آیت الله العظمی شیرازی : تمام چیزهایی که خدای عزوجل برای آنها ، اندازه قرار داده است ، به آن تقدیر گفته می شود ، و در برخی موارد ، همان اندازه ، گاهی اثبات می شود ، و گاهی بیشتر یا کمتر می شود ، که به آن قضا می گویند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز شنبه بیست و سوم جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تفاوت قضا و قدر فرمودند : ظاهر برخی از روایات ، این است که تقدیر و قضا با هم تفاوت دارد ، تقدیر به معنای اندازه است ، مثلا فردی که به دنیا می آید ، تقدیر او ۶۰ سال عمر کردن است ، که گاه قضا با تقدیر موافق و همانند است ، یعنی این ۶۰ سال عمر ، موکد و تثبیت می شود ، اما این نکته از برخی از روایات ، استفاده می شود که قضا اَضیَق یعنی کوتاهتر از قدر و پیش از آن است ، و گاه قضا ، اوسع یعنی بیشتر از قدر و پس از آن است ، و مثلا ۶۰ سال عمر او ، تا ۷۰ سال ، افزایش پیدا می کند.

معظم له در ادامه فرمودند : از برخی روایات استفاده می شود که قدر همان تقدیر الهی است ، اما قضا ، آن چیزی است که گاهی آن تقدیر را ثابت و یا بیشتر و کمتر می کند.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : قضا و قدر در همه امور زندگی انسان ، از جمله در اجل ، رزق و روزی ، برخورداری یا عدم برخورداری از اولاد و تعداد آنها ، جاری می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در تشریح معنای قضا و قدر فرمودند : تمام چیزهایی که خدای عزوجل برای آنها ، اندازه قرار داده است ، به آن تقدیر گفته می شود ، و در برخی موارد ، همان اندازه ، گاهی اثبات می شود ، و گاهی بیشتر یا کمتر می شود ، که به آن قضا می گویند.

معظم له در ادامه تاکید فرمودند : گاه سبب قضا ، خود انسان است ، مثلا در تقدیر انسان آمد است ، که تا ۳۰ سال عمر کند ، و ۳ سال دیگر باید از دنیا برود ، اما صله ی رحم می کند ، و عمر او بر اساس قضا ، افزایش پیدا می کند ، اما گاه قرار است که تا ۳۰ سال عمر کند ، ولی قطع رحم می کند ، و عمر او بر اساس قضا ، کاهش می یابد.

ایشان هم چنین فرمودند : گاه خود انسان ، کار خوبی انجام می دهد ، که کار خوب او باعث می شود که قضاء او ، اوسع شود ، و گاه برعکس می شود ، در روایت آمده که شخصی خدمت امام کاظم علیه السلام در مکه مکرمه رسید ، حضرت از او پرسیدند : برادرت کجاست ؟ ، او در جواب گفت : با برادرم هم مسیر بودیم ، اما او در میانه ی راه ، در روستایی ماند ، و من از او جدا شدم ، و به مسیر خود ادامه دادم ، مضمون روایت این است که حضرت فرمودند : تو با برادرت در آنجا دعوا کردی ، و با هم قهر کردید ، و هر دو قطع رحم نمودید ، ( چرا که گاهی برادری قطع رحم می کند ، اما برادر دیگر ، قطع رحم نمی کند ) ، لذا تقدیر الهی در عمر شما ، قضا شد که هر دو نفر شما از دنیا بروید ، اما وقتی تو از برادرت جدا شدی ، در ادامه ی مسیر راه ، در یکی از روستاها ، به دیدار عمه ات رفتی ، و صله ی رحم کردی ، و عمر تو ۲۰ سال افزایش پیدا کرد ، اما برادر تو همان زمان از دنیا رفت.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : کسی که این روایت را از امام کاظم علیه السلام نقل کرده ، آن گونه که در ذهنم است ، علی بن ابی حمزه بطائنی است ، و می گوید تا ۲۰ سال بعد ، من به حج می رفتم ، و آن شخص را می دیدم ، و بعد از ۲۰ سال ، دیگر او را ندیدم.

معظم له در ادامه فرمودند : برخی از تقدیرها به خاطر اعمالی چون صله ی رحم ، و یا به فرمایش امیرالمومنین صلوات الله علیه ، صنایع المعروف ، سبب می شود که عمر انسان ، پول انسان ، عزت انسان ، دنیا و آخرت او ، تقوا و توفیق او ، زیاد شود ، و بالعکس ، گاهی اوقات ، از آنها کاسته می شود.

