روز جهانی معلم یک رویداد سالانه است که در ۵ اکتبر، برگزار می‌شود ، این روز توسط یونسکو نامگذاری شده‌است.
اهمیت دانش و علم آموزى، از دیدگاه اسلام، به قدرى روشن است که نیازى به توضیح ندارد.
اما علی رغم توفیق های فراوانی که مسلمانان در قرن های اولیه به دست آورده اند ، در دهه های اخیر ، نه آموختن علم ، هم چون گذشته میان مسلمانان رونق دارد ، و نه معلم و استاد ، جایگاهی چون گذشته میان جوامع اسلامی دارد.
بهترین و زیباترین تعبیرها و تعریف ها درباره علم و دانش ، در معارف دین اسلام ذکر شده و تصور نمی شود که در هیچیک از ادیان دیگر به اندازه آئین اسلام به ارزش علم و عالم پرداخته شده باشد.
نخستین آیاتى که بر پیامبر اکرم نازل شد، بهترین دلیل بر جایگاه ویژه تعلیم و تعلّم در اسلام است.
آموختن دانش از دیدگاه اسلام ضرورتى است که فراگیری آن توصیه به همه ی افراد شده ، و محدود به قید زمان و قید مکانى نگردیده است ، حدیث بسیار مشهور و معروف رسول اکرم صلى الله علیه و آله می فرماید : علم آموزى بر هر زن و مرد مسلمانى واجب است ، و در جای دیگر توصیه فرموده که از گهواره تا گور با یستی در پی کسب دانش بود.
این توصیه ها تا بدان جا پیش می رود ، که حتی فراگیری دانش از کفار و مشرکان را جایز شمرده و توصیه شده برای یادگیری علوم در صورت ضرورت بایستی به دورترین سرزمین ها حتی چین سفر نمود.
مسلمانان نیز در طول اعصار و قرون متمادی ، با الهام از آموزه های اصیل اسلامی و هم چنین با بهره‌گیری از میراث تمدن‌های پیش از خود ، پایه‌های اولیه تمدن اسلامی را پی‌ریزی کردند و در دوره‌های بعد ، آن چنان در توسعه و تکامل آن جدیت به خرج دادند که نزدیک به هشت قرن رهبری فکری تمامی دنیا را بر عهده گرفتند.
در این مدت طولانی ، مسلمانان با موفقیت تمام در دو سو توانستند به موفقیت دست یابند ، از یک‌سو با انتقال آثار ارزشمند تمدن‌های گذشته به جهان اسلام نه تنها آنها را از خطر انهدام و فراموشی نجات دادند، بلکه با ترجمه و تصحیح و تکمیل اندیشه‌های آنان ، بسیاری از علوم گذشته را به کمال رساندند.
از سوی دیگر توفیق پایه‌گذاری برخی علوم جدید (مثل شیمی آزمایشی، فیزیک جدید، جبر، مثلثات، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، و جامعه‌شناسی ) را نیز به دست آوردند ، تا آن جا که پدر علم شیمی و پدر علم جامعه شناسی ، و پدر علم طب از میان مسلمانان بوده است ، و پس از این بود که فرهنگ و تمدن اسلام موجب شد تا اروپا و سایر مناطق از آن تأثیر یافته و بیدار شوند.
اما علی رغم این همه افتخارات کسب شده توسط مسلمانان ، چندین دهه است که نه علم آموزی ، هم چون گذشته میان مسلمانان رونق دارد و نه معلم و استاد ، از ارج و قرب و منزلتی هم چون گذشته ، میان جوامع مسلمان برخوردار است.
این روزها در کشورهایی هم چون افغانستان و ایران ، شغل معلمی از حال و روز خوشی برخوردار نیست ، و افراد این صنف نه تنها در انجام فعالیت های آموزشی خود ، با موانع متعددی چه از سوی دولت ها و چه سایر مراکز روبرو هستند ، حتی در زندگی شخصی خود نیز به دلیل بها داده نشدن ، با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کنند.
امروزه معلم ها در برخی از کشورهای اسلامی در ردیف کم برخوردارترین و شاید فقیرترین اقشار جامعه محسوب شوند ، که برای تامین اولیه ترین نیازهای زندگی خود نیز با مشکلات عدیده ای روبرو هستند و گاه علاوه بر شغل معلمی ناگزیر به اشتغال در شغل دوم و سوم هستند.
بدون تردید ، این وضعیت معلمان ، علاوه بر افت شدید سطح آموزشی در مراکز علم آموزی ، هم چون مدارس و دانشگاه ها ، باعث خواهد شد ، که دانش آموزان و دانشجویان ، با مشاهده وضعیت زندگی و معیشت معلمان ، در ادامه مسیر علم آموزی دچار ناامیدی و کم انگیزگی شوند ، و کیفیت تحصیل آنان نیز دچار اختلال جدی شود.
به نظر می رسد بازگشت به توصیه های دین مبین اسلام و اهمیت دادن به جایگاه والای علم و دانش و معلمان ، و هم چنین توجه بیشتر دولت های اسلامی به مراکز علمی و پژوهشی ، و ارج نهادن به تلاش های معلمان ، و تکریم دانش پژوهان و اندیشمندان می تواند ، جوامع اسلامی را دوباره به همان اوج و شکوه گذشته در زمینه مرتبت و جایگاه شایسته علمی بازگرداند.
