روز دهم دسامبر، برابر با بیستم آذر، در تقویم سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی حقوق بشر نام‌گذاری شده است.
۷۵ سال پیش در چنين روزی، سال ۱۹۴۸ ميلادی (۱۳۲۷ هجری شمسی) ، مجمع عمومی سازمان ملل اعلاميه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد.
اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده است ، این اعلامیه ، نتیجهٔ مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقی را که تمام انسان‌ها مستحق آن هستند را به‌صورت جهانی بیان می‌دارد.
لایحه جهانی حقوق بشر از اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و دو پروتکل انتخابی آن تشکیل شده است.
در سال ۱۹۶۶ مجمع عمومی دو لایحه جزئی‌تر مذکور را به‌تصویب رساند ، در سال ۱۹۷۶ هنگامی که لایحه جهانی حقوق بشر توسط تعداد کافی از ملت‌ها مورد تأیید قرار گرفت، به حقوق بین‌الملل تبدیل شد.
مفاد این اعلامیه از نظر بسیاری از پژوهشگران الزام‌آور بوده و از اعتبار حقوق بین‌الملل برخوردارست، زیرا به صورت گسترده‌ای پذیرفته شده و برای سنجش رفتار کشورها به کار می‌رود.
آزادی اولین حقی است که در این اعلامیه مورد حمایت قرار می گیرد و از آن به عنوان حقی نام برده می شود که هیچ کس توانایی خدشه به آن را نخواهد داشت.
تمامی امتیازات مربوط به موقعیت های اجتماعی، نژادی، زادگاه، زبان، دین و مذهب و نظایر آن ، لغو شده و هیچ شخصی نمی تواند با استناد به آن ها در صدد دریافت حقوقی بالاتر از دیگران باشد.
بردگی و برده داری ملغی شده و از شکنجه به عنوان یک رفتار وحشیانه نام برده می شود. امنیت یک حقوق اساسی در تمامی کشورها و برای تمامی شهروندان است و باید بدون توجه به دین و مذهب یا سایر مسائل نژادی تامین گردد.
دیدگاه کلی اسلام نسبت به حقوق بشر
از دیدگاه اسلام انسان موجودی ارزشمند است که باید به عنوان یک موجود باشعور و دارای اراده و اختیار به دید احترام به او نگریست.
بررسی آیات قرآن و سیره ی پیامبر اسلام از وجود یک انقلاب سیاسی و ارزشی در زمینه مسائل حقوق بشر خبر می‌دهد ، آیات مختلفی که بر کرامت، مساوی بودن همه انسان‌ها اعم از زن و مرد ، سیاه و سفید ، و سایر حقوق بشر تأکید دارند ، و احترامی که پیامبر اسلام ، به عنوان شخصیت برتر الهی و مقام رسمی سیاسی ، برای همه انسان‌ها قائل بوده و شخصیتی که به زنان دادند و رفتارهای جاهلیت را در زمینه‌های تحقیر، تبعیض و ستم نسبت به انسان‌های محروم تقبیح نمودند، در تاریخ بشر کم‌نظیر است.
حق حیات ، حقوق اجتماعی شهروندی ، آزادی عقیده ، آزادی بیان ، گفت و گوی مسالمت آمیز ، حقوق شهروندان غیر مسلمان ، نفی نژاد‌پرستی ، پذیرش حقوق اقلیت‌ها ، به رسمیت شناختن انبیا و کتب آسمانی ، تکیه بر صلح بین‌المللی ، از جمله مبانی اساسی حقوق بشر می باشد که در همه جوامع پذیرفته شده و به صورت ویژه در اسلام و در کلام برخی از معصومین به خصوص فرمایشات امیرالمومنین علیه السلام بدانها پرداخته شده است.
پیامبر اکرم در دوران حکومت خود در مدینه ، و امیرالمومنین نیز در دوران کوتاه خلافت ظاهری ، در جایگاه حاکم جامعه اسلامی، بهترین روش حکومت داری و رفتار سیاسی-اجتماعی را از خود به یادگار گذاشته اند که عهدنامه مالک اشتر نمونه ای از آن است.
علیرغم آنکه تمام مسائل مربوط به حقوق بشر ، مانند حق آزادی، حق امنیت و دادرسی عادلانه جزء تعهدات عام بوده و همه کشورها باید آن را رعایت کنند ، اما متاسفانه حقوق بشر امروزه توسط برخی از حکومت ها در واقع دستاویزی در جهت منافع و مصالح سیاسی قرار گرفته و به عنوان ابزاری برای فشار و سرکوب بر روی مردم تبدیل شده است.
خشونت و سرکوب و کشتار و اعدام مخالفان ، و پدیده ناپدید شدن اجباری یکی از فجیع‌ترین و ظالمانه‌ترین جنایات است که در عصر حاضر توسط برخی از گروه‌ها، افراد یا برخی رژیم‌های حاکم علیه مردم بیگناه انجام می‌شود که حقوق بشر را نقض می کند ، این اقدام ها ، اولا در تضاد با دستورات ادیان آسمانی و ثانیا هنجارها و قوانین بین المللی می باشد.
به موازات این اقدام های ضد حقوق بشری ذکر شده ، همه ساله هزاران انسان بیگناه نیز به دلیل مخالفت خود با سیاست های مستبدانه و اعتراض به اِعمال دیکتاتوری توسط دولتمردان کشورهای خود ، به طرق مختلف قربانی شیوه های خشونت آمیز و سرکوبگرانه ی حاکمان خود می شوند.
در صورتی که جامعهٔ جهانی در فضای صلح و با یک زبان مشترکِ اخلاقی، گفتگو نموده و روش مدارا را در پیش گیرد ، این زبان مشترکِ اخلاقی، در واقع تضمین کننده ی حقوق بشر است.
