تحلیل ریشههای ماندگاری و گسست دینی در جوامع غربی؛ چه عواملی ایمان را حفظ یا تضعیف میکنند
تحلیل ریشههای ماندگاری و گسست دینی در جوامع غربی؛ چه عواملی ایمان را حفظ یا تضعیف میکنند
تحولات دینی در جوامع غربی نشان میدهد ماندگاری یا فاصلهگیری از ایمان، پدیدهای یکبعدی نیست؛ بلکه مجموعهای از عوامل معنوی، اجتماعی، نسلی و تجربههای زیسته، مسیر دینداری افراد را در آمریکا و اروپا شکل میدهد و این روند همه پیروان ادیان، از جمله مسلمانان، مسیحیان و یهودیان را دربر میگیرد.
در دهههای اخیر، مسئله دین و دینداری در جوامع غربی وارد مرحلهای تازه شده است.
به گزارش دینآنلاین بر اساس پژوهشهای مرکز تحقیقات پیو، بخش قابل توجهی از شهروندان غربی در سنین جوانی نسبت خود با دین را بازتعریف میکنند.
این روند تنها به آمریکا محدود نیست و در کشورهای اروپایی نیز، بهویژه در میان نسلهای جدید، الگوهای مشابهی دیده میشود.
دادههای مرکز تحقیقات پیو نشان میدهد باور به تعالیم دینی، احساس معنا در زندگی و پاسخگویی دین به نیازهای معنوی، مهمترین عوامل ماندگاری ایمان هستند.
در آمریکا، اکثریت افرادی که بر دین دوران کودکی خود باقی ماندهاند، به نقش دین در معنابخشی به زندگی اشاره میکنند.
گزارشهای مشابه در اروپا، بنابر نقل از مراکز مطالعات اجتماعی، نشان میدهد کلیساها و نهادهای دینی که توانستهاند ارتباط معنوی و اجتماعی فعالتری برقرار کنند، با ریزش کمتری مواجه بودهاند.
در مقابل، گسست دینی اغلب با تضعیف باورها، بیاهمیت شدن دین در زندگی روزمره و فاصلهگیری تدریجی آغاز میشود.
پژوهشهای پیو تصریح میکند بسیاری از افرادی که خود را «فاقد وابستگی مذهبی» معرفی میکنند، لزوما منکر اخلاق یا معنویت نیستند، بلکه معتقدند بدون چارچوبهای نهادی نیز میتوانند اخلاقی و معنوی زندگی کنند.
این دیدگاه در میان بخشی از جوانان اروپای غربی نیز رایج شده است.
در این میان، وضعیت مسلمانان در غرب ابعاد ویژهای دارد.
بنابر نقل از پژوهشهای پیو، نرخ حفظ هویت دینی در میان مسلمانان ساکن آمریکا و اروپا، نسبت به بسیاری از گروههای دینی دیگر بالاتر است.
پیوند خانوادگی، هویت جمعی و تجربه اقلیت بودن، از عوامل تقویتکننده پایبندی دینی در میان مسلمانان به شمار میرود.
با این حال، نسلهای جدید مسلمانان نیز تحت تأثیر محیطهای آموزشی، رسانهای و فرهنگی غرب، با پرسشهای تازهای درباره ایمان و هویت مواجه هستند.
این تحولات نشان میدهد آینده دینداری در غرب نه به حذف کامل دین و نه به بازگشت ساده به الگوهای گذشته منجر میشود.
آنچه سرنوشت ایمان را رقم میزند، کیفیت تجربه دینی، صداقت نهادهای مذهبی و توانایی آنها در پاسخگویی به نیازهای معنوی انسان معاصر است.
امری که همه ادیان و جوامع دینی، از مسلمانان تا پیروان دیگر آیینها، با آن روبهرو هستند.
کارشناسان معتقدند که برای تقویت پایبندی دینی و کاهش گسست ایمان در جوامع غربی، نهادهای مذهبی باید برنامههای معنوی و اجتماعی ملموس ارائه دهند.
از جمله بایستی ارتباط نزدیک با نسل جوان برقرار کنند و فضایی برای پرسش و گفتوگوی انسانی درباره ارزشها و تعالیم دین فراهم کنند تا تجربه دینی واقعی و معنادار برای همه پیروان حفظ شود.
