آیت الله العظمی شیرازی : خدای عزوجل عصمت را به صورت اجبار و بدون اختیار معصومین علیهم السلام به ایشان عطا فرموده ، اما این بدان معنا نیست که بر انجام دادن گناه قادر نیستند ، بلکه قادر هستند اما انجام نمی دهند

نشست علمی روزانه آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی ، روز سه شنبه بیست و دوم ربیع الثانی سال ۱۴۴۵ برگزار شد، در این نشست هم چون جلسات پیشین ، ایشان به سوال های حاضران در جلسه ، پیرامون مسائل مختلف فقهی پاسخ دادند.

آیت الله العظمی شیرازی در این نشست ، در رابطه با مفهوم عصمت فرمودند : عصمت به معنای جبر در تکالیف نیست ، یعنی معصومین ، همانند یک چراغ که قادر به نورافشانی نکردن نیست و به صورت اجباری ، از خود ، نور تولید می کند ، نمی باشند ، بلکه قادر بر انجام معصیت هستند ، اما معصیت انجام نمی دهند.

معظم له در ادامه فرمودند : عصمت لازمه نبوت و امامت است ، و خدای عزوجل به صورت اجباری ، و بدون اختیار معصومین ، این امتیاز را به آنان عطا فرموده ، اما این بدان معنا نیست که چون عصمت دارند ، قادر بر انجام گناه نیستند ، بلکه قادر هستند اما این کار را نمی کنند.

ایشان با ذکر مثالی در مورد افراد متقی فرمودند : اگر در مورد یک فرد بسیار متقی که شما او را به خوبی و تقوا می شناسید ، خبری آوردند که او دروغ گفته ، شما هرگز آن را باور نمی کنید ، چون شما می دانید که او انسان باتقوایی است و محال است که دروغ بگوید ، و گاه اگر حتی ۱۰ نفر هم به شما بگویند که او دروغ گفته ، باز هم شما باور نمی کنید ، عصمت نیز همانند این درجه از تقوی و ورع است اما در درجاتی بسیار بالاتر.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به آیه ۳ سوره مائده که اشاره به اکمال دین و ولایت امیرالمومنین دارد ، فرمودند : علاوه بر آن که از معصومین علیهم السلام و عترت طاهره ، روایات متواتر وجود دارد که منظور از این آیه ، ولایت امیرالمومنین صلوات الله علیه است ، از برخی از دشمنان امیرالمومنین و کسانی که منحرف از راه ایشان بوده اند ، و گاه در جاهای دیگر سخنانی گفته اند که دشمنی آنان با امیرالمومنین محرز است ، مانند زید بن ثابت نیز روایات فراوانی آمده که اکمال دین را به معنای والایت امیرالمومنین ذکر کرده اند.

معظم له با اشاره به این که در آیه ۳ سوره مائده : الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي ، فرمودند : در اینجا تاکید شده که دین بی ولایت علی ، ناقص است ، و با ولایت علی کامل شد ، و نعمت خدا بر مردم تمام گردید.

ایشان هم چنین با اشاره به اولین خطبه امیرالمومنین پس از خلافت ظاهری فرمودند : حضرت امیر صلوات الله علیه در آن خطبه فرمودند همان گونه که خدای عزّوجل توحید را بدون نبوت نمی پذیرد ، یعنی اگر کسی بگوید توحید را قبول دارم اما نبوت را قبول ندارم ، خدا می گوید من این توحید را نمی خواهم ، در ادامه حضرت فرمودند همین گونه اگر کسی توحید و نبوت را قبول کرد اما ولایت و امامت را قبول نکرد ، این را هم خدا نمی پذیرد ، چون شرط پذیرش توحید است.

آیت الله العظمی شیرازی با تاکید مجدد بر متواتر بودن روایات خاصه در خصوص ولایت امیرالمومنین و شان نزول آیه ی : أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ ، فرمودند : مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در اول کتاب جامع احادیث الشیعه مقدماتی دارند ، که در یکی از مقدمه ها ، شاید حدود ۱۰۰ روایت ، از عامه و خاصه نقل کرده اند که منظور از : الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي ، ولایت امیرالمومنین علیه السلام است.

معظم له در ادامه با اشاره به آیه ۱۵۰ سوره بقره ، وَلِأُتِمَّ نِعْمَتِي عَلَيْكُمْ ، فرمودند : در اینجا هم خدای متعال از اتمام نعمت خود به خاطر تغییر قبله ، سخن به میان آورده ، چرا که یهود ، مباهات می کردند که پیامبر اکرم ، به سوی قبله ی آنان ، نماز می خواند ، و این یک شکست ظاهری برای مسلمانان و نه پیامبر اکرم ، محسوب می شد ، و با این اقدام ، رفع شد و نعمت خدا برای مسلمانان تمام شد.

ایشان در رابطه با کفاره ی روزه ای که به عمد در ماه رمضان افطار شود ، فرمودند : این مساله ، دارای فروع فراوانی است ، که در کتاب عروة الوثقی هم ذکر شده ، و فقهای مختلف ، پیرامون آن ، به بیان دیدگاه های خود پرداخته اند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : اگر در روز ماه مبارک رمضان ، انسان به عمد ، روزه خود را افطار کند ، اگر این عمل در طی همان روز ، تکرار شود ، طبق نظر مشهور ، فقط یک بار کفاره بر او واجب می شود.

