۱۸ جمادی‌الثانی سالروز رحلت شيخ مرتضی انصاری ، فقيه و مرجع اعلی
مورخان؛ سالروز رحلت شيخ‌مرتضی انصاری، استادالمتأخرين، فقيه و مرجع اعلی را هجدهم جمادی الثانی سال ۱۲۸۱ هجری قمری ذکر کرده اند.
شيخ مرتضي انصاري روز عيد غدير سال ۱۲۱۴ در شهر دزفول به دنيا آمد ، پدرش شيخ محمدامين و نسبش به جابر بن عبدالله انصاري از صحابه ي پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله مي‌رسد.
شيخ انصاری يکی از برجسته ترين نوابغ فقهی شيعه و مبتکر علم اصول جديد به شمار می‌آيد.
دانش او در علوم مختلف آن چنان زياد بود که او را “خاتم الفقها و المجتهدين” لقب داده‌اند.
وی با نوآوری، علم اصول و به دنبال آن، فقه را وارد مرحله جدیدی کرد.
کتاب‌های رسائل و مکاسب مهم‌ترین آثار او هستند ، این کتاب‌ها از کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه شیعی است.
به آثار وی، همچون آثار محقق حلی، علامه حلی و شهید اول، همواره توجه شده است و محققان بسیاری بر آنها شرح یا حاشیه نوشته‌اند.
شیح انصاری از دوران کودکی قرآن و معارف اسلامی را فراگرفت ، پس از فراگیری قرآن و ادبیات عرب به خواندن فقه و اصول نزد پسر عمویش شیخ حسین انصاری پرداخت ، و در این دو رشته، در جوانی به درجه اجتهاد رسید.
در بیست سالگی به همراه پدر به عتبات عالیات در عراق مسافرت کرده، مورد توجّه علاّمه مجاهد قرار گرفت و به تقاضای این عالم بزرگ در کربلا ماند.
شیخ از این پس به مدّت چهار سال در درس علاّمه مجاهد و شریف العلما شرکت جست ، سپس شیخ انصاری در اثر حمله والی بغداد به کربلا به ایران مراجعت کرد ، امّا پس از یک سال دوباره به کربلا بازگشت و قریب به دو سال دیگر در محضر شریف العلما شاگردی کرد.
سپس به نجف رفته و به مدت یک سال از درس شیخ موسی کاشف الغطا استفاده کرد و بعد از این به ایران مراجعت کرد.
وی این بار به مدّت سه یا چهار سال نزد عالم بزرگ ملا احمد نراقی در کاشان شاگردی کرد ، شیخ در همین دوره به اصفهان رفته و با حجت الاسلام شفتی دیدار نمود.
شیخ انصاری سرانجام دوباره در سال ۱۲۴۹ هجری قمری وارد نجف شد و نزد علی کاشف الغطا چند سالی شاگردی کرد و به این ترتیب به مقامات بسیار بلند علمی دست یافت.
در سال ۱۲۶۲ هجری قمری مرجعیت عامه به صاحب جواهر منتقل شد ، در سال ۱۲۶۶ هجری قمری ، او در لحظات آخر حیاتش در جمع بزرگان شیعه و حضور شیخ انصاری، خطاب به حاضرین گفت: این شخص مرجع شما بعد از من است. وخطاب به شیخ انصاری گفت: از احتیاطات خود بکاه، همانا دین اسلام دینی سهل و آسان است.
شیخ انصاری پس از شیخ علی کاشف الغطا، برادرش شیخ حسن کاشف الغطا و همچنین صاحب جواهر ریاست و اداره حوزه علمیه نجف را از سال ۱۲۶۶ تا ۱۲۸۱ به مدت ۱۵ سال به عهده داشت و شیعیان جهان از وی تقلید می‌کردند.
شيخ انصاري مردي تيزهوش، دقيق و پرحافظه بود به زبان عربي تسلطي استادانه داشت، و آثار خود را ساده و روان مي‌نوشت و همين سادگي زبان سبب گرديد که نوشته‌هاي وي در مدارس ديني در شمار کتب درسي درآيند.
شيخ انصاری هر بامداد در مسجد جامع هندي به تدريس فقه و اصول مي‌پرداخت و نزديک به ۴۰۰ طالب علم در مجلس درس او حاضر مي‌شدند و بسياري از شاگردان او که شماره آنها را تا ۵۰۰ تن دانسته‌اند، بعدها خود عالمي بزرگ و مجتهدي مسلم گرديده‌اند.
شيخ انصاري بيش از ۳۰ کتاب و رساله نوشته است ، و تعدادي از شاگردان او ، تأثير شگرفي در اوضاع سياسي و اجتماعي دوران خود به جاي گذاشتند.
ميرزا محمدحسن شيرازي با فتواي تاريخي تحريم تنباکو کمر استعمار اقتصادي انگلستان را شکست و ملا محمدکاظم خراساني معروف به آخوند خراساني علاوه بر نوشتن کتاب کفایة الاصول ، که امروز آن کتاب هم یکی از کتاب های درسی حوزه های علمیه است ، يکي از زعماي انقلاب مشروطيت شد.
سيدجمال الدين اسدآبادي که از سال ۱۲۶۶ هجری قمری به مدت چهار سال از محضر شيخ انصاری استفاده برد ، تلاش زيادي در بيداري جهان اسلام ، و مبارزه همه جانبه‌اي بر عليه استعمار انگليس انجام داد.
نقل شده که وجوهات شرعی که شیعیان از ایران و سایر کشورها برای شیخ انصاری می‌فرستادند تا دویست هزار تومان می‌رسید اما او زندگی بسیار ساده‌ای داشت و ثروتش را در امور عام‌المنفعه مصرف می‌کرد.
گفته شده او از خود مالی به ارث نگذاشت و روزی که از دنیا رفت تمام دارائی او هفده تومان بود و به همین اندازه هم مقروض بود و یکی از ثروتمندان آن زمان هزینه مجلس ختم را به عهده گرفت.
شيخ‌مرتضی انصاری در روز ۱۸ جمادی الثانی سال ۱۲۸۱ هجری قمری در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت ، و در حرم امیرالمومنین دفن شد.
