آیت الله العظمی شیرازی : بر اساس دیدگاه برخی از فقها استفاده از اسپری برای معالجه تنگی نفس موجب بطلان روزه نیست

نشست علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، پنجشنبه و جمعه شب مطابق با سومین و چهارمین روز از ماه مبارک رمضان سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه حکم استفاده از اسپری برای معالجه تنگی نفس در روز ماه مبارک رمضان فرمودند : برخی از فقها تصریح کرده اند که استفاده از اسپری از مفطرات روزه نیست و برداشت من هم همین است، چرا که محتویات آن به سمت ریه و مجرای تنفسی رفته و به سمت معده حرکت نمی کند و هم چنین مصداق خوردن و آشامیدن نمی باشد، و یا حتی شامل مواردی چون نوشیدن یک قطره آب و یا یک دانه برنج که موجب باطل شدن روزه است هم نمی شود لذا در چنین شرایطی اصل عدم افطار روزه است.

معظم له در رابطه با مصرف توتون و سیگار و مواد مخدر در ماه رمضان فرمودند : برخی از مفطرات روزه اجماعی است و برخی محل خلاف بین فقهاست ، و نسبت به غبار غلیظ روایت دارد: «کَنس بیتاً فدخل الغبار أنفه و حلقه» ، خانه ای را جارو کرد و گرد و خاک وارد بینی و حلقش شد ، و غالب فقها ، فتوا یا احتیاط وجوبی دارند که رسیدن غبار غلیظ به حلق ، مُفطر است ، در رابطه با بخار غلیظ و دود نیز همین را فرموده اند، و اگر چه سیگار کشیدن مصداق خوردن و آشامیدن نیست اما با توجه به این روایت جزء مفطرات روزه قرار گرفته است.

ایشان در ادامه فرمودند : البته برخی از فقها ، به عنوان بحث علمی گفته اند که اشکال ندارد ، اما در مقام فتوا ار جمله در میان حاشیه های مختلفی که بر عروة الوثقی زده شده ، حتی یک مورد فتوا وجود ندارد که بگویند اشکال ندارد ، لذا در عروة الوثقی ، به عنوان فهم عدم خصوصیت ، هم دود غلیظ سیگار و هم بخار غلیظ ، از مصادیق غبار غلیظ تلقی شده است.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم قرقره آب در روز ماه مبارک رمضان فرمودند : در عروة الوثقی آمده و غالبا متاخرین هم پذیرفته اند که قرقره کردن تا زمانی که به مخرج حرف «خاء» نرسد اشکال ندارد اما اگر به مخرج حرف «خاء» رسید چون در ابتدای حلق است، در چنین شرایطی قرقره کردن را محل اشکال دانسته اند، اما اگر انسان آب را قرقره کرد و نبلعید و آن را برگرداند، بر اساس بحث علمی معلوم نیست که اشکال داشته باشد، یعنی اگر مواظبت نمود که هنگام قرقره ابدا آب به پایین نرود دلیلی بر بطلان روزه وجود ندارد، بنابراین صحت دیدگاه صاحب عروة الوثقی در این زمینه آن چنان روشن نیست.

معظم له در رابطه با حکم دفع و پیشگیری از انجام منکر قبل از وقوع آن فرمودند : در ادله به نهی از منکر اشاره شده و ظاهرا ادله حکایت از فعلیت دارد یعنی شخصی که در حال حاضر تصمیم به انجام منکری دارد باید او را از انجام آن نهی کنیم، اما دفع و پیشگیری از ارتکاب حرام مساله دیگری است که مرحوم شیخ انصاری به آن فتوا نداده است اما به صورت اجمالی نسبت به آن اشاره ولی توضیحی در رابطه با آن ارائه نکرده است، و سپس برخی از فقها آن را شرح داده اند.

ایشان در ادامه فرمودند : قاعده این است که اصل مطلقا عدم وجوب نهی و پیشگیری از ارتکاب حرام نسبت به کسی که در آینده در صدد انجام آن است می باشد مگر آنکه از سوی شارع اهمیت آن احراز گردد، مثلا شخصی تصمیم به قتل فرد مومنی گرفته که در این صورت دفع و پیشگیری از آن واجب است، یا کسی که در صدد ایجاد فساد در اعتقادات جامعه می شود و یا نسبت به پخش کتب ضالّه اقدام می کند که در این صورت پیشگیری و دفع آن واجب است و در آن شکی نیست چرا که این موارد از امور مهمه هستند اما اگر کسی تصمیم به خوردن چیز نجسی دارد و می داند که نجس است، از آنجا که این شخص در حال حاضر مرتکب فعل حرام نشده و در آینده در صدد انجام آن است، ادله نهی از منکر شامل قبل از ارتکاب به فعل حرام نمی شود.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۶ سوره تحریم : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا، ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود را با خانواده خویش از آتش دوزخ نگاه دارید، فرمودند : اما در رابطه با خانواده تاکید قرآن و روایات بر این است که انسان خانواده خود را در برابر فعل حرام ایمن نگاه داشته و از آنان محافظت نماید اما نسبت به تمام بشر در این زمینه تکلیفی برای انسان در نظر گرفته نشده و فقط وظیفه او در این رابطه ابلاغ و آن هم ابلاغ مبین است.

