آیت الله العظمی شیرازی : أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله نه تنها مستحب است ، بلکه جزء اذان است ، و نه تنها به قصد رجاء ، بلکه به قصد ورود هم می توان گفت

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز دوشنبه سی ام ربیع الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در رابطه با استحباب أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله فرمودند : غالبا فقها معتقدند أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله در اذان ، مستحب است ، فقط اختلاف در این است که جزء اذان است یا جزء نیست ، که جماعتی مانند مرحوم نراقی و مرجع تقلید راحل ، مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی بر این اعتقادند و ظاهرا هم حرف درستی است که جزء اذان است ، مانند قنوت که جزء نماز است ، اما جزء لا اقتضائی و مستحب است ، و در حاشیه های عروة الوثقی نیز این مطلب آمده و بسیاری از فقها ، تصریح بر استحباب کرده اند.

معظم له با اشاره به قولی که از مرحوم شیخ صدوق و یا شیخ طوسی نقل شده ، فرمودند : غیر از روایت غدیر ، یک عده از روایات وجود دارد که در آن ها أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله به عنوان جزئی از اذان و اقامه گفته شده است ، و خبر حسی ایشان و اجتهاد و حدس خود ایشان ، این بوده که این دسته از روایات از سوی غُلات نقل شده است ، که البته حدس ایشان برای مقلدان شخص خودشان در زمان حیاتشان حجت است ، و برای مقلدان دیگر فقها ، چه در آن زمان ، و چه بعد از آن ، حجت نیست.

ایشان با اشاره به روایتی که نقل شده در روز غدیر و پس از اعلام جانشینی امیرالمومنین ، أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله در اذان گفته شده ، فرمودند : مشخص نیست و در روایات نیامده که پس از غدیر هم ، تا پیامبر زنده بودند ، در اذان أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله گفته شده و یا گفته نشده است ، اما از آنجا که خود پیامبر فرمودند : كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی ، یعنی هر آنچه که عترت گفتند ، حکم پیغمبر است ، چون قول و فعل و تقریر ائمه حجت است ، حتی اگر در زمان حیات پیامبر اکرم ، نبوده باشد ، بنا بر نقل شیخ طوسی یا شیخ صدوق ، بر اساس عده ای از روایات ، بر این که أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله جزء اذان و اقامه است ، تاکید دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با برخی از روایات در این موضوع فرمودند : روایات را باید با هم جمع کرد ، یک روایت می فرماید که در غدیر ، پس از خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله در اذان گفته شده است ، لذا برخی از منافقان در رابطه با این فراز اضافه شده از پیامبر خدا پرسیدند ، و حضرت در جواب فرمودند : پس ما امروز حول چه محوری سخن گفتیم ؟! ، یعنی تقریر کردند که أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله در اذان وجود دارد ، و علاوه بر این روایت نیز ، شیخ صدوق یا شیخ طوسی تاکید دارد که نه یک روایت ، بلکه روایاتی هستند که بر این نکته که أَشْهَدُ أَنَّ عَلِيًّا وَلِيُّ الله جزء اذان است ، تاکید دارند.

معظم له با اشاره به آیه 1 سوره نساء : يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا ، ای مردم، بترسید از پروردگار خود، آن خدایی که همه شما را از یک تن بیافرید و هم از آن، جفت او را خلق کرد ، فرمودند : زوج و زوجه ، دو معنا دارد ، زوج به معنای همسر است که هم به شوهر و هم به زن گفته می شود ، اما زوجه ، خاص زن است ، مثل ولد در عربی که به معنای فرزند هم دختر و پسر است.

ایشان هم چنین با اشاره به حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله : مَا زَالَ جَبْرَئِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ ، همیشه جبرئیل سفارش همسایه را به من میکرد که من گمان کردم همسایه هم از آدم ارث میبرد ، فرمودند : نسبت به همسایه به خصوص روایت از پیامبر اکرم آمده است ، اما نسبت به سایرین روایت دارد که اگر انسان برای دیگران دعا کند ، ملائکه هم برای او دعا می کنند ، و نقل است که یکی از اصحاب گفته است که من به دعای ملائکه بیشتر از دعای خدا امیدوارترم.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با ملائکه فرمودند : از مجموع روایات چنین برداشت می شود که ملائکه کاملا مسلوب الاختیار نیستند ، همانند خورشید که نمی تواند حرارت ندهد و یا آب که نمی تواند رطوبت ندهد ، و علامه مجلسی در بحار الانوار ، این نکته را متعرض شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : مرحوم مجلسی در چند قسمت از کتاب بحار الانوار از انواع ملائکه نام برده است ، گاهی از یک نفر ، تعبیر به جمع می شود ، و این نکته به صورت مکرر در لغت عرب آمده است ، و یا خود ما عرفاً گاه برای یک نفر از لفظ جمع استفاده می کنیم ، و در زمان پیامبر اکرم ، گاه اتفاق می افتاد که به ایشان گزارش می دادند که فلان شخص از اصحاب ، مرتکب کار بدی شده است ، و حضرت در منبر می گفتند : ( آن کسانی که ) ، با آن که مقصود پیامبر ، فقط یک نفر بوده است ، در قرآن کریم آیه 173 سوره آل عمران آمده : الذين قال لهم الناس ، که در تفسیر آمده ، منظور یک نفر بوده است ، لذا ممکن است یک نفر از ملائکه کاری انجام داده باشد ،اما به صورت جمع بیان شده باشد و این متعارف است.

