ظرفیت اشتغال اقتصاد ایران عقب‌تر از ظرفیت‌های دانشگاهی است.
این نکته را مرکز آمار ایران در گزارش اخیر خود در خصوص ترکیب و کیفیت بیکاری اعلام کرده است.
همین نکته دربردارنده این واقعیت است که جمعیت بیکاران ایران، جمعیتی کیفی هستند که حتی تحصیلات عالیه نیز نتوانسته است به بهبود وضعیت زندگی آنها کمک کند.
آیا می‌دانستید بیش از ۴۰ درصد جمعیت بیکار را فارغ‌التحصیلان آموزش عالی تشکیل می‌دهند، این در حالی است که سهم تحصیل‌کردگان از آمار اشتغال کمتر از ۲۷ درصد است.
نتایج آمارگیری مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ بیش از ۹۳۸ هزار دانش‌آموخته دانشگاهی در ایران، به رغم آمادگی برای کار و فعالیت اقتصادی، بیکار بوده‌اند.
در این میان اوضاع اشتغال زنان تحصیل‌کرده به مراتب بدتر از مردان است. چنانکه نرخ بیکاری زنان تحصیل‌کرده حدود ۲۲ درصد و برای مردان کمتر از ۹ درصد است.
برخورداری از تحصیلات عالی، به خصوص برای زنان یک فرصت برای ورود به بازار کار و فعالیت اقتصادی است، اما در ایران انباشت بحران‌های اقتصادی و اجتماعی کار را به جایی رسانده که سهم زنان تحصیل‌کرده از کل بیکاری زنان بیش از ۷۰ درصد است. به عبارتی از هر ۱۰ زن بیکار یکی به رغم تحصیلات عالی موفق به پیدا کردن شغل نشده است.
عمده دلیل این مساله را با نگاهی به وضعیت نامناسب مهارت فارغ التحصیلان می توان جستجو کرد. مهرداد عظیمی، رئیس سازمان فنی وحرفه ای ایران به تازگی در گفتگویی اعلام کرد که کمتر از یک درصد بودجه آموزشی کشور به سازمان آموزش فنی و حرفه ای اختصاص دارد. این در حالی است که به گفته او آموزش های مهارتی یکی از پر هزینه ترین نوع آموزش‌ها است.
علی اصغر آهنی ها، عضو کارفرمایی شورای عالی کار نیز در این باره گفت: آموزش ها متناسب با نیاز بازار کار نیست. آموزش ها باید به گونه ای باشد که فرد بعد از اینکه از دانشگاه فارغ التحصیل شد، بتواند به بازار کار وارد شده و خود را برای تحولی در تولید و کسب درآمد آماده کند. معمولاً‌افرادی که مهارت کافی و خوب دارند بیکار نمی مانند.
با توجه به مشکلات عدیده در حوزه اشتغال و همچنین وجود نیروهای کار فراوان و آموزش ندیده و البته فارغ التحصیل دانشگاهی، نیاز جدی ایران به بحث آموزش های تخصصی که منجر به ایجاد شغل شود از مهمترین مسایل است.
مطابق آمار سازمان فنی و حرفه ای تقریباً 50درصدمهارت آموزان جذب بازار کار می شوند که این مساله نکته قابل توجهی برای اشتغال آفرینی فارغ التحصیلان است.
از شمار شاغلان ایرانی یک میلیون و ۲۸۴ هزار نفر اشتغال ناقص دارند که سهم آنها ۶.۹ درصد از بازار کار ایران در شهرهاست. در روستاها نیز ۶۵۹ هزار نفر درگیر اشتغال ناقص هستند که آمارهای قابل توجهی است.
نکته نگران‌کننده دیگر این است که نرخ بیکاری در جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال برابر با بیست درصد و نرخ بیکاری ۱۸ ساله تا ۳۵ ساله‌ها پانزده درصد است.
بیکاری چه اینکه به‌خاطر فراهم نبودن زمینه کار باشد و یا به خاطر عدم تلاش خود فرد، در هر دو صورت باعث می‌شود که فرد مورد سرزنش اطرافیان به‌خصوص خانواده قرار گیرد و یا حدّاقل اطرافیان توجّه لازم را نسبت به فرد بیکار نداشته باشند، در این صورت، فرد احساس بی ارزشی می‌کند.
دومین پیامد بیکاری فقر و تنگدستی و محرومیت از رفاه و آسایش مادی است. بیکاری باعث می‌شود که فرد و خانواده از امکانات مورد نیاز و رفاه و آسایش زندگی محروم گردد. این مسئله به مرور زمان، آرامش روانی خانواده را متزلزل نموده و چه بسا باعث محرومیت فرزندان از تحصیل و دیگر مزایای زندگی اجتماعی می‌شود.