ایشان با اشاره به آیه ۷۹ سوره نساء : مَا أَصَابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَمَا أَصَابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِكَ ، هر چه از انواع نیکویی به تو رسد از جانب خداست و هر بدی رسد از خودِ توست، فرمودند : این مساله ، مختلف است ، گاه به این صورت است ، و گاه به صورت دیگری می باشد ، گاه دخیل است و گاهی دخیل نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در تعریف دعای ماثور و حکم تغییر در عبارات آن فرمودند : دعای ماثور ، دعایی است که منقول از عترت طاهره صلوات الله علیهم اجمعین می باشد ، و تغییر در عبارت آن ، مکروه است ، و حرام نمی باشد ، مثلا در دعای ماثوره آمده : يَا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِي عَلَى دِيْنِكَ، اما اگر گفته شود : يَا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّتْ قُلُوبَنَا عَلَى دِيْنِكَ ، کار حرامی انجام نشده است.

معظم له در ادامه فرمودند : وقتی از امام معصوم علیه السلام سوال شده که چه دعایی بکنیم ، در روایت آمده که فرموده اند : کل ما جری علی لسانک ، لذا دعای ماثوره چنانچه در آن تغییری داده شود ، فقط مکروه است.

ایشان در رابطه با چگونگی انجام تکالیف توسط انسان ها فرمودند : پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : رُفِعَ عَنْ أُمَّتِيَ مَا لاَ يُطِيقُونَ ، لذا در انجام تکالیف شرعی ، به مقداری که انسان ، طاقت انجام کاری را دارد ، باید آن را انجام دهد ، اما اگر انسان ، طاقت انجام آن را نداشت ، تکلیف از او برداشته می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با نصح مستشیر فرمودند : نصح مستشیر که به معنای نصیحت کردن کسی است که از انسان درخواست مشورت کرده است ، از جمله مواردی است که در مقام مشورت دادن ، اگر منجر به غیبت یا فعل دیگری شد ، چنانچه همراه با تهمت نباشد ، اشکال ندارد ، البته اگر این اقدام ، مزاحم اهمی پیدا کرد ، مثلا موجب آبروریزی برای خانواده او شد ، جایز نیست.

معظم له در ادامه فرمودند : لذا نصح مستشیر از غیبت استثنا شده ، مگر مزاحم اهمی پیدا کند ، و در بحث تزاحم ، اگر اهمیت آن ، محرز شد ، یا اهمیت بیشتر آن محتمل بود ، بایستی به آن تزاحم ، عمل کرد ، در غیر این صورت ، انسان مخیر است.

ایشان در رابطه با زیارات ایام هفته برای ۱۴ معصوم علیهم السلام فرمودند : برای ایام هفته از امام هادی علیه السلام ، روایت نقل شده که حضرت فرمودند : روز شنبه ، زیارت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، روز یکشنبه زیارت امیرالمومنین و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهما ، روز دوشنبه زیارت امام حسن و امام حسین سلام الله علیهما ، روز سه شنبه زیارت امام سجاد و امام باقر و امام صادق سلام الله علیهم ، روز چهارشنبه ، زیارت امام کاظم و امام رضا و امام جواد و امام هادی سلام الله علیهم ، روز پنجشنبه زیارت امام حسن عسکری سلام الله علیه ، و روز جمعه زیارت حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روزهای دهه محرم ، خواندن روضه ی مخصوص برای برخی از اصحاب ، در روز خاص ، روایتی وارد نشده است ، البته اینها تَعَوّد است و اشکال ندارد. ( توضیح آنکه تَعَوّد به معنای خو گرفتن و عادت کردن است )

معظم له در رابطه با برخی از تعابیر هم چون علی خیر البشر فرمودند : گاهی اوقات حصر ، حقیقی و گاهی اضافی می باشد ، که نظایر آن در قرآن کریم ، و هم بعضا در روایات آمده است ، مثلا در رابطه با علی خیرالبشر ، این جمله بدان معنا نیست که امیرالمومنین حتی از رسول الله بهتر و برترند ، لذا به این حصر ، حصر اضافی گفته می شود ، و بدان معناست که بالنسبه امیرالمومنین بهترین و برترین افراد بشر هستند ، و این به معنای حصر حقیقی نمی باشد.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : ایجاب و قبول در عقود و ایقاعات ، موارد جاری شدن قاعده ی ید ، شبهه ی مقرون به علم اجمالی در شبهات محصوره ، معنای سادات و ملاک شرعی آن ، کسانی که خمس به آنان تعلق می گیرد ، و تشخیص مصلحت مومن در عمل به وصیت او ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۰:۴۵ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.