به جهت روایاتی که ظهور در اطلاق دارد ، گفته اند که به هر عذری که در ماه رمضان روزه نگرفت ، و به هر عذری که ۱۱ ماه دیگر بجا نیاورد ، قضا به کلی ساقط می شود.

معظم له در ادامه فرمودند : این قول جماعتی از فقها می باشد که به نظر من هم آمده که به دلیل روایات خاصه معتبر است

ایشان با تفاوت قائل نشدن میان مسافر و مریض در این رابطه فرمودند : بنا بر قول صاحب عروة الوثقی ، بین مسافر و مریض در این حکم ، تفاوتی نیست ، و در این زمینه سه روایت وجود دارد که طبق اطلاق آن سه روایت ، فرقی بین مسافر و مریض و سایر عذرهای دیگر مانند عذرهای زنانه و سفر اجباری و سفر حج نیست ، لذا در این مساله ، مهم عذر است ، که در ماه رمضان به دلیل عذر داشتن ، روزه نگرفته و در ۱۱ ماه دیگر هم معذور بوده ، چه عذر بیماری بوده و چه عذرهای دیگر.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست علمی فرمودند : استقرار و استقبال در نمازهای واجب لازم است ، یعنی مکان نمازگزار در نماز واجب باید استقرار داشته باشد ، بدین معنا که در حال اختیار و در غیر حال ضرورت ، بتواند واجبات نماز از قبیل طمأنینه، ایستادن و رو به قبله بودن را رعایت کند ، بنابراین، نماز خواندن در وسیلۀ نقلیه که مستلزم ترک بعض واجبات است، جز در حال ضرورت جایز نیست ، هم چنین رعایت قبله مگر در موارد ضروری مانند هنگامی که انسان در هواپیما است ، نیز ضروری است.

معظم در رابطه با این مساله که آیا استقرار در نمازهای نافله و مستحب شرط است؟ ، فرمودند : نمازهای مستحب و نافله را می توان در حال حرکت به جا آورد و در این صورت پشت به قبله بودن و اشاره برای رکوع و سجود بلا مانع است.

ایشان هم چنین در پاسخ به این سوال که آیا استقبال قبله در نمازهای نافله و مستحب در حال استقرار، شرط است؟ فرمودند : هنگامی که نماز مستحب در حال توقف و استقرار خوانده می شود ، قبله شرط لازم است ، بنابراین شرط صحّت نماز واجب و نیز به قول مشهور نمازهای نافله و مستحبی در حال استقرار و نه در حال حرکت ، استقبال قبله است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : فقط من در یک جا دیدم و آن هم در تقریرات مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی که توسط مرحوم میرزا محمود آشتیانی نوشته شده ، که ایشان فرموده اند ، رعایت شرط قبله حتی در حال استقرار و ایستاده نماز خواندن لازم نیست ، که برای این نظریه خود از آیه ۱۱۵ سوره بقره : فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ، به هر سو رو كنيد آنجا روى [به] خداست ، دلیل آورده اند ، اما حتی در رساله ی عملیه و حاشیه ی عروة الوثقی هم ایشان این را قبول ندارد.

معظم له در رابطه با رعایت برخی از اجزا در نماز مستحب فرمودند : قیام و نشسته یا خوابیده خواندن نمازهای نافله و مستحب حتی به صورت اختیاری جائز است ، اما رعایت شرط قبله در این جا هم لازم است ، مگر در زمانی که انسان در حال حرکت است که این مساله دلیل خاص دارد و اجماعی است.

ایشان در ادامه فرمودند : برخی از فقها با اشاره به بعضی از روایات فرموده اند و البته الزام هم نکرده اند که در هنگام تکبیرة الاحرام بهتر آن است که انسان در حال حرکت ، رو به قبله شود و تکبیرة الاحرام را بگوید و سپس به حرکت خود ادامه بدهد که البته این محل خلاف است.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید بر این که رعایت هیات نماز در تمامی نمازهای واجب و مستحب لازم است ، فرمودند : یکی از مبطلات نماز این است که انسان کاری انجام بدهد که از نظر افراد متشرع تصور شود که او در حال نماز نیست ، مثلا در حال شنا و ورزش و فوتبال ، به گونه ای که ماهیت نماز را دچار خدشه کند ، حتی نماز مستحب و نافله جائز نیست ، و مرحوم حاج آقا رضا همدانی می فرمایند : نوافل تمامی احکام فرائض را دارد مگر در آن جا که استثنا شده ، و مثلا استقرار در جایی که نمازگزار در حال حرکت است در نوافل لازم نیست.

معظم له در رابطه با فردی که از دنیا رفته و نماز میت برای او خوانده نشده یا نماز بر او اشتباه خوانده شد، فرمودند : اگر تازه دفن شده ، و هنوز حشرات به سراغ او نیامده اند ، که نبش قبر ، اهانت محسوب شود ، باید قبر را بشکافند ، و بر جنازه ، نماز بخوانند ، اما اگر احتمال این هست که اگر قبر را بشکافند ، ببینند که حشرات به سراغ جنازه آمده اند ، و این کار ، اهانت محسوب می شود ، به همان صورت ، روی قبرش نماز بخوانند ، و در این زمینه ، روایت وجود دارد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم لُقَطه و مجهول المالک ، استحباب اجابت مومن برای روزه دار ، برخی از احکام کفاره ی روزه ، انتهای وقت نماز مغرب و عشا ، حکم میتی که بعد از دفن معلوم شود نماز بر او اشتباه خوانده شده ، عدم وجوب طهارت و استقبال و ایستاده بودن در اقامه ، برخی از احکام اذان و اقامه ، و جواز اخراج مال وقفی که در معرض تلف است با اجازه فقیه جامع الشرایط ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.