آیت الله العظمی شیرازی: تصاحب مال غیرمسلمانان جایز نیست ، مگر کافر حربی ، آن هم در زمانی که جنگ برقرار باشد

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز دوشنبه بیست و پنجم ماه صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست علمی فرمودند : مال همه غیرمسلمانان محترم است ، مگر کافر حَربی ، و در تعریف کافر حربی گفته اند : کافر حَربی شخص غیرمسلمانی است که معانِد با اسلام و مسلمانان باشد و هم چنین با مسلمانان در حال جنگ و یا در حال اعلام جنگ است ، در شرایطی که هیچ‌گونه پیمانی از قبیل مُعاهِده و عَقدِ امان و صلح با مسلمانان ندارد ، کافر حربی می‌تواند اهل کتاب یا غیراهل کتاب باشد ف در چنین شرایطی ، جان و مال و امنیت او از سوی مسلمانان مصونیت ندارد.

معظم له هم چنین تاکید فرمودند : گرفتن و تصاحب مال تمامی انواع غیرمسلمانان جایز نیست ، لذا غصب و تصرف در اموال غیر مسلمان چه در ممالک اسلامی و چه در ممالک غیر اسلامی جایز نیست.

ایشان در ادامه با اشاره به انواع کفار فرمودند : فقط مالِ مربوط به کافر حَربی در شرع مقدس اسلام محترم نیست ، آن هم ، آن کافر حربی که در حال جنگ با مسلمانان است ، اما حتی مال آن کافر حربی که در آتش بس و صلح با مسلمانان بوده ، و با آنان در حال جنگ نیست ، نیز محترم است ، لذا تصاحب مال کافر حرَبی به دو شرط جایز است ، اول آن که کافر حربی در حال جنگ با مسلمانان باشد ، و دوم آن که در زمانی آن مال تصاحب شود که نزاع میان او و مسلمانان وجود داشته و جنگ برقرار باشد ، نه آن که جنگ به آتش بس کشیده شده باشد ، و گرنه تصاحب مال حتی کافر حربی در صورتی که این دو شرط در مورد او وجود نداشت ، جایز نیست.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : کیفیت تقسیم ارث میان ورثه ، معنای تَقاص در شرع ، احکام سجده در هنگام خواندن آیه ی سجده ، احکام طهارت در مورد غیرمسلمانان ، حکم ازدواج با زنان بدکاره ، دلیل افضل بودن امامان معصوم بر انبیا ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با اشاره به انواع کفار فرمودند : کافر ذِمیّ و اهل‌جزیه ، که از آنان با عنوان «اهل ذِمّه» نیز یاد شده ، به اهل کتابی می‌ گویند که در حکومت اسلامی با آنان قراردادی به نام «عقد ذمّه» منعقد شده و طبق این قرارداد، حکومت اسلامی، امنیت جانی، مالی و ناموسی آنان را برعهده می‌گیرد و در مقابل، آنان نیز موظف به پرداخت «جزیه» می‌شوند ، کافر حربی: به غیر اهل کتاب و یا اهل کتابی که عقد ذِمّه را نپذیرد و یا به تعهدات آن عمل نکند ، و کافر حربیِ مُعاهَد یا مُستأمَن ، به کفاری گفته می شود که در ذمّه ی مسلمانان نیستند ، اما با مسلمانان قراردادی از قبیل «صلح» یا «امان» برقرار می‌کنند ، که به موجب آن، کافر حربی مانند کافر ذمّی، در بین مسلمانان مصونیت پیدا می‌کند ، و کافر حربی غیر مُعاهَد ، به کفاری می گویند که در ستیز با اسلام بوده و به هیچ معاهده و قراردادی با مسلمانان تن نمی‌دهند.

معظم له با اشاره به آیه اول سوره مائده : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ ، اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد به قراردادها[ى خود] وفا كنيد ، فرمودند : در وفای به عقود تفاوتی میان مسلمان و غیرمسلمان وجود ندارد ، اما تنها موردی که استثنا شده ، ربا است ، چرا که روایتی از امیرالمومنین صلوات الله علیه نقل شده که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در باب ربا پنج دسته را لعن فرمودند : قَالَ عَلِيٌّ علیه السلام لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله الرِّبَا وَ آكِلَهُ وَ مُؤْكِلَهُ وَ بَائِعَهُ وَ مُشْتَرِيَهُ وَ كَاتِبَهُ وَ شَاهِدَيْهِ ، حضرت اميرالمؤمنين علی عليه السّلام فرمودند: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله ، ربا دهنده و ربا گیرنده، فروشنده جنس ربوی و مشترى آن و نیز نويسنده قبض و شاهدانش را لعن فرموده‌اند.

