بیست قاعده حقوقی در یک آیه از قرآن کریم؛ اصول تنظیم قراردادها در اسلام

آیه 282 سوره بقره، مشهور به «آیه دَین»، با دقتی بی‌نظیر در تنظیم قراردادهای مالی، بیش از بیست قاعده حقوقی و فقهی را برای ثبت اسناد تجاری و قرض‌ها ارائه می‌دهد.

این آیه طولانی‌ترین آیه قرآن است که جزئیات اساسی در خصوص قرض، نسیه و معاملات را بیان کرده و راه‌های شفاف و معتبر برای انجام آن‌ها را معرفی می‌کند.

آیه 282 سوره بقره، که به «آیه دَین» معروف است، به‌طور جامع و دقیق بیش از بیست قاعده حقوقی را برای تنظیم قراردادهای مالی، به ویژه قرض‌ها و نسیه‌ها، بیان می‌کند.

این اصول به ایجاد عدالت و شفافیت در معاملات کمک می‌کنند و از بروز اختلافات جلوگیری می‌نمایند. در اینجا به شرح این قواعد پرداخته می‌شود:

1. ثبت قرارداد: هر معامله‌ای که در آن قرض یا نسیه مطرح است باید به‌صورت رسمی ثبت شود.
2. سررسید قرارداد: مدت بدهی باید به‌وضوح تعیین شود.
3. شخص ثالث: سند باید با حضور شخص ثالث نوشته شود تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.
4. عدالت کاتب: کاتب باید عادل و بی‌طرف باشد.
5. تعهد به نوشتن: کسانی که توان نوشتن دارند باید قرارداد را بنویسند.
6. املا توسط بدهکار: بدهکار باید مفاد قرارداد را خود املا کند.
7. اقرار بدهکار: اقرار بدهکار به مفاد قرارداد پذیرفته می‌شود.
8. جزئیات دقیق: تمامی جزئیات معامله باید به‌طور کامل ثبت شوند.
9. تقوای بدهکار: بدهکار باید در هنگام املا تقوای الهی را رعایت کند.
10. وکیل بدهکار: در صورت نیاز، وکیل بدهکار می‌تواند قرارداد را املا کند.
11. حضور دو شاهد: حضور دو شاهد عادل ضروری است.
12. شاهدان زن و مرد: اگر دو مرد عادل در دسترس نیست، یک مرد و دو زن عادل شاهد خواهند بود.
13. لزوم شهادت: شاهدان نباید از شهادت دادن خودداری کنند.
14. فشار بر کاتب و شاهد: نباید کاتب یا شاهد تحت فشار قرار گیرند.
15. تقوای کاتب و شاهد: کاتب و شاهد باید از تقوای الهی پیروی کنند.
16. معاملات کوچک: حتی برای معاملات کوچک باید قرارداد نوشته شود.
17. استثنا در معاملات نقدی: برای معاملات نقدی نوشتن قرارداد الزامی نیست، اما توصیه می‌شود.
18. شاهد در معاملات نقدی: در معاملات نقدی نیز باید شاهد حضور داشته باشد.
19. آزار کاتب و شاهد: از اذیت کردن کاتب و شاهد باید خودداری شود.
20. تقوای الهی در همه مراحل: رعایت تقوای الهی در تمام مراحل تنظیم قرارداد ضروری است.

این بیست قاعده، اصول اساسی برای ایجاد عدالت و شفافیت در معاملات است.

اگر جامعه اسلامی این قواعد را رعایت کند، بسیاری از مشکلات اقتصادی و حقوقی حل خواهد شد و عدالت برقرار می‌شود.