آیت الله العظمی شیرازی : اسلام آوردن موجب برداشته شدن تکالیف نسبت به گذشته ی افراد ، قبل از مسلمان شدن می شود ، اما در اینکه این قاعده شامل حق الناس هم می شود ، محل اختلاف میان فقهاست

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز دوشنبه بیست و پنجم جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با قاعده ی «الاسلامُ یَجُبُّ ما قَبْلَه» ، اسلام آوردن ، آنچه که قبل از آن بوده را برمی دارد و پاک می کند ، فرمودند : در فقه هم آمده که اگر شخصی مسلمان شد ، در برابر تمامی آنچه را که قبل از اسلام آوردن انجام داده یا انجام نداده ، تکلیف از او برداشته خواهد شد.

معظم له در ادامه فرمودند : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، وحشی را که قاتل حمزه ، عموی ایشان بود ، پس از آن که اظهار اسلام کرد ، مجازات و قصاص نکردند ، و اهل مکه نیز بسیاری از مسلمانان را کشته بودند ، اما پس از فتح ، کسانی را که اسلام آوردند ، مجازات نکردند.

ایشان در رابطه با حکم حق الناس در این رابطه فرمودند : برخی از فقها معتقدند که قاعده ی «الاسلامُ یَجُبُّ ما قَبْلَه» ، اسلام آوردن ، آنچه که قبل از آن بوده را برمی دارد و پاک می کند ، اطلاق دارد و شامل حق الناس هم می شود ، اما برخی از فقها از جمله مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی معتقدند که اگر کسی غیرمسلمان بوده ، و در آن زمان ، از کسی چیزی دزدیده ، و یا حق الناسی به گردن اوست ، و سپس مسلمان شده ، واجب است که حق الناس را ادا کند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اینکه گفته شده «الاسلامُ یَجُبُّ ما قَبْلَه» ، آیا فقط شامل دنیا می شود و یا شامل آخرت هم می شود ، برای ما روشن نیست ، چرا که ممکن است بر اساس فضل الهی ، در آخرت هم شخصی مانند وحشی قاتل عموی پیامبر اگر توبه واقعی کرده باشد ، عقوبت نشود ، اما ممکن است که خدای متعال ، میان او و حضرت حمزه ، جمع کند و دادگاهی برپا کند.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : همان گونه که «الاسلامُ یَجُبُّ ما قَبْلَه» در مورد غیرمسلمانان جاری می شود ، «الایمانُ یَجُبُّ ما قَبْلَه» نیز شامل کسانی که مومن نبودند و ایمان آوردند نیز می شود ، و اگر چه که این تعبیر روایت نیست ، اما از مضمون است و از روایات استفاده شده است.

ایشان در رابطه با حکم تصرف در اموال مسلمانان ، بدون اجازه ی آنان فرمودند : همانگونه که ریختن خون یک مسلمان جایز نیست ، مال مسلمان نیز محترم است ، و بدون اذن او ، تصرف در آن جایز نیست ، و مال ، شامل منزل ، خانه ، فرش و پول می باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در احکام شرعی آمده که در صورتی که به جان مسلمان ، ضرری وارد شد ، از جمله اگر قتل نفس ، صورت گرفت ، یا مثلا کسی پای او را شکست ، چنانچه عمدی نباشد و مستوجب قصاص نشود ، باید دیه پرداخت شود ، اما اگر به اموال انسان ، خسارتی وارد شد ، موجب ضمان است ، و باید در قبال آن ، مال بدهد و آن را جبران کند.

معظم له در رابطه با زمان غسل جمعه فرمودند : از برخی از روایات در باب غسل جمعه ، چنین استفاده می شود که زمان این غسل ، تا ظهر جمعه است ، اما برخی از حاشیه ها در عروة الوثقی وجود دارد که می گوید تمام روز جمعه از فجر تا مغرب ، امکان انجام غسل جمعه وجود دارد ، و جایز است و ادا می باشد ، اما جماعتی گفته اند که پس از ظهر ، قضا می شود ، و جماعت دیگری در حاشیه عروة الوثقی تصریح کرده اند که در بعدازظهر نیازی به قضا و ادا وجود ندارد ، لذا به اعتبار روایاتی که در باب غسل جمعه موجود می باشد ، که مختلف هم می باشد ، فتاوای فقها هم مختلف است ، لذا بسیاری از فقها ، از طلوع فجر جمعه تا مغرب را برای انجام غسل جمعه ادا دانسته اند.

