آیت الله العظمی شیرازی : ذکر اسامی تنها چند نفر ، در حدیث مشهوری که اشاره به ارتداد ناس بعد از شهادت رسول الله صلی الله علیه و آله دارد ، از بابت ذکر اسامی بارزترین آنها بوده و گرنه ده ها نفر از امیرالمومنین صلوات الله علیه کناره نگرفتند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روزهای پنجشنبه و جمعه بیست و دوم و بیست و سوم جمادی الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی ، در این نشست ، در رابطه با ولایت و اطاعت از امیرالمومنین و حضرت زهرا سلام الله علیهما مطالبی ذکر فرموده ، و به برخی از موارد ، نسبت به رفتار کسانی که با ولایت آن حضرت مخالفت کردند ، نیز اشاراتی داشتند ، و ضمنا دلیل شامل شدن آل محمد در ذکر صلوات را نیز بیان فرمودند.

معظم له در رابطه با دلیل ذکر اسامی فقط چند نفر در حدیث مشهورِ : إِرتَدَّ النَّاس بَعد رَسُول اللهِ إِلَّا ثَلَاثَة ، مردم پس از رسول خدا مرتد شدند مگر سه نفر ، فرمودند : در این روایت اسامی افراد برجسته ذکر شده است ، و گرنه آنچه که مسلم است این است که افرادی که بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از امیرالمومنین کناره گیری نکردند ، ده ها نفر ، و بیش از پنجاه نفر ، و بلکه حتی بیش از اینها بوده اند ، و ذکر اسامی این چند نفر در روایات ، فقط به عنوان نمونه های بارز بوده است ، و کلمه ی «اَلّا» نیز در این روایت ، حصر اضافی و نه حصر حقیقی است ، لذا این روایت دلالت بر ارتداد مابقی اصحابی که از امیرالمومنین کناره گیری نکردند ، ندارد.

ایشان هم چنین در رابطه با ذکر صلوات که علاوه بر ذکر نام «محمد» در آن به «آل محمد» هم در ادامه اشاره شده ، فرمودند : گاه در دعاها و زیارات علاوه بر لفظ «آل» ، از لفظ «اهل» هم استفاده شده ، و این شامل کسانی می شود که مشمول آیه ی تطهیر هستند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با دلیل اینکه زوجات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، مشمول ذکر صلوات نبوده و آل محمد محسوب نشده اند ، فرمودند : زوجات پیامبر اکرم از نظر لغوی و عرفی اهل بیت پیامبر بوده اند ، اما مشمول آیه ی تطهیر نشده اند ، لذا لفظ «آل» و «اهل» در مورد آنان ذکر نشده است.

معظم له در ادامه فرمودند : اطاعت حضرت زهرا سلام الله علیها ، هم چون اطاعت امیرالمومنین ، بر بقیه ی ائمه علیهم السلام واجب است ، چون این دو بزرگوار مقدم هستند ، همان گونه که اطاعت پیامبر اکرم بر امیرالمومنین و حضرت زهرا واجب است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در احادیث شریف آمده که جبرئیل ، زمانی که بر رسول الله صلی الله علیه و آله ، نازل می شد ، و آیاتی را تلاوت می کرد ، به پیامبر می گفت : یا رسول الله ، این قرآن است ، و بعد قسمت هایی را می خواند ، و می گفت این ها تفسیر قرآن است ، و بعد قسمت هایی را می خواند و می گفت این ها تاویل قرآن است.

معظم له با اشاره به مصحف امیرالمومنین فرمودند : در حدیثی از امیرالمومنین علیه السلام است که کل قرآن را از اول تا آخرش ، از دهان و زبان رسول خدا ، با تفسیر و تاویل آن ، نوشته اند ، مثلا در جایی که آیه ی يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ ، نازل شده ، جبرئیل در اینجا گفته که اینجا قرآن است ، و پس از آن گفته است : فی عَلِیّ و عرض کرده اینجا تفسیر قرآن است ، ودر وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ گفته اینجا قرآن است ، و لذا قرآن ، همان گونه که در حدیث شریف آمده ، در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله کامل شد ، بنابراین حدیث از پیامبر اکرم آمده که : من قرء القرآن ، یعنی تمام قرآن که نازل شده بود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : آنچه که امیرالمومنین نگاشته بودند ، و همراه با تفسیر و تاویل بوده است ، در حدیثی آمده که پس از شهادت رسول خدا ، امیرالمومنین فرمودند : این قرآن من است ، یعنی همان مصحفی که امیرالمومنین به دست خود ، آن را همراه با تفسیر و تاویل نوشته بودند ، و امیرالمومنین ، آن قرآن را به جماعت عرضه کردند ، اما جماعت آن را نپذیرفتند.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : علاوه بر آیه ی غدیر ، در رابطه با آیات متعدد دیگری هم موارد مشابه این چنینی ذکر شده است.

