آیت الله العظمی شیرازی : تربیت صحیح فرزند ، وظیفه ی واجب پدر ، و فراهم کردن شرایط ازدواج فرزند ، وظیفه ی مستحب اوست ، اما اگر فرزند ، چه دختر و چه پسر ، به گناه می افتد ، این وظیفه ، واجب می شود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز چهارشنبه بیست و هفتم جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با وظایف پدر نسبت به فرزند ، فرمودند : پدر نسبت به فرزند خود ، وظیفه ی واجب دارد که او را تربیت کند ، و به گونه ای بر رفتار و کردار او نظارت داشته باشد که تربیت او ، نتیجه ی خوبی داشته باشد ، همان گونه که در قرآن کریم آیه ۶ سوره تحریم آمده است : قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا ، خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگاه دارید ، اما در رابطه با ازدواج فرزند ، پدر وظیفه ی مستحب و نه واجب دارد که اقدام کند.

معظم له در ادامه فرمودند : لذا پدر نسبت به فرزند ، دو وظیفه دارد که یکی واجب ، و دیگری مستحب است ، و در وظیفه ی مستحب ، اگر توان مالی دارد ، بهتر است که هر چه زودتر شرایط ازدواج فرزند خود ، چه پسر و چه دختر را فراهم نماید ، و این وظیفه ، مستحب موکد است.

ایشان در رابطه با مواردی که تاخیر در ازدواج موجب به گناه افتادن فرزند می شود ، فرمودند : اگر پدر بتواند شرایط ازدواج فرزند خود را فراهم کند و این کار را انجام ندهد و فرزند هم به گناه افتاده و دچار فساد شود ، این وظیفه ، واجب خواهد شد ، چرا که پدر وظیفه دارد ، به مقداری که می تواند ، مانع از آن شود که فرزند به گناه بیفتد و دچار فساد شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم فرزندی که اموال پدر را تلف می کند ، فرمودند : تشخیص این مساله ، با پدر است ، و اگر یقین دارد که چنانچه به فرزند ، کمک مالی کند ، بین خود و خدا ، این کار از او بر نمی آید ، و اموال او تلف می شود ، تشخیص پدر ، حجت است ، و مرتکب گناه نشده است ، اما پدر به عنوان وجوب ، این وظیفه را دارد که نتیجه ی تربیت فرزند ، بد نباشد ، قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا

معظم له هم چنین در رابطه با لحن توبیخ گونه ای که در برخی از آیات قرآن کریم خطاب به پیامبر یا از سوی برخی از معصومین به معصومین دیگر ذکر شده ، فرمودند : در قرآن کریم به صورت مکرر نظیر این مساله آمده که خدای عزوجل ، اشرف اولین و آخرین را با لحن توبیخ گونه ای مورد خطاب قرار می دهد ، از جمله در آیه ۴۳ سوره توبه آمده : عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ ، (ای رسول) خدا تو را ببخشاید چرا پیش از آنکه دروغگویان از راستگویان بر تو معلوم شوند به آنها اجازه دادی؟ (بهتر آن بود که رخصت در ترک جهاد ندهی تا آن را که به راستی ایمان آورده از آن که دروغ می‌گوید امتحان کنی).

ایشان در ادامه فرمودند : در روایت ، در تفسیر این آیه آمده که این خطاب از باب : اِیّاکَ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یا جارَة ، (منظورم توئى، ولى اى همسایه تو بشنو)! می باشد، این کلام ، در اصل ضرب‌المثلی قدیمی است که از دوره جاهلیت در میان اعراب شبه جزیره رایج بو‌ده است ، این ضرب‌المثل را از باب تعریض می‌دانند ، به این معنا که «گوینده، مطلبی را بیان می‌کند، اما منظور واقعی‌اش چیز دیگری است» ، محتوای این ضرب‌المثل در زبان فارسی نیز با عباراتی نظیر «به در می‌گویم تا دیوار بشنود» کاربرد دارد.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : چون عصمت ، قطعی و مسلم است ، هر چیزی که با آن منافات داشت ، به خاطر مسلم بودن عصمت ، موارد دیگر باید تاویل شود ، ضمن آنکه در احادیث معراجیه هم مواردی به پیامبر گفته شده که مقرر گردیده به کسی گفته نشود.

