آیت الله العظمی شیرازی : اگر فردی از شهری که ساکن بوده اِعراض کرد یعنی بنا ندارد که دوباره روزی به شهر خودش برگشته و ساکن آنجا شود، در آنجا صدق سکونت نمی کند و در آن شهر مسافر محسوب می شود

نشست علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، یکشنبه شب مطابق با سیزهمین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با مفهوم و برخی از احکام مربوط به اِعراض فرمودند : مساله ی اِعراض در آیات قرآن کریم و روایات نیامده است اما نکته قابل توجه، صدق سکونت در یک مکان است، لذا اگر کسی ساکن شهری بود و بعد ساکن شهر دیگری شد و تصمیم داشت روزی دوباره به شهر اول بازگردد و در آنجا ساکن شود و بماند، در این صورت این شخص از شهر اول اِعراض نکرده است.

معظم له در ادامه فرمودند : اما اگر فردی از شهری که ساکن بوده اِعراض کرد یعنی بنا ندارد که دوباره روزی به شهر خودش برگشته و ساکن آنجا شود، در آنجا صدق سکونت نمی کند و در آن شهر مسافر محسوب می شود.

ایشان در رابطه با حکم عدول از اِعراض فرمودند : در رابطه با عدول از اِعراض غالبا فقها متعرض به این مساله نشده اند اما برداشت من این است که اگر شخصی اِعراض کرد ولی بعدا تصمیم گرفت که دوباره در شهر خودش ساکن شود، چنانچه عرف، این تصمیم او را بفهمد و او را مسافر محسوب نکند، عدول از اعراض صحیح و در آن شهر مسافر محسوب نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : مرحوم حاج آقا رضا همدانی فرموده اند و بقیه ی فقها هم از ایشان پذیرفته اند که ما نیاز به مفاهیمی چون وطن و مسکن نداریم و فقط به همین مقدار که مسافر صدق نکند کفایت می کند لذا اگر کسی از اِعراض خود عدول کرد قاعدتا باید بگوییم که حکم عدم اِعراض را دارد.

معظم له در رابطه با حکم روزه ی شخصی که از باب تقیه قبل از مغرب ، روزه خود را افطار نماید ، فرمودند : این مساله ، محل اختلاف میان فقهاست ، اما جماعتی از فقها با استفاده از روایات تقیه گفته اند که اگر کسی از باب تقیه ، روزه ی خود را قبل از مغرب ، افطار کند ، در چنین شرایطی روزه ی او قبول است ، و روزه او قضا ندارد.

ایشان در رابطه حکم روزه کسی که از باب تقیه ، کلا روزه نمی گیرد ، فرمودند : در این زمینه ، روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده که در زمان حکمرانی منصور ، روزی که عید فطر نبود ، از سوی او ، عید اعلام شد ، و امام صادق علیه السلام از باب تقیه ، روزه خود را افطار کردند ، و وقتی از آن حضرت سوال شد ، در پاسخ فرمودند که آن روز عید نبوده و افطار کردن روزه ی ایشان از باب تقیه بوده است.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در روایت آمده که امام صادق علیه السلام فرمودند : وَ اللّهِ أَنْ أُفْطِرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضان وَ اَقضِیَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ یُضْرَبَ عُنُقِی ، «به خدا سوگند، اگر یک روز از ماه رمضان ، یعنی همان روزى را که خلیفه وقت عید اعلام کرده در حالى که عید نمی باشد ، افطار کنم (و سپس آن روز را قضا کنم) بهتر از آن است که گردن من را بزنند ».

معظم له با اشاره به روایات وارده در این زمینه و دیدگاه فقها فرمودند : لذا در جایی که انسان از باب تقیه ، کلا روزه نگیرد ، یا کلا نماز نخواند ، باید قضای آن را بجا آورد ، چرا که روزه نگرفته و نماز نخوانده است ، اما اگر در جایی از باب تقیه ، زودتر از مغرب افطار کرد ، چون روزه گرفته است ، و فقط قبل از وقت مجاز شرعی ، افطار کرده است ، و یا اگر از باب تقیه نماز باطل خواند ، شامل عمومات تقیه می شود ، و نیاز به قضا ندارد.