ایشان در رابطه با حکم شرعی صبی فرمودند : طبق ادله فقهی ، صبی کسی است که لَم يَبلُغِ الحُلُمَ ، و تفاوتی نمی کند که عمر او ده سال یا بیشتر و یا کمتر باشد ، و طبق حدیث شریف : رُفِعَ القلمُ عن ثلاثةٍ : عنِ النائمِ حتى يستيقظَ , وعن الصبيِّ حتى يحتَلِمَ ، مشهور بین فقها این است که تکالیف بر او واجب نیست ، و این نکته در کتاب عروة الوثقی هم آمده ، اما برخی از فقها به آن حاشیه زده اند ، که صبی کسی است که ممیز باشد ، و تفاوت نمی کند سن او چقدر باشد ، بلکه منظور آن است که بتواند همان گونه که مردان تمییز و تشخیص می دهند ، او هم بتواند تمییز و تشخیص دهد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به اینکه نحن ابناء الدلیل ، فرمودند : دلیل می گوید رفع القلم عن الصبی ، صبی چه کسی است ؟ ، کسی است که به سن بلوغ نرسیده و یا حتی ممیز نشده است ، و حکم شارع هم فقط به جهت تمییز و عدم تمییز نبوده است ، بلکه مساله ی مهم نزد خدای عزوجل ، امتحان و اختبار است.

معظم در ادامه فرمودند : مثلا خدای عزوجل در طواف حج ، اجازه اختلاط بین مرد و زن را داده ، و با آنکه امکان بروز فساد در آنجا ممکن است ، این جواز را صادر فرموده ، چرا که این عبادت را به عنوان امتحان در عبادت قرار داده است.

ایشان در رابطه با زنی که شوهرش دچار مرگ مغزی شده ، فرمودند : اگر در چنین شرایطی ، زن دچار حرج شد ، بر اساس رای مرحوم صاحب عروه ، باید به حاکم شرع مراجعه کند ، تا او را طلاق بدهد ، اما برخی از فقها از جمله مرحوم کاشف الغطاء ، حاشیه کرده اند که طلاق لازم نیست ، و این زن خودبخود رها می شود ، اما بر اساس نظر اکثر فقها ، بدون طلاق جایز نیست ، و بیشتر فقها گفته اند که حاکم شرع می تواند او را طلاق دهد ، یا با اجازه او طلاق بگیرد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه در رابطه با اماکن چهارگانه تخییر فرمودند : در روایت برای مکه ، کلمه حرم الله آمده است ، نه فقط مسجدالحرام ، مدینه حرم رسول خداست ، یعنی شهر مدینه ، نه فقط مسجد و حرم حضرت رسول ، کوفه ، حرم امیرالمومنین است ، یعنی تمام شهر کوفه ، نه فقط مسجد کوفه ، و کربلا هم حرم امام حسین است ، یعنی کل هر چهار شهر

معظم له در ادامه تاکید فرمودند : لذا تمام این چهار شهر به هر مقدار که توسعه و گسترش می یابند ، امکان تخییر بین قصر و اتمام در آنها وجود دارد ، حتی اگر در جایی مثل هتل باشد.

ایشان با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم : إِنَّا مَعَاشِرَ اَلْأَنْبِيَاءِ أُمِرْنَا أَنْ نُكَلِّمَ اَلنَّاسَ عَلَى قَدْرِ عُقُولِهِمْ ، ما گروهِ پيامبران ، مأموريم كه با مردم باندازه خردشان سخن بگوییم ، فرمودند : در اینجا هم سخن گفتن با مردم به اندازه خردشان ، به معنای حکمت است ، گاه لازم است با فردی با کنایه و اشاره سخن گفته شود ، و او با اشاره و کنایه ، متوجه آن سخن می شود ، اما گاهی فردی متوجه کنایه و اشاره نمی شود و باید با او صریح سخن گفت ، و حکمت به همین معناست ، لذا به پیامبران حکمت داده شده است که تشخیص بدهند با مردم چگونه رفتار کنند و چگونه سخن بگویند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : حکمت یعنی آن که با بچه ، باید به گونه ای سخن گفت ، با عالِم به گونه ای دیگر باید صحبت کرد ، با جاهل به نحو دیگری بایستی حرف زد ، و این به معنای قرار دادن هر چیز در موضع خودش می باشد ، یعنی به عنوان مثال اگر کسی با همسرش مناسب او ، و با بچه اش مناسب او سخن گفت ، رفتار حکیمانه ای انجام داده ، اما اگر چنانچه ، آن گونه که مناسب یک مرد بزرگ و عاقل است با یک بچه سخن گفت ، این رفتارِ او خلاف حکمت است ، یعنی هر چیزی در جای خودش قرار داده نشده است ، اما یکی از خصوصیات پیامبران ، حکمت بوده است.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : لذا گاهی وقتی چند نفر از یک امام سوالی می پرسیدند ، آن امام به چند گونه و مناسب با سوال کننده ، پاسخ می دادند ، و این گونه روایات نیست ، و مکرر هم آمده است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : تاکید بر تواتر زیارت امام حسین در بالاترین مرتبه ، برخی از احکام مربوط به وقف ، حکم خواندن نماز به قصد انشاء ، کیفیت تشخیص عدالت در امامت جماعت ، حکم ارتداد زوج و زوجه ، حکم گفتن «آمین» پس از سوره حمد ، حکم تزاحم در عقد یا نذر ، برخی از احکام مربوط به اِبراء در زمینه های مختلف ، حکم لزوم قرائت صیغه ی وقف در وقف عام و خاص ، و برخی از احکام سعی بین صفا و مروه ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.