آیت الله العظمی شیرازی: انجام کار خیر موجب ساقط شدن تکلیف نسبت به پرداخت خمس و زکات نمی شود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز پنجشنبه چهاردهم صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در پاسخ به این سوال که اگر کسی اهل خیر هست و کارهای عام المنفعه بسیاری انجام می دهد اما اهل پرداخت خمس و زکات نیست ، آیا کارهای عام المنفعه ی او جایگزین خمس می شود ؟ ، فرمودند : فرض کنید انسان پای کسی را می شکند ، طبق احکام شرعی ، مدیون است و باید دیّه پرداخت کند ، حال اگر این شخص ، دیّه پرداخت نکرد ، اما کارهای خیر انجام داد ، قطعا جایگزین دِین نخواهد شد.

معظم له در ادامه فرمودند : کار خیر در جای خود ثواب دارد ، اما جایگزین دِین نخواهد شد ، لذا اگر خمس و زکات بر ذمّه ی کسی باشد ، مدیون است ، و باید خمس و زکاتِ اموال خود را بپردازد.

ایشان با اشاره به آیه ی ۲۷ سوره ی مائده : إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ خدا فقط از افراد متقی قبول می کند ، فرمودند : کسی که عمل واجب را انجام نمی دهد ، متقی نیست ، لذا حتی ممکن است کار خیر چنین انسانی پذیرفته هم نشود ، البته ممکن است برای او فایده هایی داشته باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با تفاوت ثوابِ عمل و قبولِ عمل فرمودند : گاه انسان عمل خیری انجام می دهد ، مثلا برای حضرت سیدالشهدا علیه السلام اطعام می دهد ، عمل این شخص قطعا نزد خدای متعال ماجور است و برای او ثواب در نظر گرفته می شود ، به خاطر زحمتی که کشیده است ، اما کلمه ی إِنَّمَا که از اَداتِ حصر است دلالت بر این دارد که خدا عمل کسی را که متقی نیست ، قبول نمی کند.

معظم له در رابطه با اعمال خیر افرادی که که عمل خود را برای ریا انجام نمی دهند اما برای رضای خدا هم انجام نمی دهند ، فرمودند بر اساس روایات که در قرآن هم آمده ، خدای متعال اعمال انسان را در صورتی که برای رضای او انجام شده ، می پذیرد ، لذا قبول عمل ، یک مساله است ، و آثار دنیوی و اخروی عمل ، مساله دیگری است ، عذاب و ثواب یک مساله است ، آثار وضعی اعمال انسان ، چیز دیگری است ، و این ها با هم تفاوت دارد.

ایشان در این نشست علمی فرمودند : مومن ، منافق و کافر مراتبی دارد ، و کفر ، خود بر سه قسم است ، گاه کفر به معنای کفران در مقابل شکر است ، که حرام نیست ، چون شکر ذاتاً واجب نیست ، البته انجام واجباتی که خدا بر انسان فرض فرموده ، لازم است ، اما آیا واجب است انسان بگوید شکراً لله ، خیر ، مستحب است ، و در قرآن ، اسم این نوع از به جای نیاوردن شکر خدا ، کفر گذاشته شده ، با این که ممکن است آن فرد نه فقط مسلمان ، بلکه مومن هم باشد ، گاهی کفر به معنای ترک واجب است ، مانند فردی که حج بر او واجب شده و مستطیع است اما به حج نمی رود ، قرآن برای چنین شخصی فرموده : وَ مَن کَفَرَ ، با این که این شخص کافر نیست ، یعنی احکام کفر در مورد او جاری نمی شود ، و نجس نیست ، اما این شخص در روز قیامت با کافران محشور می شود ، ولی در دنیا حکم کفر ندارد ، و یک مرتبه ی عالی هم در کفر داریم که در آیات و روایات و احکام ، به آن اشاره شده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه با اشاره به آیه ۶۸ سوره توبه : وَعَدَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْكُفَّارَ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا هِيَ حَسْبُهُمْ وَلَعَنَهُمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُقِيمٌ ، خدا به مردان و زنان دو چهره و كافران آتش جهنم را وعده داده است در آن جاودانه‏ اند آن [آتش] براى ايشان كافى است و خدا لعنتشان كرده و براى آنان عذابى پايدار است ، فرمودند : نفاق هم مراتبی دارد ، گاهی کسی کاری انجام می دهد که از آن به نفاق تعبیر شده اما فعل حرام نیست ، در نوع و مرتبه دیگرِ نفاق ، مثلا اگر به کسی قول بدهیم که به او هدیه یا پولی بدهیم اما بعدا به قول خود عمل نکنیم ، از این بدقولی تعبیر به نفاق شده ، یعنی علاوه بر آن که این انسان دروغ گفته ، از او تعبیر به منافق هم شده است ، این کار اگر چه بد است ، و آن فرد به عنوان منافق هم تعبیر شده ، اما این نفاق ، حرام نیست ، و حتی مشمول این آیه شریفه نمی شود ، یعنی جزای او نار جهنم نیست ، لذا نفاق هم دارای مراتبی است که در قرآن و روایات به آن ها اشاره شده است.