معظم له مصداق این آیه شریفه را بر اساس نظر برخی از فقها شامل کسانی دانستند که تحت اداره انسان هستند و در ادامه فرمودند : لذا فقط افراد واجب النفقه شامل این آیه شریفه نمی شود بلکه افرادی نظیر برادر و خواهر کوچکتر که تحت سرپرستی انسان هستند و یا عمه و خاله ای که در خانه او زندگی می کنند و از او ارتزاق می کنند، عرفا شامل «اهلیکم» می شوند.

ایشان در ادامه تاکید فرمودند اما «اهلیکم» نسبت به پیامبر اکرم شامل زوجات ایشان نمی شود چون دلیل خاص و متواتر دلالت بر آن دارد که علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام اهل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هستند و گرنه عرفا اهل به معنای کسانی که زیردست انسان چه واجب النفقه باشند و چه واجب النفقه نباشند می باشد.

آیت الله العظمی شیرازی در رابطه با حکم تقلید اعلم فرمودند : صاحب جواهر به وجوب تقلید از اعلم معتقد نیست اما اکثر فقها معتقد به وجوب تقلید از اعلم با سه شرط هستند، اول آنکه محرز باشد که در میان فقها اعلم وجود دارد، دوم آنکه حرج و ضرری در رجوع به اعلم وجود نداشته باشد، سوم آنکه محرز باشد که اعلم با غیراعلم در مسائل مورد ابتلا اختلاف دارند و فتوای غیراعلم موافق احتیاط نمی باشد، با وجود این سه شرط مع ذلک رجوع به اعلم به عنوان احتیاز واجب شمرده شده است.

معظم له در ادامه فرمودند : در غیر از احکام، رجوع به طبیبی که کافر، فاسق و یا غیرمومن است جایز است و هیچ کدام از فقها به آن اشکال نکرده اند حتی صاحب جواهر در رابطه تشخیص جهت قبله تصریح نموده که رجوع به فاسق و حتی کافر جائز است و هیچ یک از فقها آن را حاشیه نکرده اند اما در احکام چون مواردی از جمله تسالم، اجماع و ارتکاز وجود دارد و از کسی که احکام شرعی به عنوان حجت از او دریافت می شود، مسلمان، مومن و عادل بودن شرط است.

ایشان در رابطه با حکم برخی از حقوق که در عرف معتبر شناخته شده فرمودند : حق باید از نظر شرع ثابت شود که چه چیزی حق است و چه چیزی حق نیست، و مرحوم شیخ انصاری در کتاب مکاسب ذکر کرده که حق مرتبه ای از حکم است، و بر اساس آیه ۴۰ سوره یوسف : إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ، همانا حکم از آن هیچ کس جز خدا نیست، لذا از آنجا که حکم باید از خدای متعال برسد، حق هم به همین صورت است بینابراین اینکه چه چیزی حق است و چه چیزی حق نیست باید از ادله برداشت شود.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : بنابراین حق انتشار کتاب، حق اختراع یا اکتشاف از حقوق عرفی محسوب می شود و در قوانین دنیا این موارد، حق تلقی می شود اما از نظر شرعی طبق نظر برخی از اعاظم فقهای معروف، این موارد حق محسوب نمی شود.

معظم هم چنین تاکید فرمودند : در حاشیه های مکاسب بحث حق و حکم به صورت مفصل مورد اشاره قرار گرفته و برخی از فقها گفته اند اگر چه این موارد در عرف، حق است اما چون در موضوعات به عرف مراجعه می کنیم و نه آنکه از عرف دریافت شود این موارد عرف محسوب نمی شود.

ایشان در رابطه حکم انتشار کتاب، بدون اجازه مولف فرمودند : مثلا اگر کسی کتابی را بدون اجازه مولف آن منتشر کرد، از نظر قوانین دنیا، مولف نسبت به آن حق دارد اما از نظر شرعی دلیلی بر این حق وجود ندارد.

آیت الله العظمی در رابطه با حقوق شرعی فرمودند : حفظ حقوق که شارع آن را حق قرار داده و لازم است، شامل مواردی چون حق زن و شوهر، حق اولاد، حق پدر و مادر و حق ارحام می شود، و اینها حقوقی هستند که شارع معین فرموده اما در رابطه با سایر موارد، داشتن حق مسلم نیست.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : توصیف برخی از خصوصیات یاران حضرت حجت پس از ظهور، حجیت اجماع فقها، حکم خواندن نماز واجب یا مستحب جلوتر از مرقد مطهر امام معصوم، توضیحاتی در رابطه حجیت قطع قطاع، حکم قرار دادن نطفه مردی که از دنیا رفته در رحم همسرش، برخی از احکام زوجیت در ایام عده و پس از آن، حکم روزه کسی که می داند که در صورت خوردن غذا قی می کند، حکم کفاره روزه در رابطه با شخصی که پس از شکستن روزه بارها غذا بخورد، و حکم اموال میتی که خمس نمی داده است، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی در ماه مبارک رمضان همه شب در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۲۲ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.