ایشان در رابطه با تولی و تبری فرمودند : تولی و تبری از فروع اصول دین است ، و اینکه به صورت موارد ده گانه تحت عنوان فروع دین آمده ، به اعتبار آموختن آن به اطفال بوده است ، و گرنه تولی و تبری ، فروع اصول دین است ، چرا که مانند نماز و روزه و حج ، از احکام نیستند ، و در روایات هم این عناوین ده گانه ، به این شکل نیامده است ، که مورد نهم و دهم آن تولی و تبری است ، لذا این شیوه ، توسط علمای گذشته برای تعلیم اطفال ، رایج شده ، البته در رابطه با موضوع ولایت ، در روایت آمده که بُنِيَ اَلْإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى اَلصَّلاَةِ وَ اَلزَّكَاةِ وَ اَلصَّوْمِ وَ اَلْحَجِّ وَ اَلْوَلاَيَةِ وَ لَمْ يُنَادَ بِشَيْءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلاَيَةِ ، و یا آمده که وما نودي أحد بشيء كما نودي بالولاية و از تولی و تبری اسمی برده نشده ، چرا که تولی و تبری ، عقیده است ، اما نماز و روزه ، احکام هستند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با ذکر رکوع و سجود فرمودند : در روایات آمده و اجماع فقها بر آن است که انسان در رکوع و سجود مخیر است که سه مرتبه سبحان الله یا سه مرتبه ذکر دیگری مانند الله اکبر ، الحمد لله ، و یا لااله الاالله بگوید و یا یک مرتبه در رکوع بگوید : سبحان ربی العظیم بحمده و در سجده بگوید : سبحان ربی الاعلی و بحمده.

معظم له در رابطه با جواز گفتن صلوات به جای ذکر در رکوع و سجود فرمودند : در عروة الوثقی هم به این مطلب اشاره شده که صلوات ، دعا می باشد ، یعنی درخواست از خداست ، اما در رکوع و سجود باید ذکر و ثنای خدای متعال مانند سبحان الله ، الحمد لله ، استغفرالله و الله اکبر گفته شود.

ایشان در ادامه فرمودند : گاهی اوقات ممکن است که یک عالم منحرف شود ، لذا تعبیر علمای سوء ، چندین مرتبه در روایات آمده است ، و از جمله علی بن ابی‌حمزه بَطائِنی که مرد عادل و عالمی بود ، و کیل امام کاظم علیه السلام نیز بود ، و روایاتی از امام صادق و امام کاظم ، به واسطه ی او نقل شده بود ، در آخر عمر منحرف شد ، لذا باید از خدا خواست که عواقب امور ما را ختم به خیر بفرماید ، چرا که تا زمانی که شیطان و نفس امّاره ی به سوء وجود درد ، هیچ ضمانتی وجود ندارد ، و باید به خدای متعال پناه برد.

معظم له در رابطه با جواز خواندن فلسفه فرمودند : خواندن فلسفه به مقدار مقدمه ی وجود ، به منظور رد شبهات ( شبهات موجود در فلسفه ) ، واجب کفایی است ، و تا زمانی که به اندازه کافی ، افراد آگاه در این زمینه وجود ندارد ، خواندن آن واجب عینی است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اما در رابطه با تعمق و پرداختن به فلسفه به صورت تفصیلی ، موضوع متفاوت است ، و من مطلبی در این خصوص از فرزند مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری موسس حوزه علمیه قم شنیدم که از والد خود در رابطه با عدم ضرورت خواندن آن سخن گفته بود ، لذا خواندن فلسفه به مقداری که رد شبهات متوقف بر آن است ، واجب کفایی است.

معظم له هم چنین فرمودند : مرحوم شیخ مرتضی حائری فرزند مرحوم شیخ عبدالکریم ، موسس حوزه علمیه قم رضوان الله علیهما ،
برای من نقل کرد که از پدرم پرسیدم که آیا من فلسفه بخوانم ؟ ، در جواب فررمودند : نه ، از ایشان پرسیدم ، چرا ؟ ، در جواب گفتند : چیزی را بخوان که برای دین و دنیای تو مفید باشد ، اما فلسفه نه برای دین و نه برای دنیا ، فایده ندارد.

ایشان در ادامه فرمودند : اما مقدمات فلسفه یعنی به مقدار شرح تجرید
تجرید در علم منطق و جزء دوم که به صورت مشهور خوانده می شود ، و نصیرالدین طوسی بر کتاب علامه ی حلی شرح زده است ، و یکی از علمای عامّه به نام قوشچی نیز بر آن شرح زده است ، و مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی هم شرحی بر تجرید نوشته اند ، به نام کتاب القول السدید فی شرح التجرید ، خواندن این مقدار از مقدمات فلسفه که در حوزه های علمیه متعارف است ،و به این مقدار خوانده می شود ، اشکالی ندارد ، اما بیشتر از آن ، نه ، یعنی ضروری نمی باشد.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند : لذا اگر کسی خواست در این زمینه متخصص شود تا بتواند شبهات ( شبهات موجود در فلسفه ) را پاسخ دهد ، این مساله استثنا می باشد ، مانند نگهداری و حفظ کتاب های ضلال که مگر به مقدار ضرورت جایز نیست.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام کفالت و ضمان ، تشریح معنای حکمت خلقت چیزهای ضد و نقیض ، تفاوت میان اخباری ها و اصولی ها ، و حکم غیبت و تهمت از کسی که اجازه ی آن را برای خود داده است ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.