آیت الله العظمی شیرازی : از گذشته و حال ، مشهور بین فقها این است که ولایت ، شرط صحت نماز است ، یعنی بدون ولایت ، نماز صحیح نیست ، و در این زمینه روایات متعددی هم وارد شده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز چهارشنبه هفتم جمادی الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی ، در این نشست ، در شرح حدیث مشهور قدسی : وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی ، ولایت علی بن ابیطالب ، دژ مستحکم من است، پس هر کس داخل آن قلعه من گردد، از آتش عذاب من محفوظ خواهد بود ، فرمودند : در این که ولایت شرط صحت نماز یا شرط قبولی نماز است ، محل اختلاف است ، اما از گذشته و حال ، مشهور بین فقها این است که ولایت ، شرط صحت نماز است ، یعنی بدون ولایت ، نماز صحیح نیست ، و در این زمینه روایات متعددی هم وارد شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : البته برخی از فقها که تعدادشان زیاد نیست نیز فرموده اند که ولایت شرط قبولی نماز است ، لذا این مساله به خاطر استفاده از روایات دیگری محل اختلاف است.

ایشان در تشریح معنای شرط صحت و شرط قبولی ، که گفته شده شرط صحت به معنای آن است که اگر ولایت نباشد ، یعنی نماز فایده ندارد ، و شرط قبولی هم به معنای آن است که بدون ولایت نماز مورد قبول واقع نخواهد شد ، فرمودند : اما مشهور این است که ولایت شرط صحت است ، مگر آنکه قبل از مرگ مستبصر شود ، آن وقت خدا نمازهای او را خواهد پذیرفت ، وگرنه گویا اصلا نماز نخوانده است ، و اسم آن کاری را که انجام داده ، نماز نیست ، مانند نماز بی وضو.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از کرامات که در رابطه با بعضی از مومنین در زمان های گذشته و حال نقل شده ، فرمودند : ولایت تکوینی به صورت مطلق و کامل ، خاص ۱۴ معصوم علیهم السلام است ، اما در تاریخ بعضا به کراماتی در مورد برخی از علما و افراد مومن و متقی از جمله در رابطه با ابن فهد حلّی اشاره شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : ولایت تکوینی شاید به صورت جزئی حتی برای برخی از متقین هم احیانا وجود داشته باشد ، و این مساله در مورد افراد فراوانی به تواتر نقل شده است ، یعنی لازم نیست که حتی انسان در جایگاه مقام حضرت زینب سلام علیها باشد ، و گاه نقل شده که انسان عادی که حتی نمی تواند بخواند یا بنویسد ، اما به دلیل آن که از لحاظ تقوا در مرتبه بالایی قرار گرفته ، این ولایت تکوینی جزئی را به دست آورده است ، اما ولایت تکوینی کامل ، فقط مخصوص ۱۴ معصوم علیهم السلام است.

ایشان در رابطه با لحن توبیخ گونه ای که در برخی از آیات قرآن کریم خطاب به پیامبر یا از سوی برخی از معصومین به معصومین دیگر ذکر شده ، فرمودند : در قرآن کریم به صورت مکرر نظیر این مساله آمده که خدای عزوجل ، اشرف اولین و آخرین را با لحن توبیخ گونه ای مورد خطاب قرار می دهد ، از جمله در آیه ۴۳ سوره توبه آمده : عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَتَعْلَمَ الْكَاذِبِينَ ، (ای رسول) خدا تو را ببخشاید چرا پیش از آنکه دروغگویان از راستگویان بر تو معلوم شوند به آنها اجازه دادی؟ (بهتر آن بود که رخصت در ترک جهاد ندهی تا آن را که به راستی ایمان آورده از آن که دروغ می‌گوید امتحان کنی).

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روایت ، در تفسیر این آیه آمده که این خطاب از باب : اِیّاکَ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یا جارَة ، (منظورم توئى، ولى اى همسایه تو بشنو)! می باشد، این کلام ، در اصل ضرب‌المثلی قدیمی است که از دوره جاهلیت در میان اعراب شبه جزیره رایج بو‌ده است ، این ضرب‌المثل را از باب تعریض می‌دانند ، به این معنا که «گوینده، مطلبی را بیان می‌کند، اما منظور واقعی‌اش چیز دیگری است» ، محتوای این ضرب‌المثل در زبان فارسی نیز با عباراتی نظیر «به در می‌گویم تا دیوار بشنود» کاربرد دارد.

معظم له تاکید فرمودند : در اینجا خطاب اصلی آیه شریفه ی قرآن ، پیامبر اکرم نیست ، کما اینکه در آن ضرب المثل ها هم خطاب اصلی ، فرد مخاطب نیست ، همانند کسی که به فرزندش شدیدا علاقه دارد ، اما به او خطاب تندی می کند تا دیگران حواس خود را جمع کنند.

ایشان با تاکید بر بلاغت بودن این نوع لحن توبیخ گونه ی قرآن نسبت به پیامبر اکرم ، فرمودند : این تعابیر توبیخ گونه ، چندین مرتبه در قرآن آمده و از سنخ همان ضرب المثل های عربی و فارسی است ، و حتی در روایات هم در برخی از فرمایشات حضرت زهرا سلام الله علیها خطاب به امیرالمومنین علیه السلام از همین قبیل وجود دارد ، و در روایات دیگری هم نظیر آن ذکر شده است ، از جمله در فرمایشات امیرالمومنین علیه السلام به امام حسن مجتبی علیه السلام ، مشابه آن آمده است ، که همه ی اینها هم کنایه از : اِیّاکَ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یا جارَة ، می باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با انتساب و نسب از طرف پدر ، فرمودند : تمامی موضوعات احکام ، از اول تا آخر فقه ، عرفی است ، مگر شارع ، خودش یک موضوعی را تضییق یا توسعه داده باشد ، و این هم یکی از موضوعات است.

معظم له در تشریح مفهوم ولد فرمودند : وقتی شارع فرموده : ولد ، ولد و فرزند در نسب ، عرفا از پدر است ، لذا اگر کسی پدرش از یک عشیره است ، و مادرش از عشیره دیگری است ، این فرزند را به عشیره ی پدر نسبت می دهند نه به عشیره ی مادر.

ایشان در ادامه فرمودند : فقط خدای عزوجل یک استثنا در این زمینه دارد ، و آن هم نسبت به امام حسن و امام حسین سلام الله علیهما می باشد ، در جایی که قرآن به نقل از پیامبر اکرم فرموده : ابنائنا ، در حالی که طبق شرایط عادی ، و از نظر عرفی ، این بزرگواران ، ابناء ابوطالب هستند ، اما اینجا خدا استثناء کرده است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام و موارد سجده ی سهو ، ملاک در حد ترخص ، شرایط انعقاد نذر شرعی ، کیفیت و شرایط روزه در حالت اعتکاف ، مساجدی که در آنها می توان معتکف شد ، بیان دیدگاه های مختلف فقها در رابطه با مفهوم تقلید ، و حکم نماز فرادا در صورت برپا بودن نماز جماعت ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.