ایشان در رابطه با حکم لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه فرمودند : لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه بدون وضو خصوصیت ندارد، البته لمس کردن و مس نام خدا از جمله لفظ «الله» و مانند کلمه ی «الله اکبر» در هر جا از جمله اذان و اقامه بدون وضو جایز نیست.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه تاکید فرمودند : لذا دلیلی بر عدم جواز لمس کردن و مس عبارات اذان و اقامه وجود ندارد، اما در رابطه با کلمات قرآن کریم در آیه ۷۹ سوره واقعه آمده : لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ، که جز با دست پاک نمی توان آن را مس نمود.

معظم له در رابطه با حکم لمس کردن و مس اسماء حسنی فرمودند : دست کشیدن بر روی اسماء حسنی خدای عزوجل هم بدون وضو جایز نیست، و در این زمینه میان فقها اجماع وجود دارد، اما در غیر از اسماء الهی و کلمات قرآن، حتی نسبت به اسماء معصومین علیهم السلام، برخی از فقها احتیاط وجوبی نموده اند، و اگر چه از باب احترام، مطلوب تر آن است که بدون وضو اسامی معصومین لمس نشود، اما قاعدتا این یک احتیاط استحبابی است.

ایشان در رابطه با حکم لمس کردن اسامی افراد عادی هم چون عبدالله و نصرالله فرمودند : از آنجا که به هر حال نام خدا در این اسامی وجود دارد نمی توان بدون وضو نام خدا را لمس کرد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه حکم گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز فرمودند : مشهور بین فقهای گذشته و حال این است که یک بار گفتن تسبیحات اربعه در رکعت سوم و چهارم نماز کافی است و سه بار مستحب است فقط روایتی نقل شده که سه بار گفتن تسبیحات اربعه در آن توصیه شده است، لذا روایتی که یک بار گفتن تسبیحات اربعه را کافی دانسته همراه با روایتی که سه بار گفتن تسبیحات اربعه را توصیه می کند، مُثبِتین می شوند، و وقتی مُثبِتین شد، آن روایت، روایت بعدی را تقیید نمی کند بنابراین مشهور این است که یک بار گفتن تسبیحات اربعه کافی است و قول به گفتن سه مرتبه، استحبابی است.

معظم له در رابطه با حکم قروح و قروح ناشی از خون هنگام نماز فرمودند : مشهور بین فقها این است و در عروة الوثقی هم آمده که خون انسان ناشی از قزوح و جروح مثلا در جایی که دُمل چرکین در بدن اوست یا بر اثر اصابت چاقو زخمی شده، اگر مقدار آن بیشتر از مقدار درهم باشد و پاک کردن آن موجب عسر و حرج است، مَعفوّ است، البته برخی از فقها هم چون مرحوم آیت الله العظمی شید محمد شیرازی نظر به اطلاق آن دارند.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : برخی از احکام قسم و کفاره آن، معنای نسیان و عصیان در انبیاء و معصومین علیهم السلام، برخی از احکام شهادت زنان، شرح حدیثی از معصومین که فرموده اند احدی را با ما مقایسه نکنید، ملاک شب قدر با توجه به اختلافات ساعات در نقاط مختلف کره زمین، توضیحی در رابطه با شب قدر با حضور حضرت حجت، توضیحی در رابطه با دلیل حرمت قصاص قبل از جنایت مثلا در مورد شمر، شرح آیه ۴۲ سوره زمر، شرح معنای سیاحت در رابطه با مبارک رمضان، حکم آشپزی و تدارک غذا برای افطاری در صورتی که افرادی در طول روز با استفاده از آن غذاها روزه خواری می کنند، شرح آیه ۷۱ سوره مریم، و برخی از احکام نیابت و استیجار در نماز و روزه و حج و قرآن خواندن، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در ماه مبارک رمضان همه شب در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۲۲ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.