آیت الله العظمی شیرازی: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرالمومنین سلام الله علیه علیرغم برخی از اختیارات ویژه برای اعمال ولایت ، از آنها استفاده نکردند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز های جمعه و شنبه ، بیست و دوم و بیست و سوم ماه صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست فرمودند : خدای متعال ، خالق و مالک همه هستی و از جمله انسان‌هاست بنا بر این حقّ تصرّف در انسان و متعلّقات او در اختیار خدای متعال است و در مرتبه بعد می‌تواند این حق از طرف خدای متعال به دیگران داده شود.

معظم له در ادامه فرمودند : بر اساس اعتقاد همه مسلمانان، حقّ تصرّف در اموال و اعراض و نفوس انسان ها از طرف خدای متعال به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داده شد ، هم چنین شیعیان معتقدند این حق بعد از پیامبر به ۱۴ معصوم علیهم السلام که از ویژگی عصمت برخوردارند نیز داده شده است.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند : ولایت اختصاص به خدای متعال دارد و شامل ولایت بر همه شئون فردی و اجتماعی انسان ها می باشد ، ولایت بر اَعراض، نفوس و اموال انسان‌ها ، از شئون اختصاصی خدای متعال است ، این ولایت فقط با اذن خدای متعال به اشخاص کاملی که از مقام عصمت برخوردارند تفویض می‌شود ، لذا ولایت بر اموال و اَعراض و نفوس ، فقط با نصب و اذن خدای متعال، مشروعیت می‌یابد ، و خدای متعال این حق خود را به پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ و ۱۴ معصوم علیهم السّلام داده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با توجه به دامنه ی وسیع ولایت و اختیارات و حق ویژه ای که پیامبر اکرم و امیرالمومنین نسبت مردم داشتند ، فرمودند : در تاریخ ده ساله حکومت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مدینه و حدود پنج سال حکومت امیرالمومنین ، حتی یک مورد سراغ نداریم که این بزرگواران از حق ویژه و اختیارات و ولایت خود استفاده کرده باشند.

معظم له در ادامه فرمودند : در تاریخ یا روایات حتی یک مورد هم نیامده که پیامبر اکرم یا امیرالمومنین به کسی بگویند که این شخص زن تو نیست ، بدون این که همسر او بخواهد یا طلاق دهد ، یا زمین کسی را بگیرند ، یا بگویند این چیز دیگر متعلق به تو نیست ، با آن که حق داشتند اما از این حق استفاده نکردند.

ایشان در ادامه فرمودند : پیامبر اکرم و امیرالمومنین ، پول هایی را که جمع می شد ، در ابتدا صرف نیازهای مردم می کردند ، مثلا برای ازدواج ، خرید یا تعمیر خانه ، علاج امراض و … ، وقتی نیازها تمام می شد ، و دیگر شخص نیازمندی وجود نداشت ، مازاد آن را به طور مساوی تقسیم می کردند ، در روایت آمده سه دینار نصیب امیرالمومنین و سه دینار عینا نصیب قنبر غلام ایشان شد ، واقعا اسلام حقیقی ، نه کم نظیر ، که بی نظیر است ، و این اسلام را پیامبر اکرم و امیرالمومنین نشان دادند ، و امام حسین علیه السلام هم فرمودند : و أسِيرُ بِسيرَةِ جَدّي وَ أبي عَليِّ بنِ أبي طالِبٍ عليه السّلام ، می خواهم به روش جدّم و پدرم علي ابن ابي طالب عليه السّلام رفتار نمايم.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به عبارتی از شیخ طوسی وجود دارد که می گوید اگر شارع در موضوعات ، حکمی را بیان نکرد ، آن را باید از عرف پرسید ، فرمودند : مثلا شارع گفته است وضو بگیرید اما نگفته است با کدام آب وضو بگیرید ، در این شرایط باید ببینیم عرف چه می گوید ، یا گفته بر صعید طیّب تیمم کنید ، این که صعید چیست را باید عرف بگوید ، یا مکرر عرض کردم که نسبت به شعائر در آیه ۳۲ سوره حج فرموده : وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ ، و هر كس شعاير خدا را بزرگ دارد در حقيقت آن [حاكى] از پاكى دلهاست ، حالا این که شعائر چیست ، قرآن ذکر نفرموده مگر در دو مورد ، و در مابقی موارد بایستی عرف تعیین کند که شعائر چیست ؟

معظم له در ادامه با اشاره به آیه ۲۲ سوره حج و آیه ۱۵۸ سوره بقره فرمودند : خدای متعال در این دو آیه در قرآن می فرماید : وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا و شتران فربه را براى شما از [جمله] شعائر خدا قرار داديم در آنها براى شما خير است پس نام خدا را بر آنها در حالى كه برپاى ايستاده‏ اند ببريد ، إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ صفا و مروه از شعاير خداست ، که در مابقی موارد باید عرف شعائر الهی را مشخص کند.