ایشان در ادامه تاکید کردند : در روایت آمده که اگر انسان گناه نکند ، مقامش از ملائکه بالاتر می رود و اگر گناه کند ، گاه از حیوان هم پست تر می شود ، پس بشر از ملائکه افضل است و ملائکه ، افضل از بشر نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با آمدن کلمه مسلم پس از مومن در دعای اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ فرمودند : آوردن لفظ عام بعد از خاص ، و هم لفظ خاص بعد از عام ، متعارف است ، مثلا انسان برای همه مومنین و مومنات دعا می کند و سپس از خدا می خواهد که ارحام و نزدیکان او هم شامل آن دعا شوند ، و البته استجابت دعا شامل برخی از افراد نمی شود و استثناء شده اند.

معظم له در ادامه فرمودند : البته اگر انسان استغفار و توبه واقعی کند ، نه تنها شامل استجابت دعا می شود بلکه حتی عادل می شود ، چرا که توبه شامل چند مرحله است ، در مرحله اول ، انسان باید از گذشته خویش ، پشیمان شود ، در مرحله بعد باید عزم آن را داشته باشد که در آینده ، آن را تکرار نکند ، و در مرحله سوم ، استغفار با لفظ و گفتن : اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّىْ وَّ اَتُوْبُ اِلَيْهِ است.

ایشان در ادامه ، گفتن شهادتین در نماز را برای مسلمان تلقی کردن افراد کافی دانسته و فرمودند : این که گفته شده که هر کس شهادتین را بگوید ، مسلمان است ، گفتن آن در تشهد هم کافی است ، برای این که دیگران بدانند او مسلمان است ، و شهادتین ، کاشف از این معناست ، و البته در توبه دلیل وجود دارد که گفتن و جاری شدن اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّىْ وَّ اَتُوْبُ اِلَيْهِ بر زبان لازم است.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه 107 سوره کهف ، إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا ، آنان که به خدا ایمان آورده و نیکوکار شدند البته آنها در بهشت فردوس منزل خواهند یافت ، و آیه 58 سوره عنکبوت وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفًا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا نِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِينَ ، و آنان که ایمان آوردند و به اعمال نیکو پرداختند البته آنها را به عمارات عالی بهشتی که زیر درختانش نهرها جاری است منزل دهیم که در آن زندگانی ابدی کنند، آنجا پاداش نیکویی برای نیکوکاران عالم است ، فرمودند : واو در اینجا ، علامت جمع است و خدای عزوجل به هر کار خیری در دنیا و آخرت و یا هر دو ، پاداش می دهد ، اما خدای متعال ، شرط آن را علاوه بر عمل صالح ، ایمان ذکر فرموده است.

ایشان با اشاره به آیه 195 سوره آل عمران : فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّي لَا أُضِيعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ ، پس خدا دعاهای ایشان را اجابت کرد که البته من (که پروردگارم) عمل هیچ کس از مرد و زن را بی‌مزد نگذارم ، فرمودند : هر کار خوبی ، قطعا بدون پاداش نزد خدای متعال نخواهد بود ، و رسول خدا هم فرموده اند : خير الناس أنفعهم للناس ، بهترین مردم کسی است که خیر او به دیگران برسد ، اما بهشت مخصوص کسانی است که علاوه بر عمل صالح ، ایمان هم آورده اند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : افضل بودن حضرت زهرا سلام الله علیها نسبت به ابنائش ، توصیه قرآن به حکمت و موعظه حسنه ، حکم طلاق بدون شهود ، مدت عده در انواع طلاق ، حکم کار کردن در جایی که شراب هم می فروشند ، کیفیت احراز عدالت امام جماعت ، معنای افضل بودن برخی از اعمال در روایات ، و احکام وضوی جبیره ، ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید