آیت الله العظمی شیرازی : در روایات آمده فرزند صالحی که برای پدر و مادرش دعا کند ، برای آنان نفع دارد ، و گرنه همان گونه در قرآن کریم ذکر شده صرف فرزند بودن ، منفعتی برای انسان ندارد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه هشتم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در پاسخ به سوالی مبنی بر این که در آیه 88 سوره شعراء در رابطه با یکی از اسماء روز قیامت آمده يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ ، آن روزی که مال و فرزندان (هیچ به حال انسان) سود نبخشند ، در حالی که امام سجاد علیه السلام در دعایی می فرمایند : اللَّهُمَّ وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لَهُمَا فَشَفِّعْهُمَا فِيَّ ، وَ إِنْ سَبَقَتْ مَغْفِرَتُكَ لِي فَشَفِّعْنِي فِيهِمَا ، خدایا! اگر آمرزشت نسبت به پدر و مادر بر من پیشی گرفته، پس ایشان را شفیع من قرار ده ، و اگر مرا پیش از آن‌ها مورد مغفرت قرار داده‌ای، پس مرا شفیع آنان کن ، پس معلوم می شود که فرزندان برای انسان نفع دارند ، فرمودند : صرف فرزند بودن برای پدر و مادر ، نفعی ندارد ، مگر آن که فرزند ، پس از مرگ پدر و مادر ، در حق آن ها دعا کند ، و آن دعا برای آنان منفعت داشته باشد و یا کار خیری برای پدر و مادر انجام دهد که ثواب و نفع آن ، به پدر و مادر برسد.

معظم له با تاکید بر این که حتی صرف فرزند صالح بودن هم نمی تواند فایده ای برای پدر و مادر داشته باشد ، فرمودند : اگر فرزند صالح هم برای پدر و مادر دعا نکند ، نفعی برای آن ها نخواهد داشت ، البته ممکن است که خدای متعال به خاطر اعمال و کردار نیکوی فرزند صالح ، پدر و مادر را پس از مرگ ، به سبب فضل خود ببخشاید ، اما اگر آن فرزند صالح برای پدر و مادر دعا کند ، برای پدر و مادر منفعت داشته و ثواب ، نصیب آنان خواهد و اگرنه خودِ آن فرزند ، نفع و فایده ای برای پدر و مادرش نخواهد داشت.

ایشان در ادامه با اشاره به روایاتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : إِذَا مَاتَ اَلْإِنْسَانُ اِنْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلاَّ مِنْ ثَلاَثٍ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ أَوْ صَدَقَةٍ تَجْرِي لَهُ أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ ، چون آدمى مى‌ميرد عمل او قطع مى‌شود مگر در سه مورد،دانشى كه از آن بهره برده شود يا صدقه‌اى كه براى او جارى باشد يا فرزند شايسته‌يى كه براى او دعا كند ، فرمودند : در این روایت تاکید شده که کسی که از دنیا رفت ، از دنیا منقطع می شود ، مگر آن که خیراتی هم چون مسجد و حسینیه و نظایر آن ، به جا گذاشته باشد ، یا علم و دانشی باقی گذاشته باشد ، که پس از مرگش از آن علم استفاده شود و ثوابش نصیبش شود ، یا فرزند صالحی که برای او دعا کند ، اما اگر پدر از دنیا رفت و فرزندش برای او دعا نکرد ، هیچ فایده ای برای او نخواهد داشت

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به تاثیر دعا فرمودند : دعا نه فقط برای پدر و مادر نفع دارد ، بلکه اگر امروز ، ما برای شیخ مفید که هزار سال پیش از دنیا رفته ، دعا کنیم ، برای او منفعت خواهد داشت ، چون خدای عزوجل وعده داده که دعاها را بپذیرد ، مگر در جایی که فرموده اند دعا مستجاب نمی شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : انواع وقف و احکام آن ، حدود اختیارات متولی برای موقوفات ، جواز هدیه کردن ارث ، حکم ارث پدر و فرزندی که همزمان از دنیا می روند ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : گاه ممکن است وجود فرزندی موجب دعا برای پدر و مادرش بشود ، اما صرف وجود فرزند ، اثری برای پدر و مادر ندارد ، البته در دنیا و در زمان حیاتشان قطعا فایده دارد.

