با فرا رسیدن ایام محرم و به‌خصوص روز عاشورا، مردم لرستان بر اساس رسم دیرینه خود عزای سرور و سالار شهیدان را با گِل‌مالی انجام می‌دهند.
گل‌مالی مردمان لر در روز عاشورا، از خاکی‌ترین آیین عاشورایی جهان حکایت دارد که اندوه‌بارترین عزاداری برای پسر حضرت فاطمه سلام الله علیها را به تصویر می‌کشد.
در گذشته که پارچه سیاه کم بود، مردم تکه‌ای از دُور (سیاه چادر) را می‌بریدند و روی شانه خود می‌گذاشتند. سپس گِل درست می‌کردند و روی شانه‌هایشان می‌مالیدند، به این نشانه که جسم ما از خاک است و به خاک برمی‌گردد.
آیین گِل‌مالی در روز عاشورا در استانهای غربی ایران نظیر لرستان، کرمانشاه و ایلام انجام می‌شود.
لُرها زمانی که عزیزی را از دست می‌دهند، گل و خاک به سر و صورت خود می‌زنند؛ با این تعبیر که با این عزا به خاک نشستیم. این ریشه در تاریخ دارد و در منابع تاریخی هم داریم که در گذشته هم در مصیبت‌ها گل و خاک به سر و صورت می‌زدند.
عزاداری سیدالشهدا در روز عاشورا هم حزن و اندوه بزرگی است که به همین خاطر لُرها گل و خاک به سر و صورت خود می‌زنند.
این آیین خاص دارای چند مرحله است. در شام تاسوعا حمام‌هایی از گل مانند استخر درست می‌شود و افراد در آن غوطه‌ور می‌شوند و سپس خارج می‌شوند.
این عزاداری در روز تاسوعا هم در برخی از شهرها رواج دارد، اما اصل آن در روز عاشوراست.
در صبح روز عاشورا، از کودک و جوان تا زن و مرد به تکیه‌های محله می‌روند و پس از گل‌مالی خود، دور آتش می‌ایستند تا خشک شوند و در ادامه به سینه‌زنی می‌پردازند.
زنان به یاد مصیبت حضرت زینب سلام الله علیها، گل را بر چادر و سر خود می‌مالند و مردها لباس سیاه خود را به رنگ گل در می آوردند و با همان لباس، نماز ظهر عاشورا را می‌خوانند.
این دسته‌های عزاداری، نوحه‌های مختلفی به زبان لُری می‌خوانند.
