آیت الله العظمی شیرازی: اگر حضرت زهرا سلام الله علیها بر شخصی خشمناک باشند، جلب رضایت خدای متعال، پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام برای او ممکن نخواهد بود

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، روزهای چهارشنبه و پنج شنبه بیست و ششم و بیست و هفتم ربیع الثانی سال 1446 برگزار شد، در این نشست ها هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی، در رابطه با جایگاه علمی حضرت فاطمه زهرا سلام علیها فرمودند: احادیث و روایات شریفی که به مقام والای حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اختصاص دارد به صدها بلکه هزاران می رسد و اگر دشمنان فضیلت و انسانیت، احادیث اهل بیت علیهم السلام را طعمه حریق و آتش کینه خود نمی کردند، این تعداد به مراتب بیشتر می بود.

معظم له در ادامه فرمودند: از این که به سبب ولایت و مودت اهل بیت علیهم السلام به واجب قرآنی، فریضه الهی و وظیفه انسانی خود عمل کرده ایم، باید شکر خدای متعال را به جای آوریم و زمانی می توانیم شکر این نعمت را به جای آوریم که ولایت و محبت صادقانه خود را نسبت به حضرت زهرا سلام الله علیها با پیروی کامل از ایشان به اثبات رسانده و آن را آشکار و اعلام کنیم.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: پیام حضرت زهرا سلام الله علیها در طول تاریخ برای محبّان و دوستدارانشان این است که عمل هریک از شما با قرآن سازگارتر باشد در روز قیامت بیشتر مورد عنایت و رضایت من قرار خواهد گرفت.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: اگر حضرت زهرا سلام الله علیها بر شخصی خشمناک باشند، جلب رضایت خدای متعال، پیامبر اکرم و ائمه معصومین علیهم السلام برای او ممکن نخواهد بود.

معظم له در رابطه با چگونگی تغییر در قضا و قدر الهی فرمودند: لذا در شبهای قدر سه مرحله برای انسان در نظر گرفته می شود، که بهتر آن است که جایگزین تعبیر «حتمی» شود، که گاه تقدیر شده و تقدیر به معنای اندازه گیری است، مثلا برای فردی تقدیر شده که ۱۰۰ سال عمر کند اما به دلیل قطع رحم، عمر او کمتر می شود، و گاه ممکن است با صله رحم ۱۰۰ سال عمر او حتی افزایش پیدا کند، که این به معنای تقدیر انسان یعنی مقدار و اندازه ای است که برای سرنوشت او معین شده است.

ایشان در رابطه با سایر موارد در سرنوشت انسانها فرمودند: گاهی اوقات در مرحله بالاتر، آنچه که خدای متعال برای انسان در نظر گرفته، قضاء است، که این قرار هم با دعا و صدقه قابل تغییر است، اما اگر ابرام باشد که به معنای حتمی بودن است، قابل تغییر نیست که در برخی از روایات آمده که حتی علم آن به انبیا و اولیا داده نشده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: معصومین علیهم السلام همه چیز را می دانند ، فقط در روایت ، یک جا استثنا شده ، آنجا که در آیه ۳۹ سوره رعد می فرماید : يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ، خدا هر چه را خواهد (از احکام یا حوادث عالم) محو و هر چه را خواهد اثبات می‌کند و اصل کتاب (آفرینش) نزد اوست ، لذا ممکن است که خدای عزوجل در برخی موارد ، که نام آن بداء گفته شده ، چیزی را تغییری بدهد ، و انجام آن را به زمان جلوتر یا عقب تر بیندازد.

