آیت الله العظمی شیرازی : وام دادن به اشخاص ، در ازای سپرده گذاری پول برای مدتی ، چون محدود کردن مورد قرض است ، ربا محسوب نمی شود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه بیست و نهم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی ، در رابطه با جواز شرعی وام هایی که توسط برخی از صندوق های قرض الحسنه یا بعضی از بانک ها در ازای قرار دادن چند ماه سپرده در آنجا ، اعطا می شوند ، فرمودند : این مساله محل اختلاف است ، و به نظر من اشکال ندارد و ربا محسوب نمی شود ، چرا که در اینجا تحدید مورد قرض ، و محدود کردن آن به افراد خاصی است ، و به مانند آن است که مثلا فردی بگوید هر کسی که به مجلس من بیاید ، من به او قرض می دهم ، در اینجا ، این فرد ، محدوده قرض دادن را فقط شامل کسانی کرده است که به مجلس او می روند ، و به هر کسی پول قرض نمی دهد.

معظم له بر اساس روایات متعددی که از پیامبر اکرم و معصومین علیهم السلام نقل شده که كُلُّ قَرْض جَرَّ نَفْعاً فَهُوَ رِباً ، هر قرضی كه موجب نفع شود ، رباست ، فرمودند : گاه انسان مثلا می گوید من به کسی قرض می دهم که منزل من را نظافت کند ، در اینجا ، چون نفعی برای انسان به همراه دارد ، ربا محسوب می شود ، اما اگر مورد قرض را محدود کرد ، برخی از فقها گفته اند که این هم ربا محسوب می شود ، اما به نظر من ، این ربا نیست.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند : اگر کسی می گوید من به افرادی قرض می دهم که پول خود را نزد من سه ماه یا شش ماه یا یک سال بگذارند ، این محدود کردن مورد قرض است ، و به معنای منفعت بردن از قرض محسوب نمی شود ، همانند شخصی که می گوید من فقط به سادات قرض می دهم ، یا به افراد عالم ، یا به طلاب و دانشجویان ، یا به کسی که نماز شب می خواند ، قرض می دهم ، لذا محدود کردن قرض ، ربا محسوب نمی شود ، اما اگر از قرض دادن ، سود ببرد ، ربا محسوب می شود.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید مجدد بر تفاوت نفع بردن از قرض با محدود کردن مورد قرض ، فرمودند : وقتی انسان می گوید من به کسانی که به مجلس من می آیند ، قرض می دهم ، طبیعی است که مجلس او شلوغ می شود ، اما در حقیقت او ، مورد قرض را محدود کرده ، اگر چه نفع هم می برد ، لذا محدود کردن مورد قرض ، اگر چه موجب نفعی هم برای انسان باشد ، اشکال ندارد.

معظم له در توضیح معنای دلیل خطاب ، فرمودند : دلیل خطاب و غیر از دلیل خطاب ، و آنچه که نقل حسی معصوم علیه السلام باشد ، و این نقل به خاطر سند آن ، یا به خاطر عمل فقها به آن ، جبر سند کند ، معتبر است ، و ما دیگر نیازی نداریم که خبر واحد یا غیرواحد باشد.

ایشان در ادامه فرمودند : در روایات نص بر امیرالمومنین ، اختلاف وجود نداشته است ، و معصومین علیهم السلام فرمودند که قرآن ، قابل تاویل است ، اما وقتی پیامبر اکرم فرمودند : عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ ، و این را همه نقل کرده اند ، معنای آن ، قابل تاویل نیست ، لذا گفته شده به فرمایشات پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، راجع به امیرالمومنین صلوات الله علیه ، استدلال کنید ، تا در مقابل آن ، جوابی نباشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با جواز صحبت با غیر از خدا در نماز ، فرمودند : در نماز زیارت امام حسین علیه السلام ، در دعای بعد از نماز ، این عبارت آمده : اَللَّـهُمَّ إِنِّي صَلَّيْتُ وَرَكَعْتُ وَسَجَدْتُ لَكَ وَحْدَكَ لا شَرِيكَ لَكَ ، لأَنَّ الصَّلاةَ وَالرُّكُوعَ وَالسُّجُودَ لا تَكُونُ إِلا لَكَ ، لذا نماز ، همه اش برای خداست ، و باید صحبت با خدا و با غیر از خدا نباشد ، فقط یک استثنا وجود دارد ، که در سلام نماز گفته می شود : اَلَّسلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ ، این خطاب به غیر از خداست ، و استثنا شده و مسلم است ، اما غیر از این ، صحبت با غیر از خدای متعال ، در نماز جایز نیست ، و خاص خداست.

