پدیده فرونشست زمین در ایران که در نتیجه استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی رخ می‌دهد، اکنون 27 اثر تاریخی ثبت‌شده جهانی ایران را تهدید می‌کند.
این پدیده به‌ویژه در مناطق مرکزی و جنوب ایران تأثیرات منفی زیادی بر زیرساخت‌ها و بناهای تاریخی داشته است.
فرونشست زمین یکی از مشکلات جدی زیست‌محیطی است که در سال‌های اخیر در بسیاری از نقاط ایران شدت گرفته و علاوه بر آسیب به زیرساخت‌های شهری و روستایی، تهدیدی بزرگ برای آثار تاریخی کشور به شمار می‌آید.
علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در گزارشی هشدار داده است که 27 اثر تاریخی ثبت‌شده جهانی ایران از جمله تخت جمشید، میدان نقش جهان، مسجد جامع اصفهان، گنبد سلطانیه و تعدادی از قنات‌ها در خطر فرونشست قرار دارند.
این آثار باستانی که از ارزش‌های فرهنگی و تاریخی بزرگ برخوردارند، در معرض ترک‌ها و شکاف‌های ناشی از فرونشست زمین قرار گرفته‌اند.
طبق داده‌ها، 30 استان از 31 استان ایران و 256 شهر از 429 شهر درگیر این پدیده هستند و حدود 11 درصد از مساحت کشور تحت تاثیر فرونشست قرار دارد.
استان‌های اصفهان، کرمان، خراسان رضوی، فارس و تهران از جمله مناطقی هستند که بیشترین خطر را از این پدیده متحمل شده‌اند.
به‌ویژه، آثار تاریخی اصفهان نظیر مسجد شاه و پل خواجو و آثار تاریخی استان فارس همچون نقش رستم در خطر نابودی قرار دارند.
متخصصان میراث فرهنگی و محیط‌زیست هشدار می‌دهند که این پدیده می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای بناهای تاریخی و باستانی ایران به‌همراه داشته باشد.
آسیب‌های واردشده به این آثار، که بیشترشان غیرقابل بازسازی هستند، می‌تواند خسارات مالی و فرهنگی عظیمی را به همراه داشته باشد.
کارشناسان معتقدند که در این شرایط، ضرورت توجه جدی به مدیریت منابع آب و پایش دقیق فرونشست در این مناطق بیشتر از پیش احساس می‌شود.