معظم له در رابطه با فتوحات زمان خلفا و غنائم جنگی و خمس مربوط به غنائم آن فرمودند : تمامی آن فتوحات به دلیل آن که با اذن امام معصوم نبوده باطل است و غنائم جنگی به دست آمده در آن هم ، ملک امام معصوم است ، لذا خمس آن ها هم متعلق به امام معصوم است.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند تمام حروب اگر بدون اذن امام معصوم علیه السلام یا با اذن کسی از طرف امام معصوم نباشد ، روایت خاص در این مورد وجود دارد که اجماعی هم هست که تمام غنائم ، متعلق به شخص امام معصوم علیه السلام است ، البته ائمه علیهم السلام اجازه تصرف در اراضی فتح شده بدون اذن امام معصوم را داده اند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حضور امام حسن و امام حسین سلام الله علیهما در برخی از جنگ های زمان خلفا فرمودند : در برخی روایات آمده که حضور این بزرگواران با اجازه حضرت امیر صلوات الله علیه بوده اما مجموعا هیچ کدام دلیل معتبری مبنی بر حضور این دو امام بزرگوار وجود ندارد.

معظم له در رابطه برخی تفاسیر از قرآن به غیر از آن چه از طریق معصومین علیهم السلام رسیده است ، فرمودند : هر آن چه از معصوم علیه السلام به ما برسد ، درست است ، اما هر آن چه دیگران گفته باشند ، سند نیست ، پیغمبر صلوات الله علیه فرمودند کتاب الله و عترتی ، و روایات متواتر نقل شده که هر کس غیر از ما تفسیر کند باطل است ، لذا اگر روایتی ذیل آیه شریفه ای نداریم ، در روایتی آمده : من فسّر القرآن برأيه فليتبوأ مقعده من النار ، چرا که تفسیر ، بیان الغامض است ، اگر در آیه ای ظهور وجود دارد ، ظواهر حجت است ، اما اگر معلوم نیست و مجمل است یا غامض است ، تفسیر آن باید از معصوم علیه السلام برسد ، چون پیامبر تصریح کردند کتاب الله و عترتی ، و غیر از این دو ، جهل است.

ایشان با اشاره به آیه ۸۲ سوره یوسف : وَابْيَضَّتْ عَيْنَاهُ مِنَ الْحُزْنِ از گریه غم چشمانش سفید شد ، فرموند : مرحوم آیت الله العظمی سید محمد شیرازی در کتاب تفسیر تقریب القرآن اشاره فرموده اند و شاید دیگران هم گفته باشند که منظور از این آیه شریفه به معنای نابینا شدن نیست ، چون در پیامبر نقص وجود ندارد ، بلکه به معنای سفید شدن است و بنا بر برخی دیدگاه ها کنایه است ، چرا که قرآن کریم قله ی بلاغت است ، لذا از این نوع کنایات و مجازات که این آیه ، یک نمونه ی آن است ، فراوان در قرآن وجود دارد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با دلیل استفاده از فعل امر قُل در برخی از آیات قرآن کریم با آن که تمام قرآن ابلاغ است ، فرمودند : همان گونه که مثلا وقتی یک انسان حکیم و دانشمند می خواهد سخنی بگوید ، هنگام تکرار مطلبی ، آن را به الفاظ مختلف بیان می کند ، در قرآن هم از باب بلاغت ، و تنوع در برخی از آیات از فعل امر قُل استفاده شده است .

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم نیابت در واجبات و مستحبات ، شرح مختصر آیه ۸۲ سوره یس ، مقام حضرت ابراهیم پس از ۱۴ معصوم ، حکم استفاده از اموال شخصی که اهل پرداخت خمس نیست ، حکم شرط کردن برای قرض دادن ، وجوب تمامی احکام مرد برای زن مگر با دلیل ، توضیحاتی در رابطه با کتاب های انبیای الهی ، و برخی از احکام ازدواج ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.