آیت الله العظمی شیرازی : بنا بر تشخیص عرف دهه محرم و دهه محسنیه به عنوان شعائر الهی حجت است ، و برای هیچکدام روایت خاصی وارد نشده است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز چهارشنبه چهارم ربیع الاول سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست علمی در رابطه دلیل انجام برخی از شعائر الهی مانند دهه محرم و دهه محسنیه فرمودند : در رابطه با هیچ کدام از این مناسبت های مذهبی روایت خاصی وارد نشده است ، لذا در چنین مواردی باید به عمومات مراجعه کرد ، و همان گونه که حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند : علَينا إلْقاءُ الاُصول إلَيكُم، و عليكمُ التَّفْريعُ بر ماست كه اصول را براى شما بيان كنيم و بر شماست كه فروع را استخراج كنيد ، در چنین شرایطی ، این وظیفه ماست که مصادیق آن را پیدا کنیم

معظم له در ادامه با اشاره به این نظر شیخ طوسی و بسیاری از فقها فرمودند : در موضوعات احکام ، اگر شارع ، موضوعی را بیان و برای آن حکمی معین کرد ، اما خودِ شارع ، آن را معنا نکرد ، در ابتدا به اهل لغت رجوع می شود ، اگر در لغت معنایی برای آن پیدا شد و اختلاف میان اهل لغت نبود ، همان ملاک می شود ، و در غیر این صورت باید به عرف مراجعه نمود ، در چنین شرایطی هر آن چه که نزد عرف وجود داشت ، ملاک است.

ایشان با اشاره به آیه ۳۲ سوره حج وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ ، این است (سخن حق) و هر کس شعائر الهی را بزرگ و محترم دارد ، این از صفت ، از دلهای باتقواست ، فرمودند : در اینجا شارع موضوع که شعائر الهی است را بیان کرده و حکمی را هم برای آن بیان فرموده که : مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ این از صفت از دلهای باتقواست ، می باشد ، در اینجا باید حکم را از شارع گرفت ، و در آیه ۴۰ سوره یوسف هم آمده که إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ حکم فقط برای خداست ، یعنی تنها راه دریافت حکم خدای عزوجل است ، و یا قول و عمل و تقریر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و معصومین علیهم السلام.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : برای شعائر الهی در قرآن کریم دو نمونه ذکر شده اما معنای آن بیان نگردیده است ، در آیه ۳۶ سوره حج وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ و (نحر) شتران فربه را برای شما از شعائر الهی (و احکام حج) مقرر داشتیم ، و هم چنین در آیه ۱۵۸ سوره بقره : إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ سعی صفا و مروه از شعائر الهی است ، حال سوال پیش می آید که آیا طواف و رمی جمره و عرفات و منی و مشعر از شعائر است ؟ ، در پاسخ باید گفت که دلیلی وجود ندارد که اینها هم از شعائر الهی نباشند ، چرا که برای فهمیدن معنای شعائر الهی در شرایطی که شارع و معصومین برای آن معنایی ذکر نکرده اند ، باید به عرف مراجعه نمود که در نزد عرف چه چیزی موجب تعظیم و تجلیل است ، و به همان چیز شعائر گفته می شود.

معظم له در ادامه فرمودند : در هیچ روایتی دهه محرم به عنوان شعائر الهی ذکر نشده ، تنها یک مورد روایت از حضرت امام رضا نقل شده که فرمودند : پدرم حضرت موسی بن جعفر ، وقتی که محرم می شد از روز اول محرم محزون می شد و خندان دیده نمی شد ، تا روز عاشورا که مصیبت عظمای آن حضرت بود ، اما در روایات برای روضه ی دهه محرم و اطعام مردم روایت نیامده است ، پس ما از کجا استفاده می کنیم که اینها تعظیم شعائر الهی است ، این که از نظر عرفی ده روز محرم با روضه برپا کردن و اطعام کردن مردم تجلیل شده است ، لذا از آن جا که روزهای منتهی به شهادت تجلیل و گرامی داشته شده ، این شعائر محسوب می شود.

ایشان در ادامه در رابطه با دهه محسنیه فرمودند : ما هستیم و کلمه ی شعائر ، در کامل الزیارات روایتی برای حضرت محسن ذکر شده ذکر شده که در هیچ مانند آن روایتی بیان نشده است ، و می بینیم که این قدر خدای عزوجل برای حضرت محسن سلام الله علیه تجلیل قرار داده است ، با آن که قبل از حضرت محسن هزاران در دنیا ظلم شده ، اما در کامل الزیارات دارد که روز قیامت ، اولین ظلمی که خدا عزوجل به آن رسیدگی می کند قصه ی حضرت محسن است ، یعنی هزاران و بلکه میلیون ها سال ظلمی که پیش از حضرت محسن شده را عقب می اندازد و در ابتدا به قصه ی حضرت محسن و ظلمی که به او و مادر بزرگوارش روا شده رسیدگی می نماید ، لذا اهمیت قصه ی حضرت محسن نزد خدای متعال در این جا مشخص می شود ، بنابراین تجلیل از حضرت محسن و برپایی دهه محسنیه هم از شعائر الهی محسوب می شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : برای زنجیر زنی ها ، سینه زنی ها و بسیاری از انواع عزاداری ها در روایات چیزی وارد نشده است ، اما حتما این گونه عزاداری ها از شعائر الهی محسوب می شوند ، چرا که موضوعات این چنینی از عرف گرفته می شود و حکم شعائر الهی برای آنها مصداق پیدا می کند ، لذا لازم نیست برخی از رسوم و عزاداری ها در گذشته وجود داشته باشد ، و اگر حتی اگر از امروز چیز جدیدی درست شود و تعظیم و تجلیل اهل بیت نزد عرف محسوب شود ، تعظیم شعائر الهی خواهد بود.

معظم له در این نشست علمی در رابطه با مفهوم شفاعت فرمودند : شفاعت از ماده ی شَفع به معنای کمک کردن است ، و در اصطلاح یعنی واسطه شدن یک مخلوق میان خدا و دیگر مخلوقات برای رساندن خیر یا دفع شر در دنیا و آخرت است ، شفاعت به طور کامل از آنِ خدای متعال است و هیچ کس بی‌اذن او نمی‌تواند شفاعت نماید ، در آیه ۲۸ سوره انبیا آمده : وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَىٰ و هرگز از احدی جز آن کسی که خدا از او راضی است شفاعت نکنند ، یعنی شفاعت میزان و ملاک دارد ، و بدون ملاک و میزان انجام نمی شود ، لذا مثلا آن هایی که شامل آیه ۱۳۷ سوره نساء هستند مورد شفاعت قرار نمی گیرند ، إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا ثُمَّ ازْدَادُوا كُفْرًا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَلَا لِيَهْدِيَهُمْ سَبِيلًا آنان که نخست ایمان آورده سپس کافر شدند، باز ایمان آورده دیگر بار کافر شدند، پس بر کفر خود افزودند، اینان را خدا نخواهد بخشید و به راهی هدایت نخواهد فرمود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : مُنصرف بودن تمام مُطلَقات به مصادیق مُتعارفه مگر با دلیل ، وجوب سجده در آیه سجده حتی اگر از رادیو و مانند آن شنیده شود ، مسائلی در مورد ماهیت جن ، احکام سوق ، ید و ارض مسلمانان ، احکام شرعی مربوط به استخاره ، حکم هِبِه ی مُعَوَّضِه ، حکم نیابت در نماز ، روزه و حج در زمان حیات ، ذکر وارد شده در سجود و رکوع ، و شرح آیه ۱۴۲ سوره بقره ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.