معظم له با اشاره به کلامی از امیرالمومنین فرمودند: در روایتی امیرالمومنین فرموده اند : لَولا آيَةٌ في كِتابِ اللّه لَأَخبَرتُكُم بِما كانَ وبِما يَكونُ وما هُوَ كائِنٌ إلى يَومِ القِيامَةِ ، وهِيَ هذِهِ الآيَةُ : «يَمحُو اللّه ما يَشاءُ ويُثبِتُ وعِندَهُ اُمُّ الكِتابِ ، امیرالمومنین علیه السلام در اینجا می فرمایند که اگر این آیه در قرآن نبود : يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ، من همه چیز را برای شما می گفتم ، اما چون خدای متعال این خصوصیت را برای خود قرار داده ، و ممکن است برخی چیزها تغییر کند ، وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ، اصل کتاب (آفرینش) نزد اوست ، لذا در برخی دعاها از جمله دعای احتجاب ، بعضی از روایات آمده : استأثر الله بعلمه ، یعنی خدای متعال برخی چیزها را فقط و فقط برای خودش قرار داده است.

ایشان در ادامه فرمودند: ائمه علیهم السلام بر قضاها و تقدیرها آگاهی دارند اما گاه خدای متعال آنها را محو می نماید، لذا در روایت آمده که شب های سه گانه قدر در نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم، در حقیقت، سه مرحله ی تقدیر و قضا و ابرام است، که مرحله ی ابرام قابل تغییر نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه مفهوم مؤونه در خمس فرمودند: روایتی از امام جواد علیه السلام در رابطه با خمس نقل شده که « الخمس بعد المؤونة » ، خمس بعد از کسر شدن مخارج زندگى است ، یعنی مؤونه خمس ندارد.

معظم له در تشریح معنای مؤونه فرمودند: مفهوم ظاهری مؤونه ، آن چیزی است که مصرف می شود ، و در روایت دیگر هم آمده : « فِي كُلِّ عَامٍ » در هر سال ، یعنی باید مؤونه ی آن سال باشد.

ایشان در ادامه فرمودند: شارع از مؤونه نام برده ، اما آن را معنا نکرده است ، لذا باید برای شناخت معنا و مفهوم آن ، به عرف مراجعه نماییم و ببینیم که عرف به چه چیزی مؤونه می گوید ، اگر چه در ظاهر ، مؤونه به معنای چیزی است که مصرف می شود.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین ادامه تاکید فرمودند: قید دیگری که گفته شده این است که مؤونه ی آن سال باشد ، پس دو قید دارد ، اول آنکه مؤونه باشد ، و دوم آنکه مؤونه ی آن سال باشد ، لذا اگر فرض کنید شخصی از مخارج امسال خود، برای مخارج دو سال خانواده خود برنج خریداری نمود ، در چنین شرایطی آنچه که مؤونه و مصرف امسال اوست ، شامل خمس نمی شود ، اما آنچه که برای مؤونه سال آینده است ، و از مخارج سال جاری خریداری نموده ، چون مربوط به امسال نمی شود ، شامل خمس می شود.

معظم له در رابطه با حکم خمس در رابطه با جهیزیه فرمودند: در رابطه با جهیزیه چون در ادله وارد نشده ، ما باید ببینیم که چه چیزی مصداق مصرف آن سال حساب می شود ، و هر سالی برای آن سال در نظر گرفته می شود ، مثلا اگر از مخارج امسال برای دخترش جهیزیه خریداری می کند ، که هر وقت ازدواج کرد ، آنها را به عنوان وسایل منزل استفاده کند ، و مشخص نیست که زمان ازدواج او ، امسال و یا چند سال آینده است ، لذا این کالاها باید مؤونه امسال حساب شود ، با این دو شرط اگر عرفا مؤونه امسال بود ، خمس به آن تعلق نمی گیرد.

ایشان در ادامه فرمودند: شخصی که می خواهد برای دختر خود ، جهیزیه تهیه کند ، و یک جا نمی تواند آنها را خریداری نماید ، چنانچه متعارف باشد که به تدریج ، این خریداری صورت بگیرد ، چرا که در برخی از کشورها از جمله عراق ، متعارف نیست ، با این دو شرط ، اشکال ندارد ، اما اگر کسی ثروتمند است ، و می تواند جهیزیه دختر خود را یکجا خریداری نماید ، اگر در چنین شرایطی به تدریج خریداری نمود ، حکم او شامل این مساله نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی هم چنین تاکید فرمودند: اگر کسی پول کنار بگذارد که هر وقت دخترش خواست ازدواج کند ، برای او جهیزیه خریداری نماید ، این پول ، مؤونه محسوب نمی شود ، چرا که مؤونه به معنای مصرف است ، اما پول به معنای مصرف و مؤونه نیست.

