آیت الله العظمی شیرازی: عمل بدون تقلید ، اگر بعدا مشخص شود مطابق با واقع و فتوای مجتهد جامع الشرایط در وقت عمل بوده ، صحیح است

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز شنبه نهم صفر سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست در رابطه عمل به وظایف شرعی توسط افراد مکلف ، در صورتی که بدون تقلید از مجتهد جامع الشرایط صورت گرفته باشد ، فرمودند : اگر مکلف ، نمازی را می خواند یا روزه ای را می گیرد و یا حجی را به جا می آورد و در هنگام عمل به تکلیف ، بدون تقلید این وظیفه شرعی را انجام دهد ، چنانچه بعدا احراز شود که عمل او مطابق با واقع بوده و وظیفه شرعی خود را انجام داده ، عمل او باطل نیست.

معظم له در ادامه فرمودند در چنین شریطی علم به واقع شرط نیست ، اما اگر کشف شد عمل او مطابق با واقع بوده ، عمل او صحیح است ، یعنی روز قیامت از او سوال نخواهد شد که چرا در این مساله تقلید نکردی ؟ ، لذا همین که احراز شود عمل او مطابق با فتوای فقیه جامع الشرایط در هنگام عمل به تکلیف بوده ، کافی است.

ایشان هم چنین فرمودند : مرحوم سید محمدکاظم طباطبایی یزدی صاحب عروة الوثقی در اوائل باب تقلید در عروه فرموده اند که عمل عامی بدون احتیاط باطل است ، اما اکثر فقها به ایشان اشکال کرده اند و به این مطلب حاشیه زده اند ، و در این جا گفته اند اگر عمل ، مطابق با واقع بود ، باطل نیست ، علم به مطابقت با واقع در صحت عمل دخیل نیست ، خودِ مطابقت با واقع که اسمش امتثال است ، مُسقِط تکلیف است ، نه علم به امتثال ، «امتثال» بجا آوردن عملِ مطلوب پروردگار با انگیزه تقرّب الهى است ، نکته مهم در اینجا این است که اگر نمی داند عمل او مطابق با واقع بوده یا نه ؟ این برایش مُعَذّر نیست ، مُعَذّر یعنی آنچه که موجب شود که مکلف ( در ترک فعل و یا انجام آن ) عذری پذیرفته نزد خدای متعال داشته باشد به گونه ای که موجب رهایی او از عقوبت گردد ، لذا باید ولو بعد از عمل احراز کند ، و کشف کند که آیا عمل او مطابق با واقع بوده یا مطابق با فتوای یک اهل خبره و مجتهد جامع الشرایط بوده است یا نه ؟ ، بنابر این اگر گفته شود حتی اگر مطابق با واقع بوده ، عمل او نیاز به اعاده و قضا دارد ، این مطلب از نظر من و بسیاری از فقها درست نیست بلکه عمل او صحیح است و نیاز به اعاده ندارد.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند برخی از فقها معتقدند برای عمل ، استناد و حجت لازم است ، البته من برداشتم این نیست ، آن ها معتقدند در حُجّیت حُجَج ، حُجّیت ظاهریه ، تَنجیز و اعذار ، استناد لازم است تا مُسقِط تکلیف باشد ، اگر استناد نکرده باشد صرف المطابقه کافی نیست.

معظم له در ادامه فرمودند اما نظر من و بسیاری از فقها این است که واقع حجت است ، چه وقتِ عمل بداند و چه نداند ، لذا حجّیت ، اعم از استناد و عدم استناد است و صرف المطابقه کافی است.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : حکم تصرف و نذرِ زوجه از مال خودش بدون اذن شوهر ، حکم قطع نماز در صورت فراموش شدن خواندن اقامه یا اذان توسط امام و ماموم ، حکم تقلید ابتدایی از میت و شرایط آن ، حجیت یا عدم حجیتِ شهرتِ فتوائیّه ، و تکلیف فقیه در شرایطی که به دلیل و حجت نرسد ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱:۱۵ دقیقه به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.