آیت الله العظمی شیرازی : بنابر نظر برخی از فقها ، عمل به احتیاط ، شامل افراد عامی و ناآشنا به احکام شرعی نمی شود ، لذا این افراد ، واجب است که تقلید کنند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه پنجم جمادی الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی ، در رابطه با چگونگی عمل به احتیاط در احکام شرعی فرمودند : برخی از فقها از جمله مرحوم صاحب عروة الوثقی به این نکته اشاره کرده اند که برای افراد عامی و ناآشنا به مسائل فقهی ، تشخیص احتیاط ، مشکل است ، و چون مسائل فقهی را نمی دانند ، لذا واجب است که چنین افرادی تقلید کنند.

معظم له در ادامه ، دلیل این نظر فقهی را از سوی فقهای مذکور چنین عنوان فرمودند : از آنجا که تشخیص احتیاط ، مشکل است ، و چون این افراد ، وجه احتیاط در مسائل را نمی توانند تشخیص دهند ، لذا چنین اشخاصی مخیر بین عمل به احتیاط و تقلید نیستند ، و مخیر شدن در این خصوص ، مربوط به کسانی است که بدانند وجه احتیاط چیست.

ایشان با اشاره به این که در برخی مسائل ، تشخیص احتیاط برای همه روشن است ، فرمودند : اگر در مساله ای ، فرد عامی و ناآشنا به مسائل فقهی هم می توانست تشخیص دهد که احتیاط در آن مساله ، به چه صورت است ، مثلا می دانست که احتیاط در گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم ، بین یک بار یا سه بار گفتن آن ، به چه نحوی است ، در اینجا چون مشخص است که احتیاط ، سه مرتبه خواندن تسبیحات اربعه است ، می تواند در این گونه موارد ، به احتیاط عمل کند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند : احتیاط در برخی از احکام فقهی ، روشن است ، اما در برخی از موارد ، روشن نیست ، لذا برخی از فقها در این رابطه نظر داده اند از آنجا که افراد عامی و ناآشنا به احکام فقهی ، غالبا و نه دائما ، نمی توانند وجه احتیاط را تشخیص دهند ، واجب است تقلید کنند.

معظم له با ذکر مثالی ، دلیل این نظریه فقهای مذکور را چنین بیان فرمودند : وقتی انسان مجتهد نیست ، و مساله را نمی داند ، و از روی استنباط نمی تواند آن را به دست آورد ، و وجه احتیاط را هم نمی داند ، لذا منحصر در این می شود که تقلید کند ، همانند مریضی که برای معالجه بیماری اش ، راه او منحصر به مراجعه به پزشک می شود ، چون این فرد ، خودش مجتهد در طب و پزشکی نیست ، تا خودش بتواند برداشت کند که برای معالجه بیماری اش ، چه کاری باید انجام دهد ، و و جه احتیاط را هم نمی داند ، لذا منحصر در این راه می شود که از یک پزشک تقلید کند ، و نزد او برود ، و وقتی آن پزشک برای او تجویز کرد که روزی دو یا سه قرض مصرف کند ، به دستور او عمل می کند ، بدون آنکه بداند وجه آن چیست ، یعنی رجوع جاهل به عالم صورت گرفته است.

ایشان در رابطه با معنای محارب فرمودند : محارب ، کافری است که در حال جنگ و حرب است ، مانند جنگ هایی که کفار با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می کردند.

آیت الله العظمی در تعریف معنای حرب و محارب فرمودند : حرب به معنای جنگ است ، و محارب هم کسی است که در حال جنگ است ، لذا اگر دسته ای از کفار با مسلمانان در حال جنگ بودند ، به این دسته از افراد ، در حال جنگ ، محارب گفته می شود.

معظم له در پاسخ به این سوال که گفته می شود که کسی که سلاح بکشد ، محارب است ، فرمودند : این افراد محارب نیستند ، اما در حکم محارب هستند ، یعنی مانند کافری هستند که در حال جنگ با مسلمانان هستند ، و حکمی که برای آنان جاری می شود ، همانند حکم کافر محارب است.

ایشان در رابطه با برخی از خصوصیات در رابطه با معصومین علیهم السلام فرمودند : ممکن است برخی از خصوصیات در بعضی از معصومین علیهم السلام از جمله امام حسین علیه السلام ، وجود داشته باشد ، اما برخی قائل به فهم عدم خصوصیت در رابطه با برخی از موارد در رابطه با معصومین علیهم السلام شده اند ، و گفته اند در رابطه با معصومین علیهم السلام ، مگر در مواردی که استثنا شده باشد ، اگر در مورد یکی از ایشان ، حکمی جاری شد ، در مورد بقیه هم جاری می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با موارد جاری شدن قاعده ید فرمودند : قاعده ی ید ، دلالت بر زوجیت و فرزند بودن نمی کند ، و این قاعده در اموال جاری می شود ، چرا که قاعده ی ید دلالت بر مالکیت دارد ، اما اثبات زوجیت ، با علم یا با شهرت حاصل می شود.

معظم له در ادامه تاکید فرمودند : چند چیز است که با شهرت تحقق پیدا می کند ، که نسب و زوجیت از جمله ی آنهاست.

ایشان در رابطه با تکلیف پولی که مثلا در جیب انسان وجود دارد ، فرمودند : اگر پولی در جیب انسان بود که نمی داند که خودش آن پول را قرار داده یا کسی به اشتباه ، آن را در جیب او قرار داده است ، این پول ، بر اساس قاعده ی ید ، محکوم به آن است که متعلق به خودش است ، لذا قاعده ی ید در اموال حکومت دارد ، اما در غیراموال ، هم چون نسب و زوجیت و امثالهم دلیل نیست.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید مجدد بر جاری نشدن قاعده ی ید در رابطه با غیراموال فرمودند : اثبات زوجیت و اولاد بودن ، نیاز به یکی از این دو مورد است ، یا علم می خواهد و یا شهرت ، مثلا مشهور است که وقتی فردی از دنیا رفت ، این فرد ، زوجه ی او ، و این اشخاص ، فرزندان او هستند ، لذا این مشهور بودن ، حجیت دارد ، بنابراین زنی که مشهور است زوجه میت است ، نیازی نیست برای اثبات زوجیت خود ، بینه بیاورد ، و هم چنین افرادی که مشهور است ، اولاد میت هستند ، نیاز نیست برای اثبات نسبت ، بینه بیاورند ، و شهرت دلیل است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : مواردی که استصحاب جاری نمی شود ، حکم نمازی که انسان شک کند وضو گرفته ، معنای صاحب الخمس در روایات معصومین ، مواردی که استصحاب جاری می شود ، موارد قصر و اتمام در سفر ، برخی از احکام وکالت در حالت اغماء ، و برخی از احکام مربوط به ارث زوجه ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.