ایشان در ادامه فرمودند : در ربا دادن تفاوت نمی کند که فرد ربا گیرنده مسلمان یا غیرمسلمان باشد و شامل حرمت می شود ، اما دلیل خاص وجود دارد که از غیرمسلمان می توان ربا گرفت ، یعنی انسان به او پولی بدهد و از وی سود بگیرد ، اما جایز نیست که از کافر وام گرفته شود و بعد با اضافه به او پس داده شود ، البته این مساله میان فقها به دلیل برخی از روایات ، محل اختلاف است ، اما آن چه که اجماع است و همه فقها قبول دارند ، در مورد کافر حربی و هنگام حرب است ، که ربا گرفتن از آن ها اشکال ندارد ، اما جماعتی از فقها گفته اند و من هم نظرم همین است که لازم نیست کافر ، حربی و وقت حرب باشد ، حتی در مورد کافری که چه در کشورهای اسلامی و چه کشورهای غیراسلامی است و جنگی هم با آنان برقرار نیست ، می توان پول قرض داد و ربا گرفت و اشکالی در آن وجود ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ی ۷۳ سوره توبه : يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ ، اى پيامبر با كافران و منافقان جهاد كن ، فرمودند : در اینجا جَاهِدِ الْكُفَّارَ از باب وعید است ، و نه وَعد ، چرا که خدای متعال در آیه ۹ سوره آل عمران فرموده : إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ خداوند، از وعده خود، تخلف نمي‏كند ، آن چه که بد است و خدای متعال از آن تخلف نمی کند ، خُلف وَعد ، است ، اما خُلف وعید نه تنها بد نیست که فضیلت است ، یعنی وقتی خدا به پیامبر می فرماید : جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ مثل این است که کافران را تهدید کرده و می خواهد از آنان زهر چشم بگیرد تا به مسلمانان تعدی نکنند ، لذا اگر پیامبر خدا جَاهِدِ الْكُفَّارَ نکردند ، این کار بدی نیست ، ضمن آن که این مساله محل خلاف است ، که آیا در اسلام ، جهاد ابتدایی جایز است یا حرام است ، یعنی اگر کفار سر جای خود نشسته اند و به مسلمانان کاری نداشته و به آنان حمله نمی کنند ، چون کافر هستند ، آیا می شود با آنان جهاد کرد ؟ ، در این مورد بسیاری از فقها فرمودند این کار حرام است و جایز نیست که در جواهر الکلام و برخی کتب فقهی به آن اشاره شده ، البته در مورد کافری که به مسلمانان حمله کرده و با مسلمانان قصد جنگ دارد ، مسلمانان حق دفاع از خود دارند.

معظم له با اشاره به شخصیت مرحوم شیخ جواد بلاغی از علمای بزرگ ساکن سامرا که از شاگردان مرحوم میرزای شیرازی بزرگ بوده است فرمودند : ایشان دو کتاب در مورد غیرمسلمانان دارد : به نام های الهدی الی دین المصطفی ، و الرحلة المدرسيّة والمدرسة السيّارة في نهج الهدى ، که کتاب های بسیار مفیدی است و توصیه می کنم که این کتاب ها را بخوانید ، ایشان در این کتاب ها ، تمامی جنگ های پیامبر اکرم را بررسی کرده و با استدلال و استناد به روایات و منابع تاریخی ، ثابت کرده که هیچ کدام از آن جنگ ها ، جهاد ابتدایی نبوده ، بلکه همگی دفاعی بوده است.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند : تمامی جنگ های پیامبر در اطراف مدینه بوده و هیچ کدام در اطراف مکه نبوده ، چرا که در همه ی موارد کفار به پیامبر حمله می کردند ، یا قانون کشی می کردند ، در نتیجه پیامبر اکرم دفاع می کردند ، لذا هیچ کدام از جنگ های پیامبر جهاد ابتدایی نبوده است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با فتح مکه نیز تاکید فرمودند : در این ماجرا هم جهاد ابتدایی وجود نداشت ، بلکه مکه فتح شد ، و اگر در خلال آن نزاعی اتفاق افتاد ، آن هم از باب دفاع بود ، چرا که پیامبر اکرم در مکه متولد شده بود و می خواست وارد وطن خود شود ، برخی از کفار مانع شدند و تجاوز کردند ، لذا اسم این کار جنگ و جهاد ابتدایی نبوده است.

معظم له در ادامه فرمودند : جنگ و جهاد ابتدایی که محل کلام است در زمانی است که کفار سر جای خود نشسته اند و با مسلمانان سر جنگ ندارند یا در حال پرداخت جزیه هستند ، و در آن هنگام بی مقدمه به آنان حمله شود ، و پیامبر اکرم در هیچ زمانی جهاد ابتدایی نداشتند ، و در تمام مواردی هم که پیامبر با مشرکان و کفار جنگیدند یا شروع جنگ از طرف آنان بوده و یا قانون شکنی می کردند ، یعنی قراردادی که مسلمانان با کفار داشتند را می شکستند ، لذا هچ یک جهاد ابتدایی نبوده است.

ایشان با تاکید بر این که منظور از جَاهِدِ الْكُفَّارَ این است که وقتی مشرکان حمله کردند تسلیم نشو و با آنان مقابله کن ، فرمودند : از این آیه برداشت نمی شود که باید سراغ کفار رفت و از آنان بخواهید که یا مسلمان شوند و یا جزیه بدهند ، بلکه مراد آن است که اگر آن ها برای جنگ به سمت شما آمدند ، شما آماده باشید.

آیت الله العظمی شیرازی تاکید کردند : اگر کفار سر جای خود نشسته باشند و با مسلمانان قصد نزاع نداشته باشند ، نمی توان با آنان وارد جنگ شد ، بلکه اگر به مسلمانان حمله کردند ، البته می توان دفاع کرد.

معظم له در ادامه فرمودند : وقتی غیرمسلمانان در کشورهای اسلامی سکونت دارند ، به جای خمس و زکات ، جزیه پرداخت می کنند.

ایشان در ادامه فرمودند : تمسک به عام در شبهه مصداقیه باطل است ، و در مواردی که گفته شده نباید در مصداق شک نمود بلکه باید میان علما محرز باشد ، این مساله شامل عامه نمی شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : کیفیت تقسیم ارث میان ورثه ، معنای تَقاص در شرع ، احکام سجده در هنگام خواندن آیه ی سجده ، احکام طهارت در مورد غیرمسلمانان ، حکم ازدواج با زنان بدکاره ، دلیل افضل بودن امامان معصوم بر انبیا ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.