معظم له در رابطه جواز شهادت ثالثه در تشهد طبق نص روایات ، فرمودند : در روایت آمده ، بدون اعاده ی ( أَشْهَدُ ) ، بعد از شهادت ثانیه ، بگوید : و ان علیا نعم الولی ، چون در روایت آمده ، اشکال ندارد ، اما اگر ( أَشْهَدُ ) را در نماز ، اضافه کند ، و یا اضافه بر آنچه در روایت آمده ، اشکال دارد.

ایشان در رابطه با محدوده وجوب حجاب فرمودند : از حدود ۲۰۰ ، ۵۰۰ و حتی هزار سال پیش تا کنون ، این مساله ، محل اختلاف میان فقها بوده ، و مشهور میان فقها ، این بوده که صورت زن اگر زینت نداشته باشد ، پوشیدن آن واجب نیست ، بلکه مستحب است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : این مطلب را اکثر فقها ، از ۱۰۰۰ سال قبل تا کنون گفته اند ، یعنی در همان زمان هم گفته نمی شده که پوشیدن صورت زنان با روپوش واجب است ، بلکه اکثر فقها می گفتند واجب نیست ، و مستحب است ، مگر آنکه زینت داشته باشد ، همان گونه که قرآن در آیه ۳۱ سوره نور فرموده : وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ، د و زینت و آرایش خود جز آنچه قهرا ظاهر می‌شود (بر بیگانه) آشکار نسازند ، اما اگر گذشت زمان ، موضوع را عوض کند ، حکم ، تابع موضوع است ، و معلول موضوع خواهد بود.

معظم له در رابطه با بیرون بودن مو فرمودند : بیرون بودن مو ، جایز نیست ، اما پوشیدن لباس های تحریک کننده ، مکروه است و حرام نیست.

ایشان در رابطه با خلوت با اجنبی فرمودند : این مساله عملی خلاف است ، اما برخی گفته اند حرام است ، و برخی گفته اند مکروه است ، چرا که روایاتش ، مختلف است ، و من احتیاط وجوبی دارم ، و فتوا به حرمت نمی دهم.

آیت الله العظمی در رابطه با ریبه ، فرمودند : موضوع اگر با ریبه همراه باشد ، برای محرم هم حرام است ، و جایز نیست ، اما در جایی که زیبه نباشد و خلوت ، صدق کند ، جماعتی گفته اند حرام است و برخی مکروه دانسته اند ، اما من احتیاط وجوبی دارم ، و احتیاط وجوبی بدان معناست که فقیه جواز یا عدم حرمت به گردن نمی گیرد ، اما می توان به فقیهی که در این زمینه فتوا داده ، رجوع کرد.

معظم له با اشاره آیه ۶۰ سوره نور : وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ، و زنان سالخورده که (از ولادت و عادت) باز نشسته‌اند و امید ازدواج و نکاح ندارند بر آنان باکی نیست در صورتی که اظهار تجملات و زینت خود نکنند که جامه‌های خود (یعنی لباسهای رو مانند عبا و چادر و روپوش و امثال آن) را نزد نامحرمان برگیرند، و باز هم عفت و تقوا گزینی (و بر نگرفتن جامه) بر آنان (در دین و دنیا) بهتر است، و خدا (به سخنان خلق) شنوا و (به اغراض و نیّات آنها) آگاه است ، فرمودند : از این جهت در خلوت و غیرخلوت ، قواعد و غیر قواعد با هم تفاوتی ندارند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : شرح آیه ۳ سوره نساء ، شروط صحت نماز جماعت ، چگونگی معتبر بودن اذان صبح ، حکم صحت عقد ازدواج در صورت وکالت یک نفر از زوجین ، احکام مربوط به صحت شهادت در طلاق ، و معنای عدالت در امامت جماعت و قضاوت و افتا ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.