معظم له در ادامه فرمودند: در مؤونه، شانیت افراد هم شرط است ، چون اگر مصرف سالیانه بیش از شان باشد ، شامل عمومات خمس می شود ،و استثنا که مؤونه باشد ، از آن منصرف می شود ، مثلا کسی اگر شان کسی ، داشتن منزل یم میلیارد تومانی است ، اما به دلیل سودی که در برخی از معاملات ، نصیب او شده ، در منزل ده میلیارد تومانی می نشیند ، در ادله خمس آمده که : فی کل ما افاد الناس، من قلیل او کثیر ، و این قاعده ، شامل حال او می شود ، اما مؤونه ، شامل حال او نشده ، چون بیش از شان اوست.

ایشان هم چنین تاکید فرمودند: کسانی که قدرت تهیه جهیزیه را به صورت یکجا ندارند ، تهیه تدریجی آن ، بلااشکال است ، به شرط آنکه جنس و کالا خریداری نماید ، نه آنکه پول کنار بگذارد و بخواهد با آن پول ، جهیزیه خریداری نماید.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با شرح حدیث شریف نبوی: علماء أمتي أفضل من أنبياء بني إسرائيل، فرمودند: علامه مجلسی و برخی دیگر ، این حدیث را این گونه تفسیر کرده اند که منظور از علمای امت ، ائمه اطهار علیهم السلام هستند ، که از انبیاء بنی اسرائیل حتی از انبیاء اولواالعزم ایشان افضل هستند.

معظم له در ادامه فرمودند: اما ادله ی عصمت بر اساس روایات متواتر ، بلااشکال است ، و در مورد رسول خدا و فاطمه زهرا و ۱۲ امام ،روایاتی که بر عصمت ایشان دلالت دارد ، متواتر و بلااشکال است ، و تواتر موجب علم می شود.

ایشان در رابطه با تفسیر قرآن فرمودند: کلمه تفسیر در زبان عربی به معنای کشف غامض یعنی آشکار شدن چیزهای سخت و پیچیده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند: لذا اگر برخی از آیات قرآن، در ظاهر روشن بود، به آن تفسیر گفته نمی شود.

معظم له هم چنین تأکید فرمودند: اما اگر آیاتی در قرآن وجود داشت که معانی آن غامض و دشوار بود، آن آیه نیاز به تفسیر دارد.

ایشان در ادامه فرمودند: در چنین شرایطی به غیر از اهل بیت علیهم السلام، منبعی برای تفسیر چنین آیاتی وجود ندارد، و کسی غیر از اهل بیت، باطن قرآن را نمی شناسد و لذا تفسیر قرآن از اهل بیت دریافت می شود.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه 7 سوره آل عمران فرمودند: مطابق با روایات، راسخون در این آیه شریفه که جز خدا و ایشان، تفسیر قرآن را نمی دانند، فقط اهل بیت علیهم السلام می باشند.

معظم له با اشاره به آیه ۷۸ سوره اسراء : أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَىٰ غَسَقِ اللَّيْلِ وَقُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا ، نماز را وقت زوال آفتاب تا اول تاریکی شب به پا دار (یعنی نماز ظهر و عصر را از اول ظهر و نماز مغرب و عشاء را از اول تاریکی شب به پا دار) و نماز صبح را نیز به جای آور که آن نماز به حقیقت مشهود ( در نظر فرشتگان شب و فرشتگان روز) است ، فرمودند : در این جا ، شارع برای انجام واجبی مانند نماز ، وقتی را محدود و معین نموده است ، لذا زمانی که گفته شده در خارج از این زمان ها ، نماز خوانده نشود ، ساقط می شود.