معظم له با اشاره به اختلاف نظر برخی از فقها در این زمینه ، فرمودند : برخی از فقها ، بنا بر احتیاط واجب گفته اند که حکم تکرارِ افطار روزه در طی یک روز ، تکرارِ کفاره است ، یعنی اگر کسی صبح عمدا روزه ی خود را افطار کرد ، و عصر هم مجددا افطار کرد ، دو بار کفاره بر او واجب است.

ایشان در ادامه فرمودند : در ادله ، به نسبت غیر از یک بار افطار عمدی روزه ، دلیل خاص وجود ندارد ، لذا لازم است از عمومات استفاده شود ، و مساله محل خلاف است ، و هر کسی باید به مرجع تقلید خودش ، مراجعه کند.

آیت الله العظمی شیرازی با اشاره به قرینه بودن سیاق ، فرمودند : مساله ی سیاق ، بلااشکال ، یک قرینه است ، اما ضعیف ترین قرینه است ، ضمن اینکه سیاق ، باید به گونه ای باشد که از نظر تفاهم عرفی ، ظهور درست کند ، و چون ظواهر ، حجت است ، اگر ظهور درست شد ، حجت است و مشکلی در این زمینه وجود ندارد ، اما خودش ضعیف ترین قرینه است.

معظم در ادامه فرمودند : علاوه بر آن ، نه ده ها ، بلکه صدها آیه وجود دارد ، و شاید تنها موردی باشد که بتوان از تعبیر صدها آیه ، برای آن ، استفاده کرد ، و در این آیات ، مبنای بلاغت قرآن ، بر عدم سیاق ظاهری است ، و سیاق واقعی دارد.

ایشان با ذکر چند مثال ، فرمودند : مثلا در آیه ۱ سوره مائده آمده : بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ أُحِلَّتْ لَكُمْ بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ ، بنام خدای بخشنده مهربان ، ای اهل ایمان، (هر عهد که با خدا و خلق بستید) به عهد و پیمان خود وفا کنید (و بدانید) بهائم بسته زبان برای شما حلال گردید ، اگر دقت کنیم ، ربطی میان آن ها نمی توان یافت ، اما این نهایت بلاغت در قرآن است که فصحا و بلغای عرب را هم مبهوت نموده است ، و به همین دلیل بوده که به پیامبر اشکال می کردند ، و گاه دچار بهت و تعجب از نحوه ی کلام قرآن ، و بلاغت آن می شدند.

آیت الله العظمی شیرازی در ادامه فرمودند : در تاریخ آمده و در روایات هم ذکر شده که برخی از مشرکان ، نیمه های شب ، در تاریکی برای گوش دادن به آیات قرآن می رفتند ، تا بشنوند که پیامبر اکرم ، چه چیزهایی را به عنوان آیات قرآن ، تلاوت می کند ، چرا که قرآن دارای بلاغت خاصی است ، نه شعر است ، نه مقاله است ، نه ترتیب خاصی که متعارف در میان مردم است ، دارد ، بلکه لابلای یک مطلب ، مطلبی دیگر در قرآن می آید ، و البته در ذکر آن هم ، هدف وجود دارد ، چون قرآن ، کلام خداست ، و خدا حکیم و عالم مطلق است.

معظم له با اشاره به همین بلاغت خاص فرمودند : گاه سه چهار چیز خاص ، در آیات قرآن ، در کنار هم قرار می گیرد ، که یکی از آنها واجب ، و دیگری مستحب است ، لذا در اینجا باید به عترت مراجعه کرد ، همان گونه پیامبر اکرم فرمودند : کتاب الله و عترتی اهل بیتی ، چون عترت است که این گونه مسائل را بیان می کند ، و هر چه عترت بیان کند ، در جحت ، همانند قرآن است ، اما هر چه عترت بیان نکردند ، و ظهور نیست ، ما نسبت به آنها آگاهی نداریم.

سایر موارد فقهی مطرح شده در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به این شرح بود : مقدم بودن دیون و وصایا در ارث ، جائر نبودن تصرف بدون اجازه ی پدر در مال فرزند ، حکم بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ به عنوان جزء در نماز آیات ، نیت در صدقات واجب مانند خمس و زکات فطره و صدقات مستحب ، حرمت اسراف ، و میزان توصیه شده در روایات برای مصرف آب در وضو و غسل ، از دیگر مواردی بود که در این نشست علمی توسط آیت الله العظمی شیرازی به آن ها اشاره و یا پاسخ داده شد.

لازم به ذکر است که سلسله نشست‌های علمی آیت الله العظمی سید صادق حسینی شیرازی به صورت روزانه در بیت معظم له در شهر مقدس قم خیابان چهارمردان کوچه ۶ راس ساعت ۱۱ به وقت محلی برگزار می‌شود و شما می‌توانید به صورت مستقیم از شبکه امام حسین علیه السلام ماهواره یاهست فرکانس ۱۲۰۷۳ بیننده این نشست علمی باشید.