ایشان در ادامه عبارتی از شیخ طوسی در کتاب المبسوط فی فقه الامامیه جلد ۳ صفحه ۲۷۱ با این مضمون نقل فرمودند : قال الشيخ الطوسي (قدس سره) في المبسوط: «وأمّا ما به يكون الإحياء: فلم يرد الشرع ببيان ما يكون إحياء دون ما لا يكون، غير أنّه إذا قال النبيّ عَلَيه وَآلِهِ السَّلَام: من أحيا أرضاً فهي له‌، ولم يوجد في اللغة معنى ذلك، فالمرجع في ذلك إلى العرف والعادة، فما عرفه الناس إحياءً في العادة كان إحياء، وملكت به الموات و در ادامه تاکید کردند : در اینجا گفته شده در شرع نیامده که احیای زمین چیست ، لذا باید در چنین شرایطی به عرف مراجعه کرد.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به دو حدیث از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، مَن أحيا أرضًا ميتةً فَهيَ لَهُا اگر کسی زمین مرده ای را احیا کرد ، آن زمین متعلق به اوست ، الأرض لله ولمن عمرها ، زمین متعلق به خدا و کسی که آن را آباد کرده می باشد ، در ادامه به عبارتی در کتاب جواهر الکلام ، جلد ۳ صفحه ۱۳ در شرح این حدیث اشاره : والفتوى في كونه سببا شرعيا لحصول الملك مع حصول شرائطه التي منها الاذن أيضا ، سواء كان المحيي مسلما أو كافرا ، و در ادامه فرمودند : اگر غیر مسلمانی که در ذمّه ی اسلام ، زمینی از ارض اسلام را آباد کرد ، بر اساس نظر صاحب جواهر ، آبادانی شامل مسلمان و غیرمسلمان می شود.

معظم له در ادامه فرمودند : زمین بر سه قسم است : قسم اول ، ملک خصوصی افراد ، دوم انفال ، و سوم زمین موات ، در قسم اول که زمین متعلق به مالک است ، در قسم دوم یعنی انفال ، زمین هایی است که از جانب‌ خدای متعال در اختیار پیامبر و پس‌ از آن‌ حضرت‌ در اختیار ۱۴ معصوم قرار گرفته‌ است‌ ، این واژه از آیه نخست سوره انفال گرفته شده است ، و شامل غنیمت‌های برجسته جنگ‌ها، قله کوه‌ها، دریاها، بستر رودخانه‌ها، مال بدون وارث از جمله موارد مربوط به انفال است ، برای تصرف این گونه زمین اذن امام معصوم یا فقیه جامع الشرایط لازم است ، در قسم سوم ، هر کس آن زمین را آباد کرد چه مسلمان و چه غیرمسلمان مالک آن می شود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : شرح آیه ۶ سوره حجرات ، حکم قرضی که قرض دهنده به جای درخواست مبلغی بیشتر ، کمتر از مبلغ قرض داده شده را شرط کند ، حکم خمس در مالی که با پول خمس داده شده سرمایه گذاری گردیده ، حکم خمس در مورد کفن و قبری که ارزش افزوده یافته ، حکم جواز خرید و فروش قبر ، حکم آباد کردن زمین های بدون مالک ، حکم بخشیدن زمین های بدون مالک به افراد از طرف حکومت ها ، حکم شرعی مالیات ، حکم خمس پولی که ولیّ برای فرزند صغیر در بانک می گذارد ، تفاوت نفقه زوجه و ارحام ، شرح آیه ۲۵ سوره اعراف ، حکم جِزیِه به عنوان جایگزین خمس و زکات برای غیر مسلمانان ، شرح آیه ۱۴ سوره اسرا ، استفاده از لفظ جمع برای مفرد در برخی از آیات قرآن ، و برخی از احکام غسل ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.