ایشان در ادامه فرمودند: حال اگر انسان در وقت خودش ، نماز را نتوانست بخواند ، برای خواندن مجدد آن ، در خارج از این وقتِ معین شده ، دلیل لازم است ، و برای این مساله ، دلیل وجود دارد ، لذا گفته شده در برخی از اعمال عبادی مانند نماز ، که مکلف باید آن‌ها را در همان وقت انجام دهد، ولی اگر به دلایلی ، آن را ترک کرد و وقت مخصوص آن نیز سپری شد، موظف است آن را در خارج وقت قضا نماید.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به احکام قضای نماز و وقت آن ها نیز فرمودند: در رابطه با وقت قضای نمازها میان فقها ، اختلاف وجود دارد ، که در کتب فقهی از جمله عروة الوثقی به تفصیل بیان شده است ، و یکی از موارد اختلاف ، قضای نمازی است که در سفر از انسان فوت شده است ، که این مساله هم در عروة الوثقی آمده است ، و مشهور میان فقها این است که قضا به امر جدید است ، اما در همین امر نیز که چگونه باید قضای نماز به جا آورده شود ، محل اختلاف میان فقها می باشد ، و مشهور این است که اگر در حالت سفر ، نمازی از انسان فوت شد ، ملاک برای قضا ، امر جدید است ، یعنی آخرین زمانی که انسان در شرایط قصر و یا اتمام بوده است.

معظم له در پاسخ به این سوال که اگر کسی اول وقت ظهر در شهر خودش بود ، و نمازش را نخواند ، یا آخر وقت در سفر بود ، و نماز را نخواند و آن نماز قضا شد ، باید نمازش را تمام یا قصر قضا کند ؟ ، فرمودند : مشهور میان فقها ، بر اساس برخی روایات این است که طبق آخر وقت قضا کند ، لذا اگر آخر وقت در شهرش بود ، قضا را به صورت تمام به جا بیاورد ، و اگر آخر وقت در سفر بود ، قصر قضا کند ، و برخی هم احتیاط کرده اند که جمع به جا بیاورد ، اما غالبا فرموده اند و من هم برداشتم همین است که قضا طبق آخر وقت است ، یعنی اگر آخر وقت در شهرش بوده ، تمام قضا کند ، و اگر آخر وقت در سفر بود ، قصر قضا کند.

ایشان در رابطه با قضای نمازی که در اماکن تخییری فوت شده ، فرمودند : در اماکن تخییری بین قصر و اتمام ، مانند مکه مکرمه ، مدینه منوره ، کوفه و کربلا ، اگر نماز قضا شد ، قاعده اش این است که قصر قضا کند ، چرا که در این مساله ، روایت خاص وجود ندارد ، لذا همانند سایر نمازهایی که اگر در سفر یا حضر قضا شد ، چه در حالت سفر و چه حضر ، قضای آن بر اساس همان وضعیتی است که در زمان ادا مکلف بوده ، این نماز هم باید به صورت قصر خوانده شود ، چرا که دلیل خاص وجود دارد که در کربلا نماز این گونه خوانده می شود و انسان مخیر بین قصر و اتمام است ، اما اگر هم چنان در کربلا حضور دارد و نمازی از او قضا شده ، باز هم برای قضا مخیر بین قصر و تمام است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : این مساله در کتاب عروة الوثقی به صورت احتیاط وجوبی بیان شده که نماز ، قصر خوانده شود ، اما غالب فقها فتوا به قصر داده اند ، ولی برخی در حاشیه گفته اند تمام است ، فقط قاعده اش این است که چون اگر نماز در سفر قضا شود ، انسان در شهر خودش هم باید قصر قضا کند ، لذا در اینجا هم ، چون تخییر فقط در این مکان های چهارگانه جایز است ، قضای آن ، در خارج از مکان های چهارگانه ، قصر خواهد بود.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود: شرح آیه 7 سوره آل عمران، شرح آیه 42 سوره مدثر، برخی از احکام طلاق، احکام عدالت در شهود، شرح مختصری بر آزار و اذیتی که بر پیامبر اکرم و اهل بیت وارد شد، شرح فضیلت فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد، برخی از احکام نماز، برخی از احکام نیت، و برخی از احکام قضای نماز، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت 11:15 به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.