معظم له در ادامه فرمودند : اینها برای پیامبر اکرم نیست ، چرا که پیامبر اکرم ، همه چیز را به خوبی می دانند ، و خدای عزوجل خطاب فرموده که ما نمی خواهیم حتی تو که پیامبر هستی در عبادات دچار مشقت شوی ، و در حقیقت در آیه ۱۸۵ سوره بقره : يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ، خداوند برای شما حکم را آسان خواسته و تکلیف را مشکل نگرفته ، که خطاب به پیامبر بوده ، اما مقصود برای دیگران می باشد.

ایشان در شرح آیه ۱۹۹ سوره اعراف : خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ ، طریقه عفو و بخشش را در پیش‌گیر و امت را به نیکوکاری امر کن و از مردم نادان روی بگردان ، فرمودند : در این آیه ی شریفه ، خدای متعال ، پیامبر اکرم را مورد خطاب قرار داده و تاکید فرموده که کسانی که به تو بدی کردند را ببخش ، و پیامبر نیز چنین کردند ، حتی کسانی که به پیامبر خدا ، دشنام دادند ، و ایشان را مسخره کردند ، از جمله حتی نسیبت به منافقان که نام آنان مسلمان بود ، و پشت سر پیامبر ، نماز می خواندند ، اما هر گونه آزار و اذیتی که می توانستند ، نسبت به پیامبر اکرم انجام دادند و از بدترین تعبیرها برای ایشان استفاده کردند ، اما پیامبر ، از آنان گذشتند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : پس از این توصیه ، خدای متعال به پیامبر می فرماید که به چیزهای که متعارف و درست است ، انسانها را امر کن و از کسانی که جاهل هستند ، و به تو بدی می کنند ، دوری کن ، و با آنان کاری نداشته باش.

معظم له در رابطه با ضمان و دیه طفل صغیر فرمودند : اگر فرزند صغیر ، کاری کرد که موجب ضمان و دیه شد ، مثلا شیشه کسی را شکست ، یا کاری کرد که پای کسی شکسته شود ، اگر فرزند صغیر ، خود دارای اموالی است ، مثلا از جایی به او ارث رسیده ، چه دچار ضمان شد و چه کاری کرد که موجب دیه شد ، بر ولی واجب است که این ضمان و دیه را از پول خود صغیر ادا کند ، اما اگر فرزند صغیر ، پولی ندارد ، بر ولی واجب نیست که از اموال خود ، آن ضمان و دیه را پرداخت نماید.

ایشان در ادامه فرمودند : این ضمان و دیه بر عهده ی خود صغیر است ، اما تا زمانی که صغیر است ، حتی اگر پول هم دارد ، تکلیفی ندارد ، و در این شرایط ، ولی او که پدرش و یا پدر پدرش می باشد ، و اگر هیچ کسی را به عنوان ولی نداشت ، حاکم شرع ، ولی اوست ، و از پول خود او ، ضمان و دیه را پرداخت می نمایند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم صغیری که اموالی ندارد ، فرمودند : اگر صغیر ، پولی ندارد ، وقتی به سن تکلیف رسید ، چنانچه اموالی داشت ، مکلف است که از آن اموال ، ضمان و دیه را پرداخت نماید ، و اگر اموالی نداشت ، بر عهده ی امام المسلمین است.

معظم له در رابطه با حکم حیوانی که اقدام به تلف کردن اموال مردم می نماید ، فرمودند : اگر سبب ، اقوی از مسبب باشد ، مثلا صاحب حیوان ، او را به گونه ای رها کرده که به اموال دیگران ، آسیب بزند ، در قبال آن ، مدیون است ، اما اگر سبب ، اقوی از مسبب نبوده ، صاحب حیوان ، مدیون نیست.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند : فرق صغیر یا حیوان ، این است که حیوان ضمان و تکلیف ندارد ، اما صغیر تا زمانی که به سن تکلیف نرسیده ، ضمان و تکلیف ندارد ، اما پس از بلوغ ، تکلیف و ضمان دارد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از موارد طلاق و ازدواج که موجب حکم ولد شبهه برای فرزندان می شود ، حکم گفتن ذکر در قیام و حرکت نماز ، برخی از احکام مربوط به هفت تکبیر قبل از نماز ، حکم پرداخت دیه سقط جنین برای زوج و زوجه ، و حکم آیه سجده در هنگام نماز واجب و مستحب ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.