معظم له در ادامه فرمودند : گاه پدر سبب تربیت خوب برای فرزند می شود ، اما گاه پدر گناهکار است اما فرزند خودش بدون دخالت پدر اهل صالح شده ، همان گونه که آیه 19 سوره روم فرموده : يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ، (آن خدایی را تسبیح و ستایش گویید که) زنده را از مرده و مرده را از زنده بیرون آورد (یعنی آدمی را از نطفه و نطفه را از آدمی برانگیزد) و زمین را پس از (فصل خزان و) مرگ (گیاهان باز به نسیم جانبخش بهارش) زنده گرداند، لذا اگر خوب شدن فرزند به سبب تربیت پدر بوده ، قطعا تاثیرگذار است ، اما اگر پدر ، فاسق و فاجر بوده ، ممکن است ، نه این که وعده است ، شاید فضل خدا سبب شود ، برای خوشحال شدن فرزند ، از پدر بگذرد.

ایشان در رابطه با این که گفته می شود فرزند باقیات الصالحات است ، فرمودند : فرزند اهل صالح ، چون که خوب است ، برای پدر و مادرش دعا می کند ، و حتما برای آن ها عمل نیک انجام می دهد ، لذا خدای متعال هم دعای او را مستجاب می کند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با استثنا شدن قاتل از بهره بردن از ارث فرمودند : اگر وارث ، قاتل بود از ارث بهره نمی برد ، به دلیل خاص ، چه این که دیه را خودش داده باشد ، و چه کسی دیگر داده باشد ، لذا وقتی دیه را پرداخت کرد ، و حکم مال مقتول را پیدا کرد ، اگر از ورثه باشد ، از ارث بهره نمی برد.

معظم له با جائز شمردن بیع سلف فرمودند : این بیع جائز و معمول بها است ، که پول در ابتدا گرفته می شود ، و پس از مدتی ، کالا تحویل داده می شود ، و این نوع معامله اشکال ندارد ، در این نوع معامله که پول گرفته می شود ، طبق روایات ، اما کالا فعلا موجود نیست ، و پس از مدتی تحویل داده می شود ، و این معامله صحیح است.

لازم به ذکر است که عقد در لغت به معنای گره زدن و محکم بستن چیزی است و در معنای اصطلاحی عبارت است از: توافق بین دو یا چند شخص بر انجام امری ، و عقود اموری دو طرفه هستند که بین دو طرف ایجاد می شوند ، عقد سلم هم یکی از اقسام عقد بیع است که در آن بهای کالا به صورت نقدی پرداخت می شود و جنس خریداری شده در آینده تهیه شده یا ساخته می شود ودر اختیار مشتری قرار می گیرد.

ایشان در ادامه فرمودند : بحثی مرحوم شیخ انصاری در بیع مطرح کرده است که بر اساس آیه شریفه ی اوفوا بالعقود که در قرآن آمده ، آیا این عقود فقط شامل عقودی است که در زمان معصومین بوده و یا عقود جدید را هم شامل می شود ، که پاسخ داده اند اگر این عقود جدید ، مصداق عقود محرمه نباشد ، مثل کالی به کالی ، مرحوم شیخ انصاری و جماعتی از فقها و من برداشتم این است که اشکال ندارد ، و بر حسب توافقی که دارند ، صحیح است.

لازم به ذکر است که بیع کالی به کالی یا نسیه به نسیه در فقه به معامله‌ای گفته می‌شود که ثمن و مبیع، هر دو کلی، مؤخر و موجل هستند. به عبارت دیگر ثمن و مبیع مدتی پس از انعقاد قرارداد بیع تسلیم می‌شوند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از احکام قرض فرمودند : در قرض اگر از اول شرط کند که با مبلغی بیشتر ، بازگردانده شود ، صحیح نیست ، و حکم ربا را دارد ، اما اگر بدون این که شرط کند ، چنانچه ارزش پول کمتر شود ، ظاهرا حیث تقییدی است و ضامن قیمت است ، چون که العقود تابعة للقصود

گفتنی است که منظوراز از قصد اراده ای است که عرفا بتوان نام قصد را به آن اطلاق کرد که معمولا توافقاتی است که قبل یا درحین قرارداد صورت می گیرد.
لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.